ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΤΖΙΜΠΟΥΤΙ (1905-1955) 

                                                               ΤΟ ΤΖΙΜΠΟΥΤΙ ΣΗΜΕΡΑ

Για τους Έλληνες μετανάστες το Τζιμπουτί θεωρείται η πύλη εισόδου στην Αιθιοπία. Οι πρώτοι μετανάστες ήρθαν με τα ατμόπλοια και συνεχίσαν το ταξίδι τους στην Αιθιοπία, χρησιμοποιώντας ως μέσω μεταφοράς τις καμήλες, αργότερα χρησιμοποιήσαν το τρένο.

Το Τζιμπουτί βρίσκεται στο ανατολικό μέρος της Αφρικής, ανάμεσα στην Ερυθραία, την Αιθιοπία και την Σομαλία, ενώ βρέχεται από την Ερυθρά Θάλασσα. Η χώρα καλύπτει έκταση 23.000 τετρ.χλμ, με μήκος των χερσαίων συνόρων, τα 516 χλμ και των ακτών της, τα 314 χλμ. Το κλίμα του είναι πολύ θερμό και ξηρό από τον Απρίλιο μέχρι τον Αύγουστο, η μέση θερμοκρασία βρίσκεται τους 32 C, ενώ η ανώτερη φθάνει και τους 45 C. Στην λίμνη Assai του Τζιμπουτί, σημειώθηκε μια από τις υψηλότερες θερμοκρασίες (52°C), που καταγράφηκε ποτέ στην επιφάνεια της γης. Τη νύχτα εκεί, η θερμοκρασία είναι πολύ χαμηλή, ενώ την είναι ημέρα πολύ υψηλή. Από τον Οκτώβριο μέχρι τον Μάρτιο η θερμοκρασία μειώνεται και υπάρχουν ελάχιστες βροχές.

Λόγω του καιρού, που είναι πολύ ζεστός και υγρός ένα μεγάλο ποσοστό των κατοίκων υποφέρει από αρθρίτιδα, ενώ οι ασθένειες των ματιών είναι πολύ σύνηθες φαινόμενο. Ο καταρράκτης και η επιπεφυκίτιδα κάνουν θραύση, εξαιτίας του ανέμου, της άμμου και της ισχυρής υπεριώδους ακτινοβολίας, που υπάρχει στη χώρα.

Ο πληθυσμός του Τζιμπουτί είναι 1.001.100 άτομα. Τα δυο τρίτα ζουν στην πρωτεύουσα, ενώ το υπόλοιπο στην περιφέρεια και ασχολούνται με την κτηνοτροφία. Το κατά κεφαλή εισόδημα είναι τα 6.175 δολάρια τον χρόνο. Οι επίσημες γλώσσες είναι η Αραβική και Γαλλική, ενώ ομιλούνται επίσης η Afar, η Amharic και η Somali. Το κοινοβούλιο του Τζιμπουτί απαρτίζεται από 65 έδρες. Τις 32 κατέχουν βουλευτές της φυλής των Afar και 33 έδρες της φυλής των Isa.

Το Τζιμπουτί εξασφαλίζει αρκετές υπηρεσίες για την περιοχή, θεωρείται λιμάνι transit για τις χώρες της περιοχής και είναι διεθνές κέντρο μεταφορών και εφοδιασμού καυσίμων. Παράγει ερίφια, πρόβατα, καμήλες, δέρματα ζώων και αλάτι.

Το Μπαμπ ελ Μαντέμπ είναι ο πορθμός που συνδέει την Ερυθρά θάλασσα με τον Ινδικό Ωκεανό. Είναι η υδάτινη οδός ανάμεσα στο Τζιμπουτί και την Υεμένη και ένα στρατηγικό σημείο, μέσω του οποίου περνάει το ναυτιλιακό εμπόριο μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Κάθε χρόνο περνούν από το στενό 25.000 πλοία, 700 δισεκατομμύρια δολάρια σε εμπορεύματα και 2 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου.

Το Τζιμπουτί σήμερα:

-Στο Τζιμπουτί, υπάρχουν στρατιωτικές βάσεις για να ελέγχουν το στενό του Μπαμπ ελ Μαντέμπ. Διατηρούν βάσεις οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Γαλλία, η Ιαπωνία και η Ιταλία. Στη ναυτική βάση που διατηρεί η Κίνα σταθμεύουν μόνιμα 10 χιλιάδες στρατιώτες και κατασκεύασε  νέο λιμάνι κοντά στην πόλη Obock. Η Κίνα έχει τεράστια οικονομικά συμφέροντα στην Αφρική, έχει επενδύσει τα τελευταία 15 χρόνια 40 δισεκατομμύρια δολάρια.

Τα Αμερικανικά στρατεύματα χρησιμοποιούν το στρατόπεδο Λεμονιέ, που ήταν στο παρελθόν βάση του Γαλλικού στρατού (Λεγεώνα των ξένων). Είναι η μοναδική Αμερικανική στρατιωτική βάση στην υποσαχάρια Αφρική. Το Τζιμπουτί, λόγω της στρατηγικής του θέσης στον κόλπο του Άντεν, φιλοξενεί την αεροπορική βάση των ΗΠΑ και τις ναυτικές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις της Γαλλίας και της Ιαπωνίας.

- Η Κίνα κατασκεύασε νέο περιφερειακό νοσοκομείο, στην  πόλη Ταντζουρά, που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του Τζιμπουτί. Το νοσοκομείο κτίσθηκε, σε μία έκταση 50.000 τ.μ και έχει δυναμικότητα 120 κλινών, ενώ  το 2012, είχε κατασκευάσει, το πρώτο περιφερειακό νοσοκομείο, στην πόλη 'Αρτα, 40 χιλιόμετρα νότια της πρωτεύουσας.

- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με αφορμή τη Παγκόσμια Ημέρα της γυναίκας, ζήτησε μηδενική ανοχή κατά του ακρωτηριασμού των γυναικών. Τα πρωτεία στο σκληρό έθιμο της κλειτοριδεκτομής κατέχει η Αφρική. Σχετική έκθεση της Unicef αναφέρει, ότι οι χώρες με τα μεγαλύτερα ποσοστά ‘’κομμένων γυναικών’’ είναι η Σομαλία (98%), η Γουινέα (96%) και το Τζιμπουτί (93%).

