Του Χρήστου Ε. Γιαννούλα

                                                                   Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΡΡΟΗ

Το πρόσωπο του Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ αποτελούσε μέχρι τους νεότερους χρόνους, το ιδανικό πρόσωπο για τους Αιθίοπες Αυτοκράτορες, ο δε Αυτοκράτορας ΘΕΟΔΩΡΟΣ (1818-1868 μ.Χ.) είχε μαζί του χειρόγραφο με την ιστορία του Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ, το οποίο βρίσκεται σήμερα στο ΒΡΕΤΑΝΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ.  

Η MASSAWA (Πτολεμαις Επιθήρας) και η ADULIS (Αδούλη) ήταν Αρχαία Ελληνικά λιμάνια στην Ερυθρά θάλασσα, που δημιουργήθηκαν από τον ΠΤΟΛΕΜΑΙΟ Β’ τον Φιλάδελφο (285-247 π.Χ.), Βασιλέα της Αιγύπτου.

Ο ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ Γ’ Ευεργέτης (247-222 π.Χ.) έκανε συμφωνία με το κράτος της ΑΞΩΜΗΣ ΠΟΥ ΠΑΡΑΧΩΡΟΎΣΕ στους Έλληνες της Αιγύπτου το δικαίωμα της εκμετάλλευσης των ακτών της ΑΔΟΥΛΗΣ και των εμπορικών συναλλαγών.                                            

Στο κράτος της ΑΞΩΜΗΣ μέχρι τον 9ο μ.Χ. αιώνα, η Ελληνική γλώσσα εχρησιμοποιείτο με ευχέρεια, ήταν δε η επίσημη γλώσσα παράλληλα με τη Σαββαϊκή.                                        

Τα πρώτα νομίσματα που χρησιμοποιήθηκαν στο κράτος της ΑΞΩΜΗΣ, από τον  3Ο μέχρι τον 9ο μ.Χ, αιώνα έφεραν Ελληνική γραφή. Σε ένα από αυτά που βρέθηκαν γράφει στην μπροστινή όψη ΟΥΑΖΗΒΑΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣ και στην πίσω όψη ΤΟΥΤΟ ΑΡΕΣΗ ΤΗ ΧΩΡΑ.          

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Νομίσματα που χρησιμοποιήθηκαν από το κράτος της Αξώμης.

                                                                   Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 

Η ελληνική γλώσσα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της Αρχαίας Αιθιοπικής γλώσσας ΓΚΕΕΖ, ενώ στην ΑΜΧΑΡΙΚΗ υπάρχουν αρκετές Ελληνικές λέξεις όπως : Tarapeza= Τραπέζι, Oceanos= Ωκεανός, Askagiami= Άσχημος, Fanus= Φανάρι  

Ο συγγραφέας του Περίπλου, ο οποίος επισκέφθηκε την Αξώμη πιθανόν κατά τα μέσα του 1ου αιώνα παρατηρεί με ικανοποίηση ότι  «η ελληνική γλώσσα χρησιμοποιείτο εκεί με ευχέρεια και ήταν επίσημη στην Αυλή».

Το ότι η ελληνική γλώσσα ήταν επίσημη προφορική και γραπτή γλώσσα της Αξώμης παράλληλα με τη Σαβαϊκή αποδεικνύεται από τις ελληνικές επιγραφές που αναβρέθηκαν στην περιοχή της Αξώμης και της Αδούλης και σε άλλα σημεία της Βόρειας Αιθιοπίας.

Η χρήση εξάλλου της ελληνικής στα νομίσματα των βασιλέων της Αξώμης αποδεικνύει ότι αυτοί την είχαν υιοθετήσει για τις εμπορικές τους συναλλαγές με τα άλλα κράτη, γιατί η ελληνική ήταν η εμπορική lingua francaτης αρχαίας εποχής.

Από όλες τις επιδράσεις του ελληνικού πολιτισμού η ευρύτερη και σημαντικότερη γλωσσική επίδραση. Η ελληνική γλώσσα αποδεικνύεται ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της αρχαίας αιθιοπικής γλώσσας Γκε’έζ, η οποία είναι διάδοχος της Σαβαϊκής. Πολλές δε επιδράσεις της ελληνικής είναι εμφανείς και σήμερα στη διάδοχο της Γκε’έζ την Αχμαρική.

Μια πρώτη επίδραση της Ελληνικής στη Γκε’έζ φαίνεται να είναι στον τρόπο της γραφής της από αριστερά προς τα δεξιά αντί της από δεξιά προς τα αριστερά γραφής της Σαβαϊκής και των άλλων σημιτικών γλωσσών.