- Η Ελλάδα και το Τζιμπουτί, μέσω των εταιριών ΟΤΕ και η Djibouti Telecom, συμμετείχαν στην κοινοπραξία που κατασκεύασε το υποβρύχιο καλώδιο (Asia-Africa-Europe 1). Πρόκειται για ένα τηλεπικοινωνιακό καλώδιο, συνολικού μήκους 25.000 χ.λ.μ, που ξεκίνησε από το Χόνγκ Κόνγκ και μέσω του Ινδικού Ωκεανού, πέρασε από τον κόλπο του Άντεν, στην Ερυθρά θάλασσα, για να συνδεθεί με το Τζιμπουτί. Στη συνέχεια, μέσω της διώρυγας του Σουέζ, έφτασε στον τηλεπικοινωνιακό σταθμό του ΟΤΕ, στην Κρήτη. Η ολοκλήρωση της κατασκευής έγινε, μόλις το καλώδιο κατάληξε στη Γαλλία. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα υποθαλάσσια καλωδιακά συστήματα στον κόσμο και μια εναλλακτική διαδρομή στα υφιστάμενα υποθαλάσσια δίκτυα, που είναι  ήδη υπερφορτωμένα. Το πλεονέκτημα του είναι ότι μεταφέρει την τηλεπικοινωνιακή κίνηση από το Χονγκ Κονγκ, την Ασία (Βιετνάμ, Καμπότζη, Μαλαισία, Σιγκαπούρη, Ταϋλάνδη, Ινδία, Πακιστάν), Μέση Ανατολή (Ομάν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κατάρ, Σαουδική Αραβία) και την Αφρική (Υεμένη,Τζιμπουτί, Αίγυπτος), στην Ευρώπη (Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία), μέσω μίας νέας συντομότερης διαδρομής. Χρησιμοποιεί τεχνολογία 100 Gbps, φτάνοντας σε συνολική χωρητικότητα, άνω των 40 Tbps (1 Tbps=1000 Gbps). Λειτουργεί απο το 2016.

                                                                                                                                                                                       Σταύρος Ε. Βινιεράτος

                                                                                           ΟΙ   ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΟ ΤΖΙΜΠΟΥΤΙ

Η έναρξη της κατασκευής του σιδηροδρόμου, σε συνδυασμό με τα έργα στο λιμάνι του Τζιμπουτί και την άνθιση της οικοδομικής δραστηριότητας, αποτέλεσαν το γεγονός που οδήγησε στην αύξηση του πληθυσμού και άλλαξε την εθνοτική σύνθεση της πρωτεύουσας. Αρχικά, η εταιρεία που είχε αναλάβει το έργο προσέλαβε 2.500 περίπου εργαζόμενους. Πέρα από τους Άραβες και τους Σομαλούς προσελήφθησαν και 600 Ευρωπαίοι, κυρίως Έλληνες, Γάλλοι και Ιταλοί. Η ανάγκη όμως για εργατικό δυναμικό γινόταν εντονότερη. Από τα 6.000 άτομα που κατοικούσαν στην πόλη το 1897, το 1898 καταγράφηκαν 10.000 και το 1900 ο πληθυσμός ανήλθε σε 15.000 άτομα. Οι Ευρωπαίοι ανέρχονταν σε 2.000 άτομα, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονταν και 200 Έλληνες. Η πλειοψηφία των Ελλήνων απασχολούνταν στα έργα της σιδηροδρομικής ζεύξης του Τζιμπουτί με την Addis Ababa.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, στο Τζιμπουτί άνοιξε το πρώτο καφενείο. Ήταν το Café de la Paix του Αθανασίου Ρήγα, ο οποίος είχε εγκατασταθεί στην περιοχή το 1896 μαζί με τα αδέρφια του Δημήτρη και Κωνσταντίνο, οι οποίοι ασχολούνταν με το εμπόριο. To ξενοδοχείο του Ρήγα, το οποίο διέθετε και εστιατόριο, αποτελούσε το σημείο συνάντησης όλων των αξιωματούχων της πόλης.

- Τη δεκαετία του 1910, ο δημοσιογράφος Σωκράτης Προκοπίου, επισκέφθηκε το Τζιμπουτί και μεταξύ των άλλων, αναφέρει σε αθρό του: «Πέντε περίπου ἡμερῶν πλοῦς εἰς τὴν  ̓Ερυθράς Θάλασσαν - τὴν ὑπενθυμίζουσαν πάντοτε τὸ θαῦμα τῆς ράβδου τοῦ Μωϋσέως - φέρει τὸν ταξειδιώτην ἀπὸ τοῦ Σουέζ εἰς τὸ ἐπίνειον τῆς  ̓Αβησσυνίας, τὸ Τζιμπουτί, τὸ ὁποῖον κατέχουν οἱ Γάλλοι ἀπὸ τὸ 1888. Ἐδῶ ὁ ἀποβιβαζόμενος ξένος αἰσθάνεται ἑαυτὸν πολύ μακρὰν τῆς πατρίδος του, ὡς εὑρισκόμενος ἐν μέσῳ γυμνῶν ἀνθρώπων, μὲ ἀγριωπὴν ὄψιν καὶ ἀρχέγονον δίαιταν, βαδίζει δὲ τοὺς δρόμους μὲ τὴν φυσικὴν ἀνησυχίαν τοῦ εὐρωπαίου, τοῦ «λευκοῖς ἐν μέσῳ φανατικών»,  Αφρικανών μαύρων, μὲ ἀστρόπτοντα βλέμματα, τῶν ὁποίων οἱ πτωχικοὶ ἐκ καλάμων οἰκίσκοι, ἀφήνουν τὴν ἐντύπωσιν καταυλισμῶν ἀγρίων πειρατών, οὓς καίει ὁ ἀνηλεής ἥλιος καὶ δὲν ἔχουν τίποτε τὸ φαιδρόν, τίποτε τὸ ἐνδιαφέρον.

Τῆς πλάνης ταύτης ἔρχεται γρήγορα νὰ σᾶς σύρῃ μὲ μίαν εὐχάριστον ἔκπληξιν ἡ μετ' ὀλίγον ἐμφάνισις, εἰς τὸ κέντρον τοῦ Τζιμπουτί, τῆς χαριτωμένης, · πλατείας τοῦ Μενελίκι, ἡ οποία παρουσιάζει ένα κομμάττι συνοικίας Ελληνικωτάτης μὲ ὀλίγην πρασινάδα, μὲ εὐρωπαϊκοῦ ρυθμοῦ καταστήματα, φέροντα πάντα ἑλληνικὰ ὀνόματα, ὡς τὸ ὡραῖον ξενοδοχεῖον καὶ ἀθηναϊκώτα τον καφφενείον τοῦ κ. Ρήγα, τὰ ἐμπορικά καταστήματα καὶ γραφεία με προσωπικόν ἑλληνικόν, των κ.κ. ἀδελφῶν Καλοῦ, ἀδελφῶν Λιβιεράτου, Στιβίδου, Μπακακίδου, Ιωάννου, Παπακωνσταντίνου, Καρδοβίλη καὶ ἄλλων, τὰ ὁποῖα ἀνακου φίζουν καὶ παρηγοροῦν τὸν ξένον καὶ ἐγείρουν πατριωτικὴν συγκίνησιν καὶ χαρὰν εἰς τὸν Ἕλληνα ἐπισκέπτην.

Παίρνετε τὸν καϊμακλίδικο καφφέ σας εἰς τὸ ρηθὲν καφενεῖον, διαβάζετε τὴν ἀθηναϊκὴν ἐφημερίδα σας, έστω 10-15 ἡμερῶν, ἀνοίγετε . .. πολιτικὴν συζήτησιν μὲ ὁλόκληρον παρέαν πατριωτῶν Ἑλλήνων καὶ μετ' ὀλίγον σᾶς πλησιάζει πιλοφορῶν καὶ λευκοφορεμένος γέρων, ὅστις εἶναι ὁ Ἕλλην ἱερεὺς τῆς μικροσκοπικῆς αὐτῆς κοινότητος, ὁ ἐκ Σμύρνης πατὴρ Πουνηρίδης, ὅστις σᾶς ὁμιλεῖ περί... κοινοτικών πραγμάτων, περὶ γάμων καὶ βαπτίσεων τῆς ἐνορίας του εξικνουμένης μέχρις Αραβίας κλπ.

Καὶ ἐνῶ ἀφαιρεῖσθε καὶ νομίζετε ὅτι εὑρίσκεσθε εἰς κάποιο χωρίον τῆς πατρίδος, εἰσβάλλει αίφνης ὁμὰς μαύρων θεογύμνων μικρών χαριτωμένων Σομάληδων, πωλούντων χάνδρας, πτερά στρουθοκαμήλου, δελτάρια, ριπίδια καὶ τὰ τοιαῦτα οἱ ὁποῖοι ὅμως, ὡς διὰ νὰ μὴ σᾶς καταστρέψουν τὴν . . . ἱλλουζιόν, σᾶς προσφωνοῦν ... ἑλληνιστὶ καὶ ἀντὶ ἑνὸς σολδίου ψάλλουν καὶ τὸν ἐθνικὸν ὕμνον!

Μεταβαίνετε εἰς τὸν σιδηροδρομικών σταθμών, ἵνα ζητήσητε εἰσιτήριον διὰ τὴν Δίρε Δάουαν τῆς  ̓Αβησσυνίας, καὶ σᾶς ὑποδέχονται Έλληνες υπάλληλοι τῆς γαλλικής εταιρείας τῶν αἰθιοπικῶν σιδηροδρόμων. Διασχίζετε σιδηροδρομικῶς τὰς ἀπεράντους ἀδένδρους καὶ πυριφλεγεῖς ἐκτάσεις τῆς Σομαλίας καὶ ἀνακαλύπτετε καθ' ὁδὸν ὅτι ὁ ὁδηγὸς ἢ μηχανικὸς τῆς ἀτμαμάξης καὶ ὁ Ἐπιθεωρητὴς τῶν εἰσιτηρίων εἶναι . . . Ἕλληνες, ὅτι οἱ διορθώνοντες τὴν γραμμὴν εἰς διάφορα σημεῖα ἐργάται ἢ ἐργοδηγοί, καθὼς καὶ οἱ στήσαντες καντίνας πρὸς ἐξυπηρέτησιν τῶν ἐπιβατῶν εἰς διάφορα ἐρημικά μέρη κατά μῆκος τῆς γραμμής, εἶναι Ἕλληνες καὶ ἀκόμη οἱ νεκρικοί σταυροί εἰς πτωχοὺς καὶ λησμονημένους ἐδῶ κ' ἐκεῖ τάφους ανήκοντας εἰς ἐργά τας φονευθέντας ὑπὸ Σομάληδων, φέρουν ὅλοι ὀνόματα Ελληνικά».

Ολοκληρώνοντας, οι περισσότεροι μετανάστες είχαν έρθει από την Αίγυπτο και τα νησιά του Αιγαίου με σκοπό να εργαστούν στην κατασκευή του σιδηροδρόμου. Επιπρόσθετα, το πλήθος των εργαζομένων σε μια περιοχή όπου δεν υπήρχαν υποδομές δημιούργησε κινητικότητα και σε άλλους τομείς όπως το εμπόριο, οι κατασκευές και εστίαση.                                                                                                                                                                        

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ:Έλληνες μετανάστες στο καφενείο του Αθανασίου Ρήγα.

                                                                                                                                                                                           Αντώνης Χαλδαίος

                                                                                    ΤΟ ΤΖΙΜΠΟΥΤΙ ΤΟ 1930

Ο περιηγητής Αχιλλέας Παχτικός, συνεχίζει το ταξίδι του στην Ερυθρά θάλασσα, αυτή τη φορά μας παρουσιάζει το Τζιμπουτί και με το χαρακτηριστικό τρόπο του, μας περιγράφει το ταξίδι του στη χώρα, που επισκέφθηκε τη δεκαετία του 1930:

Επιστρέφομεν παλιν εἰς Μασσάβαν καὶ ἐπιβιβαζόμεθα Ιταλικοῦ ἐπιβατικοῦ, μετὰ τριήμερον δὲ ταξείδι μεταφερόμεθα εἰς Djibouti, τὸν μοναδικὸν λιμένα τῆς Γαλλικῆς Σομαλίας. To Djibouti δὲν ἔχει νὰ ζηλεύσῃ τίποτε ἀπὸ τὴν ζέστην καὶ τὴν ὑγρασίαν τῆς Μασσάβας. Ἡ  ̓Αποικία αὐτὴ κατελήφθη τῷ 1884 ὑπὸ τῶν Γάλλων, ἀποβλεψάντων ἀποκλειστικῶς εἰς τὰ γεωγραφική καὶ στρατηγικὰ αὐτῆς πλεονεκτήματα.