Δεύτερη πιθανή επίδραση είναι η φωνηεντοποίηση της Γκε’έζ, ενώ η Σαβαϊκή δεν χρησιμοποιούσε φωνήεντα. Παρά την έλλειψη εμφανών στοιχείων, δεν φαίνεται να είναι άσχετη με την επίδραση της ελληνικής γλώσσας η δημιουργία των επτά φωνηεντικών σημείων της Γκε’έζ και της θυγατέρας της Αμχαρικής.

Αλλά η πιο φανερή και αδιαμφισβήτητη επίδραση της Ελληνικής συνίσταται στο δανεισμό του αριθμητικού συστήματος. Όπως είναι γνωστό η αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τα γράμματα της αλφαβήτου για το συμβολισμό των αριθμών, χρησιμοποιώντας δύο ευθύγραμμα τμήματα πάνω και κάτω από το γράμμα για να διακρίνεται ως αριθμητικό σύμβολο.

Το αριθμητικό αυτό σύστημα υιοθέτησε η Γκε’έζ χρησιμοποιώντας τα ελληνικά γράμματα, συνήθως ελαφρά παραλλαγμένα. Το σύστημα χρησιμοποιείται και σήμερα στην Αμχαρική, ορισμένα όμως σύμβολα έχουν προσαρμοστεί στους χαρακτήρες του αιθιοπικού συλλαβαρίου.

Οι μουσουλμανικές απελάσεις κατά τον 7ο και 8ο αιώνα απέκοψαν την Αιθιοπία από τον μεσογειακό χώρο με συνέπεια η επίδραση του ελληνικού πολιτισμού να αρχίσει να φθίνει.

Κατά τον 9ο αιώνα η Ελληνική έπαψε να ομιλείται στην Αξώμη και η επίστρωση του ελληνικού πολιτισμού άρχισε να εξασθενίζει και τελικά εξαφανίστηκε. Σ’ αυτό συνετέλεσε και η βαθμιαία αντικατάσταση των Ελλήνων εμπόρων από Άραβες, στα χέρια των οποίων περιήλθε το εμπόριο των περιοχών της Ερυθράς Θάλασσας, το οποίο επί αιώνες ελεγχόταν από τους Έλληνες.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Σαβαϊκή αλφαβητική γραφή.                                                                                                                                                                                     

                                                              ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΑΙΘΙΟΠΙΑΣ

Όταν οι Αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν το όνομα ΑΙΘΙΟΠΙΑ, προσδιόριζαν και τους λαούς, κάτω από τη ΛΙΒΥΗ. Μέχρι τον 15ο μ.Χ. αιώνα για τους Ευρωπαίους και του Άραβες ο όρος ΑΙΘΙΟΠΙΑ ήταν συνώνυμος με την ΑΦΡΙΚΗ.

Στην περίφημη Τρίγλωσση Στήλη της Αξώμης (300-320 μ.χ), στο Ελληνικό κείμενο ο Αειζώνας αναφέρεται Βασιλέας των Αξωμίτων, Ομηριτών του Ραειδάν και ΑΙΘΙΟΠΩΝ, ενώ στο Αιθιοπικό κείμενο (Γκεζ) το αντίστοιχο Αιθιόπων αναφέρεται ως ΑΜΠΕΣΑΤ. 

Όταν το 1268 μ.Χ., ο Βασιλέας ΑΛΜΑΚ ανέβηκε στο θρόνο χρησιμοποίησε πρώτος τον τίτλο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΒΑΣΙΛΕΩΝ της ΑΙΘΙΟΠΙΑΣ. 

Οι Άραβες από την αρχαία εποχή χρησιμοποιούσαν το όνομα ΑΜΠΕΣΑ για να δηλώσουν την Αιθιοπία, που σημαίνει ανάμεικτες φυλές λόγω των πολλών φυλών που ζούν στην χώρα.  

Το όνομα ΑΒΗΣΣΥΝΙΑ (ABYSSINIA) είναι ο εξευρωπαϊσμένος τύπος του Αραβικού ονόματος ΑΜΠΕΣΑ. Το όνομα ΑΜΠΕΣΑ ενώ υιοθετήθηκε αρχικά, αργότερα απορρίφθηκε σαν υβριστικό και προτιμήθηκε το ΑΙΘΙΟΠΙΑ.

Ο ΧΑΪΛΕ ΣΕΛΛΑΣΙΕ με διπλωματική παράσταση προς την Τουρκία, ζήτησε να μη χρησιμοποιεί το όνομα ΑΜΠΕΣΙΣΤΑΝ που είναι γνωστή η Αιθιοπία στην Τουρκία, αλλά το επίσημο της χώρας.  

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Γραμματόσημο με το όνομα της Αιθιοπίας, στην Αμχαρική γραφή.