Πράγματι, τὸ Djibouti, ευρισκόμενον εἰς τὸ μέσον τῆς ὁδοῦ Γαλλίας καὶ Γαλλ. Κτήσεων "Απω Ανατολής, παρέχει εἰς τὰ Γαλλικὰ πλοῖα λιμένα ἀσφαλῆ, εἰς τὸν ὁποῖον δύνανται νὰ ἀνεφοδιασθῶσιν εἰς ἄνθρακα, ύδωρ καὶ τρόφιμα. Ἐκτὸς τούτου εἶναι τὸ πραγματικὸν ἐπίνειον τῆς  ̓Αβησσυνίας, μέσῳ τοῦ ὁποίου διεξάγεται ὁλόκληρον τὸ ἐμπόριον αὐτῆς.

Τὸ ἀτμόπλοιον ἔχει ἀγκυροβολήσει εἰς μικρὰν ἀπόστασιν ἀπὸ τῆς ξηρᾶς, εἰς τὴν ὁποίαν μεταφερόμενα δι' ἀτμακάτου. Ἐδῶ αἱ διατυπώσεις τῶν διαβατηρίων τελειώνουν μὲ ἀστραπιαίαν ταχύτητα καὶ μὲ τὴν ἄκραν λεπτότητα, που διακρίνει τους Γάλλους λειτουργούς. Εἰς τὴν εἴσοδον τῆς πόλεως προβάλλει τὸ Κυβερνείον, ἐπιβλητικὸν κτίριον ἐντὸς κήπου. Δεξιᾷ καὶ ἀριστερᾷ τῆς Κεντρικῆς ὁδοῦ ὑπάρχουν ἀρκετὰ Καταστήματα. Καταλήγομεν εἰς τὴν μικρὰν Πλατείαν Μενελὶκ καὶ τέλος εἰς τὸ Ξενοδοχεῖον «Continental», τοῦ ὁμογενοῦς κ. Ρήγα, τοῦ ἀρχαιοτέρου Ελληνός ἀποίκου τῆς Γαλλικῆς Σομαλίας. Οἱ ἐπιβᾶται, κατὰ τὴν ἔξοδόν των ἀπὸ τὸ ξενοδοχεῖον, πολιορκοῦνται ἀπὸ σμήνος μικρῶν Σομαλί, οἱ ὁποῖοι προσπαθοῦν νὰ ἀποσπάσουν μερικὰ σόδια, πωλοῦντες κομψοτεχνήματα. "Αλλοι, πρακτικώτεροι, ἐπιδιώκουν τὸν ἴδιον σκοπόν, τραγουδοῦντες τὴν «Μαντελόν», εἰς Γαλλικήν, ἀγρίως δολοφονουμένην.

Μέσα εἰς τὴν κοσμοπλημμύραν αὐτὴν διακρίνομεν τὸν πρώην Διοικητὴν τοῦ Σουδάν, Sir Archer καὶ ἕνα Μαχαραγιάν. Μεταβαίνουν μαζῆ εἰς  ̓Αβησσυνίαν, διὰ κυνηγετικὴν ἐκδρομήν. Ιδιαιτέρως ἑλκύει τὴν προσοχήν μας ἕνας κύριος μὲ πρόσωπον γελαστὸν καὶ ἥλιο καμένον, καὶ μὲ ὑποκάμισον σπόρ. Εἶναι ὁ διάσημος Albert Londre, ὁ ὁποῖος ἐπέπρωτο νὰ εὕρη τόσον θλιβερὸν τέλος μέσα εἰς τὰς φλόγας τοῦ «Georges Philippard», εἰς τὸν Ινδικόν Ωκεανόν.

Καιόμεθα ἀπὸ τὴν ἐπιθυμίαν νὰ γνωρίσωμεν ἀπὸ κοντὰ τὸν ἄνθρωπον αὐτὸν, τὸν τόσον γνωστὸν εἰς τὸν κόσμον τῶν γραμμάτων καὶ τὸ ἀναγνωστικὸν κοινὸν τῶν γαλλικῶν φύλλων. Τὸν πλησιάζουμεν καὶ αὐτοσυστηνόμεθα. Ευγενέστατος καὶ διαχυτικὸς μᾶς διηγεῖται τὰς ἐντυπώσεις του ἀπὸ τὴν  ̓Αφρικήν. Ἡ ἀπόφασσίς μας νὰ εἰσχωρήσωμεν όλομόναχοι εἰς τὰ ἐνδότερα τῆς θρυλλικῆς Ἠπείρου τοῦ φαίνεται πολὺ παράτολμος. Δυστυχησμένε Londre! Ποῖος νὰ μᾶς ἔλεγε τότε ὅτι ἡμεῖς μὲν θὰ ἐπεστρέφωμεν σῷοι καὶ ὑγιεῖς από τὴν ἐκστρατείαν αὐτὴν, ποῦ ἐθεωροῦσες τόσον ἐπικίνδυνον καὶ ὅτι ἐσὺ θὰ ἔχανες τὴν πολύτιμον ὕπαρξίν σου μέσα εἰς ἕνα κοινότατον δυστύχημα, ποῦ δὲν ἦτο ἱκανὸν οὔτε νὰ συγκινήσῃ κἂν τὴν γενναίαν ψυχὴν σου!

Τὸ Ξενοδοχεῖον ἔχει πλημμυρίσει ἀπὸ ἐπιβάτας τοῦ Γαλλικού πλοίου τῆς γραμμῆς Μασσαλίας-Ινδοκίνας. Ἐπωφελούνται τοῦ σταθμοῦ τοῦ κάμνει τὸ πλοῖον πρὸς ἀνεφοδιασμὸν, διὰ νὰ περάσουν μίαν νύκτα εἰς τὴν ξηράν. Μεταξὺ αὐτῶν ὑπάρχουν καὶ μερικά ζευγαράκια που καταφεύγουν ἐδῶ, διὰ νὰ ἀποτελειώσουν, μακρὰν ἀπὸ τὴν αὐστηρότητα τῶν κανονισμῶν τοῦ πλοίου γνωριμίαν ἀρχίσασαν κατὰ τὸ ταξείδι.

Μετὰ τοῦ ἰδίου ἐπισκεπτόμεθα τὸν ιθαγενή συννοικισμόν. Βρώμα παντοῦ καὶ δυσωδία! Πολλοὶ περρίεργοι ἐπιβᾶται μᾶς ἔχουν προλάβει και παρακολου θοῦν, μέσα εἰς τὴν ζέστην καὶ τὴν δυσωδίαν, τὸν χορὸν τῆς κοιλιᾶς, τὸν ὁποῖον χορεύουν ιθαγενεῖς γυναίκες. Μερικά πόδια τὰς πείθουν νὰ ἀποχωρισθούν ἀπὸ τὸ φῦλλον τῆς συκῆς που καλύπτει τὴν γυμνότητά των καὶ νὰ χορεύουν μὲ ἀδαμιαίαν περιβολήν.

Ἡ ἀνθηροτάτη Ἑλληνικὴ παροικία τοῦ Djibouti, ἀριθμεί 180 περίπου μέλη. Ἔχουν συμπήξει κοινότητα διατηροῦσαν ἱερὸν ναόν. Τὸ ἐμπόριον, ἰδίως τοῦ ἀβησσυνιακού καφέ εὑρίσκεται εἰς χεῖρας Ελληνικάς. Σημαίνουσαν θέσιν εἰς τὸ ἔμπόριον τῆς πόλεως κατέχουν οἱ Οίκοι Βοζίκη καὶ Σια,  ̓Αγγέλου Καλού, Ανδρέα Καλοῦ (Κληρονόμοι), Βαρθ. Βαρότση, Δανή Αδ)φῶν, Θεοδ. Κλοναχά, Φωτ. Λιβιεράτου, Αδ)φῶν Μιχαλιτσιάνου, Γρ. Βλάχου, Μήλα Παναγή, Β. Σαλταφέρα καὶ Σία. Αριστα ἀπὸ πάσης ἀπόψεως τὰ Ξενοδοχεία Αθ. Ρήγα, Αδ)φῶν Νικολέττου καὶ Ν.Λιμπεροπούλου».

                                                                                                                                                                                               Αχιλλέας Παχτικός

                                                                       Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΖΙΜΠΟΥΤΙ

Οι πρώτοι Έλληνες ήρθαν στο Τζιμπουτί όταν οι Γάλλοι κατασκεύαζαν το λιμάνι (1884). Ένα δεύτερο κύμα ήρθε για την κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Αντίς Αμπέμπα-Τζιμπουτί (1897). Η Ελληνική παροικία είχε φτάσει να αριθμεί το 1908 τα 300 άτομα. Τότε ο Ανδρέας Καλός από την Κεφαλλονιά, κατασκεύασε με δαπάνες του, τον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, οποίος λειτούργησε το 1910. Σε οίκημα που υπήρχε στον περίβολο της Εκκλησίας, λειτούργησε το πρώτο Ελληνικό Σχολείο. Ο εμπορικός οίκος του Ανδρέα Καλού, ήταν μεταξύ των Ελληνικών οίκων, που μεσολαβούσαν στις αγγλικές τράπεζες ως εγγυητές, υπέρ του Αιθιοπικού κράτους.

Το 1955 ιδρύθηκε η Ελληνική Κοινότητα του Τζιμπουτί. Λόγω έλλειψης Ελληνικού Δημοτικού Σχολείου, οι μαθητές πήγαιναν σε Γαλλικό Σχολείο. Όταν ήρθε ο Ιερέας Σταύρος Γεωργανάς (1947-1960) από την Καλαμάτα, άρχισε να διδάσκει στα παιδιά την Ελληνική γλώσσα. Οι μαθητές πήγαιναν κάθε Σάββατο στην Εκκλησία και παρακολουθούσαν τα μαθήματα. Το έργο του Ιερέα  Σταύρου Γεωργανά, συνέχισε ο Ιερέας Λεόντιος Χατζηκώστας (1960-1969), από την Κύπρο. Στους μαθητές, η Ιερά Μητρόπολη Αξώμης έδιδε πιστοποιητικά σπουδών. Μετά την αποφοίτηση τους, από το Γαλλικό Σχολείο, μπόρεσαν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο Ελληνικό Γυμνάσιο της Μανσούρας και αργότερα στο Γυμνάσιο της Αντίς Αμπέμπας. Στο Ελληνικό Γυμνάσιο της Αντίς Αμπέμπας, ήρθαν ελάχιστοι μαθητές από το Τζιμπουτί. Ένας από αυτούς ήταν ο Αλέξανδρος Βαλσαμής. Διατέλεσε καθηγητής Πανεπιστήμιου στη Βενεζουέλα. Απόφοιτος ήταν και ο Αντώνης Φιλληπάτος. Βαρύτονος της όπερας της Βιέννης και ειδικευμένος στο Ιταλικό ρεπερτόριο. Είχε τραγουδήσει και στην Λυρική Σκηνή Αθηνών (1972).

Με τον ερχομό της δασκάλας Δήμητρας Κουντούρη, το Ελληνικό Σχολείο του Τζιμπουτί αναγνωρίσθηκε από το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας (1968).  Λειτούργησε ως μονοτάξιο σε χώρο της Ελληνικής Λέσχης και η δυναμικότητα του έφτασε τους 21 μαθητές. Τη διετία 1967-68, τις γνώσεις της, προσέφερε στις πρώτες τάξεις και η Ανθούλα Κουνινή, άτομο με μεγάλη κοινωνική προσφορά. Μετά την αποφοίτηση τους, οι περισσότεροι συνέχιζαν τις σπουδές τους στην Ελλάδα.

Σε ιδιόκτητο κτίριο στεγαζόταν η Ελληνική Λέσχη. Εκεί, τα μέλη της Κοινότητας συγκεντρώνονταν σε καθημερινή βάση. Διέθεταν και αξιόλογη ομάδα μπάσκετ. Ο παίκτης που ξεχώρισε ήταν ο Τόνης Κολάρος. Έπαιξε  και στη ομάδα του Ολυμπιακού Αντίς Αμπέμπας. Προπονητής ήταν ο Γιώργος Γεώργαλης και χορηγός ο Αθανάσιος Μάρκου. Αξίζει να αναφερθεί ότι η ομάδα λεγόταν ''Les Rapioes'' και έχει κερδίσει το πρωτάθλημα Μπάσκετ του Τζιμπουτί, για 3 συνεχόμενες χρονιές (1972-73-74).

- Τη δεκαετία του 1950, επισκέφθηκε το Τζιμπουτί ο δημοσιογράφος Μιχαήλ Παπαμιχαήλ, οποίος έγραψε έκτος των άλλων και για την Ελληνική κοινότητα: «Ἡ Γαλλική Σομαλία ἔχει ἔκτασιν 8.800 τετραγωνικῶν μιλλίων, ὁ δὲ πληθυσμός της ἀνέρχεται εἰς 45.000 κατοίκους ἐκ τῶν ὁποίων οἱ δύο χιλιάδες εἶναι Εὐρωπαῖοι. Οἱ ὑπόλοιποι εἶναι Σομαλοί, "Αραβες καὶ «Ντανακίλ».

Ἡ Γαλλία κατέλαβε τὴν ἀποικίαν αὐτὴν τὸ 1883 σταθεροποιήσασα τὴν θέσιν της τὸ 1888. Το 1900, δι ̓ ὑπογραφῆς συμβάσεων μὲ τὴν  ̓Αγγλίαν καὶ  ̓Ιταλίαν ἀνεγνωρίζετο τὸ καθεστώς τῆς Γαλλικῆς Κατοχῆς. Τὸ Τζιμπουτί παρουσιάζει ἐνδιαφέρον διὰ τὴν Γαλλίαν διότι εἶναι ὁ μοναδικὸς λιμὴν ποὺ τῆς ἀνήκει εἰς τὸν κόλπον τοῦ ADEN καὶ εἰς τὴν εἴσοδον τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης.

Ἐξ ἄλλου διὰ τοῦ Τζιμπουτί διενεργεῖται ὅλο τὸ διαμετακομιστικὸν ἐμπόριον τῆς Αἰθιοπίας καὶ ὡς ἐκ τούτου ἡ θέσις τῆς πόλεως εἶναι προνομιοῦχος.

Το 1897 ιδρύθη ἡ ἑταιρεία τοῦ Γαλλο - Αιθιοπικοῦ σιδηροδρόμου ἡ ὁποία μόλις τὸ 1917 ἐπεράτωσε την γραμμήν μέχρις  ̓Αντίς - Αμπέμπας. Η συγκοινωνία αὐτὴ εἶναι τὸ μόνον ἀξιόλογον μέσον μεταφορᾶς ἐμπορευμάτων ἐξ Αἰθιοπίας καὶ οὕτω τὸ Τζιμπουτί κατέστη σπουδαῖον κέντρον διαμετακομιστικοῦ ἐμπορίου. Ἡ ἀποικία αὐτὴ καθ ̓ ἑαυτὴν παράγει μόνον ἁλάτι, εἰς δὲ τὰς ἀκτάς της ζοῦν τὰ ὄστρακα που σχηματίζουν τὰ μαργαριτάρια.

Ἡ πρωτεύουσα τῆς Γαλλ. Σομαλίας τὸ Τζιμπουτὶ εἶναι καὶ ἡ μόνη ἀξιόλογος πόλις τῆς ἀποικίας καὶ ὁ κυριώτερος λιμήν της. Εχει πληθυσμὸν 17.000 κατοίκων ἐκεῖ δὲ ζοῦν καὶ οἱ 2.000 Εὐρωπαῖοι ἐκ τῶν ὁποίων περὶ τοὺς πεντακοσίους εἶναι Ελληνες. Οἱ συμπατριῶται μας διεῖδον ἐξ ἀρχῆς τὴν προνομιοῦχον διὰ τὸ ἐμπόριον θέσιν τῆς πόλεως καὶ ἔσπευσαν νὰ σχηματίσουν παροικίαν.

Ἐξ ἄλλου πολλοὶ “Ελληνες εἰργάσθησαν διὰ τὴν κατασκευὴν τοῦ Γαλλο - Αἰθιοπικοῦ σιδηροδρόμου καὶ πάμπολλοι ἐξ αὐτῶν ὑπέκυψαν λόγῳ τῶν κακουχιῶν των, εἰς τὰ τροπικὰ αὐτὰ κλίματα. Οἱ τάφοι των κατὰ μῆκος τῆς σιδηροδρομικής γραμμῆς εἶναι μνημεῖον τοῦ ἐκπολιτιστικοῦ δαιμονίου τῆς φυλῆς μας. Ἡ παροικία μας σήμερον ἐκεῖ διατηρεῖ ναὸν μὲ ἱερέα τὸν Πατέρα Σταῦρον Γεωργανᾶν ἐκτιμώμενον καὶ ἀγαπώμενον ὑπὸ πάντων. Ο ἱερεὺς ἐκτελεῖ καὶ χρέη διδασκάλου, διευθύνων, τὸ ὑπάρχον Ελληνικὸν δημοτικὸν σχολεῖον.

Ἡ ἐμπορικὴ ἀκμὴ τῶν ὁμογενῶν μας εἶναι καταφανής εἰς τὸν ἐπισκέπτην διότι εἰς τὴν κεντρικὴν πλατείαν τῆς πόλεως ὅλα τὰ καταστήματα εἶναι Ἑλληνικά. Υπάρχει καὶ  ̔Ελληνική Κοινότης με Πρόεδρον τὸν ἔγκριτον ὁμογενῆ ἐμπορευόμενον καὶ νομομαθῆ κ. Νικόλαον Καλόν.

Ακμάζοντες Ελληνικοὶ ἐμπορικοὶ οἴκοι εἶναι μεταξὺ πολλῶν ἄλλων καὶ οἱ ἑξῆς :

Maison F. Livierato, B.P. 80, Djibouti, C.F.S.

Petros Tongas, B.P. 61, Djibouti, C.F.S.

Minas Nicoletos, «Hôtel d'Europe», Djibouti, C.F.S.

Constantin Coccolios, Docks d'Alimentation, Djibouti, C.F.S.

Nicolas Mariakis, B.P. 116, Djibouti, C.F.S.

Nicolas Kalos, Djibouti, C.F.S.

Spiros Louzis, Djibouti, C.F.S.

Τὸ παλαιότερον καὶ μεγαλύτερον ξενοδοχεῖον τῆς πόλεως εἶναι τὸ «Hotel Continental» ἀνῆκον εἰς τὴν Κυρίαν Ρήγα, χήραν τοῦ ἐκ τῶν πρωτοπόρων Ελλήνων ἀειμνήστου Α. Ρήγα. Αλλο Ελληνικό ξενοδοχεῖο εἶναι τὸ «Hôtel d'Europe» τοῦ ὁμογενοῦς κ. Μηνᾶ Νικολέττου. Οἱ ὁμογενεῖς μας διατηροῦν ἀρίστας σχέσεις μὲ τὴν Γαλλικὴν διοίκησιν ἐκτιμώμενοι ὑπὸ τῶν ἀρχῶν διὰ τὸ ἦθος των καὶ τὴν τιμιότητά των».

Ολοκληρώνοντας, στο Τζιμπουτί ήρθαν και εργάστηκαν Έλληνες από την Αιθιοπία και το Άντεν. Μέχρι το 1990 υπήρχε μεγάλη προσέγγιση Ελληνικών πλοίων. Τα πλοία αυτά τα εξυπηρετούσαν Έλληνες κάτοικοι της πόλης, που ασχολούντο με την τροφοδοσία των πλοίων.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ο Ιερός Ναός των Αγίων Κωσταντίνου και Ελένης, στα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του.                                      

                                                                                                                                                                            Σταύρος Ε. Βινιεράτος

                                                                                      ''ΓΥΡΙΖΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΤΖΙΜΠΟΥΤΙ''

Είμαστε εδώ ή είμαστε εκεί; Τί είναι αυτό που μας γυρίζει πίσω;

Στα μέρη που ζήσαμε μικροί και μας ακολουθούν σαν σκιές που θέλουν να φωτίζουμε κατά καιρούς στις μνήμες μας. Ηλιοφάνεια. Είναι τα θερμά κλίματα που φτερουγίζουν στην καρδιά μας και σαν παιδιά που ζήσαμε εκεί δίνουμε χώρο στη ζωή μας να συζητάμε για ηλιόλουστες εικόνες.

Τί άλλο από φωτεινές μνήμες μπορεί να έχεις όταν ο αδυσώπητος ήλιος και η υγρή ζέστη σε λούζουν με το πρώτο φως της μέρας. Πώς ένα μέρος αποκτά αξία στην καρδιά μας; Φαντάζομαι από τις αναμνήσεις μας με όσα έχουμε ζήσει εκεί ή όσα θα θέλαμε να έχουμε ζήσει ίσως και απλά κάποιοι μας τα διηγήθηκαν.

Είχα την ευλογία να ζήσω από τη γέννηση μου στο Τζιμπουτί –το ‘αδελφάκι’ της Αιθιοπίας. Η πρώτη μορφή ανθρώπινης ζωής ανακαλύφθηκε στην Αιθιοπία. «Λούσυ» δεν την ονόμασαν; Και μόνο αυτό μας δημιουργεί την αίσθηση πως η Αιθιοπία είναι η πραγματική μητέρα γη καθώς ήταν όσο έπρεπε φιλόξενη για να ζήσει ο πρώτος άνθρωπος.

Τα πρώτα χρόνια της ζωής μας καθορίζουν, λένε οι ειδικοί, τον χαρακτήρα μας. Άρα λοιπόν όποιος έζησε τουλάχιστον μέχρι τα πέντε πρώτα χρόνια του σε τροπικά κλίματα αποζητάει το φως του ήλιου. Το ίδιο ισχύει και για τη θάλασσα. Λιμάνι το Τζιμπουτί, οι ναυτικοί το ξέρουν. Ο περισσότερος κόσμος όμως  μόνο από κάποια ελληνική ταινία ίσως και αυτό με σχόλια περιπαικτικά.

«Όχι» έλεγα πάντα στους Έλληνες συμμαθητές μου «δεν ζούσαμε σε καλύβα, ούτε είχαμε κόκκαλα στα μαλλιά μας». Πραγματικά μου έκανε απίστευτα κακή εντύπωση η ιδέα που είχαν για την Αφρική. Πώς να τους εξηγήσω πως είναι μια κανονική πόλη, με δρόμους, σπίτια και ανθισμένους κήπους; Με όμορφα λουλούδια που μπορεί εκείνοι ούτε να φαντάζονταν.

Ευτυχώς η Ελλάδα έχει το φως του ήλιου που συνηθίσαμε και το μπλε της θάλασσας να μας περικλείει και να μας γεμίζει ενέργεια. Μεγάλωσα στη θάλασσα και στο φως του ήλιου. Θυμάμαι τις βόλτες με το σκάφος στα απέναντι νησάκια και το ψάρεμα των Μπαρακούντα. Τα γυαλιστερά είδη ψαρέματος και τα κόκκινα και πορτοκαλί τεχνητά δολώματα που τα παίρναμε για παιχνίδια έτσι εντυπωσιακά που ήταν. Τα νησάκια ήταν ονειρικά. Λευκή  άμμος και δέντρα που έφταναν μέχρι το νερό με τις ρίζες τους να προεξέχουν λόγω της άμπωτης. Είδα με την παλίρροια τα καβούρια να σχεδιάζουν βόλτες στην παραλία.

Θυμάμαι το σχολείο μου, τις ψιλοτάβανες αίθουσες , την τεράστια αυλή και τα παιδιά που έπαιζαν. Τί να κάνω όταν θυμάμαι παρά εικόνες, τον δυνατό ήλιο και τις μυρωδιές του τόπου. Ιώδειο της θάλασσας, πετρέλαιο απ’τα πλοία, λουλούδια, χώμα.

Κλείνω τα μάτια μου και βρίσκομαι εκεί. Είναι βράδυ στο Ambouli, τα αστέρια μόλις που φαίνονται . Είμαστε μέσα στο αυτοκίνητό μας, μεγάλο, ψηλό, τα αμορτισέρ ταλαντεύονται σε κάποια ανωμαλία του δρόμου, φως απ’το  φεγγάρι, απ’το αυτοκίνητο και από κάποιο βενζινάδικο. Τα παράθυρα ανοιχτά και ένα ελαφρύ αεράκι μας δροσίζει. Αναγνωρίζω οτι πλησιάζουμε στο σπίτι γιατί αν και είμαι παιδί και δεν ξέρω να γυρίσω σπίτι μόνο μου, βλέπω την φωτεινή επιγραφή της αντιπροσωπείας γαλλικών αυτοκινήτων, σε λίγο θα στρίψουμε αριστερά. Δεξιά μας είναι η θάλασσα, ακούω τα ήρεμα κύματά της. Είναι σκοτεινή, μοιάζει άγνωστη, αλλά η ενέργειά της είναι γνώριμη. Ο φύλακάς μας είναι στη θέση του. Κάθεται στο χαλάκι του οκλαδόν, κάτω από το υπόστεγο της εισόδου, έτσι βολεύεται ο  Idris. Χαμογελάει νυσταγμένος και ακούει μουσική στο ραδιοφωνάκι του.

Παρκάραμε, πλησιάζουμε στον κήπο μας και ήδη οι γαρδένιες μοσχοβολούν. Το κολιέ από λευκά λουλουδάκια που έφτιαξε το μεσημέρι η μαμά μαζί με τη Marie είναι στο τραπεζάκι. Τα λουλουδάκια κιτρίνισαν αλλά ακόμα κρατάνε το υπέροχο άρωμά τους.

Απόψε δεν θα έρθουν φίλοι στο σπίτι. Ετοιμαζόμαστε για ύπνο. Στον πάνω όροφο είναι τα υπνοδωμάτιά μας και πριν κοιμηθώ κοιτάω απ’το παράθυρο το φεγγάρι που φωτίζει τις φυλλωσιές των δέντρων. Που να φανταζόμουν πόσο αλλάζει η ζωή, κάτω απ’το βραδινό πέπλο της νύχτας, μικρό παιδί, πού να ήξερα. Πόσο ήσυχα είναι. Ο μεγάλος μου αδελφός ξάπλωσε ήδη και ο μικρός μου αδελφός, μωράκι ενός χρόνου, είναι στην κούνια του.

Το πρωί θα στολίσουμε το Χριστουγεννιάτικο δέντρο μας. Πού πάνε και βρίσκουν έλατο στο Τζιμπουτί οι γονείς μου ούτε και ξέρω, όμως αυτό δεν το γνώριζα τότε. Νόμιζα πως είναι κι αυτό δέντρο της περιοχής. Μαδάνε τα κλαδιά του παρόλο που είναι μέσα σε νερό, όμως θα νιώσουμε Χριστούγεννα και με αυτόν τον τρόπο. Άλλη φορά είχαμε καραβάκι στολισμένο, άλλη πάλι μια χάρτινη πόλη που έφτιαξε η μαμά και θύμιζε την Βηθλέεμ. Την πέτυχε! Παραλληλόγραμμα κτίσματα, και παραθυράκια με χρωματιστές ζελατίνες που έφεγγαν από πίσω τα λαμπάκια και γύρω τους πράσινοι φοίνικες. Μη λησμονούμε το παρελθόν, να χαιρόμαστε το παρόν  αλλά να ελπίζουμε και για το μέλλον.

Με κάλεσαν κάποιοι φίλοι να πάω ταξίδι όποτε θελήσω στο Τζιμπουτί. Όμως καλύτερα να μείνω με τις αλλοτινές εικόνες στο μυαλό μου. Να κλείνω τα μάτια μου και να το φαντάζομαι όπως το έχω ζήσει. Άλλωστε δεν θα είναι ίδιο αφού ο πατέρας μου δεν είναι πια εκεί. Θα φυλλάξω όμως ανέγγιχτα μέσα μου την παιδική χαρά της ζωής μου, τις αγκαλιές των γονιών μου και των παππούδων μου, τη φρεσκάδα της δροσιάς τους από την χαρά που μου έδιναν και έτσι θα νιώθω την φωτεινή αγάπη που χρειάζομαι για να γλιτώνω απ’τις αδικίες και με σύμμαχο το φως που κατέκτησα να ελπίζω κάθε μέρα για λαμπερές εποχές.

Δεν θα μπορούσα νομίζω να ζήσω σε κάποια χώρα που δεν την λούζει ο ήλιος, που δεν την βρέχει η θάλασσα. Ή μήπως θα μπορούσα; Η νοσταλγία μάς ακολουθεί όμως δεν είμαστε ξένοι, είμαστε απλώς πολλά κομμάτια ενωμένα. Εγώ δεν θα γυρίσω στο Τζιμπουτί. Μου αρκεί η δυνατή ανάμνησή του, διότι  η απουσία των ανθρώπων, που ήταν εκεί μαζί μου, θα κάνει το Τζιμπουτί να χάνει την λάμψη του όσο κι αν ο ήλιος παραμένει φωτεινός. Είναι οι άνθρωποι που μας δένουν με έναν τόπο. Είναι οι ιστορίες τους, τα έργα τους, τα παθήματά τους, τα γέλια τους, τα δάκρυά τους.

Όσο ο ήλιος λάμπει δεν θα φοβόμαστε το σκοτάδι του σύμπαντος και θα νιώθουμε λιγότερο ξένοι, όπου κι αν κατοικούμε στη γη, όταν υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι, έστω λιγοστοί  που θα μας ανοίγουν μια μικρή αγκαλιά στην καρδιά τους και θα μας κρατάνε το χέρι.

Σίγουρα είμαστε παντού. Εκεί που μπορούμε πάντα να γυρίζουμε την πρώτη σκέψη μας.

                                                                                                                                                                                                  Ειρήνη Σαββαΐδη