ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το Τσάτ είναι ένα από τα μεγαλύτερα εξαγώγιμα προϊόντα της Αιθιοπίας και αντιπροσωπεύει, το 15% του συναλλάγματος που εισρέει στη χώρα. Για να μάθουμε τι είναι το Τσάτ, δημοσιεύουμε το παρακάτω άρθρο, του Ιωάννη Λάμπρου:

                                                                                                                    ΤΟ ΤΣΑΤ

Όλοι, όσοι βρέθηκαν, την δεκαετία 1950-60, στην περιοχή της λίμνης Αλεμάγια, που βρίσκεται στην επαρχία της Χαράρ, 35 χιλ από την Ντίρε Ντάουα, θα θυμούνται ασφαλώς, τα περιβόλια, φυτείες δεν θα τα έλεγα, με δενδρύλλια Κατ (Τσάτ τα λέγαμε εμείς). Βλέπαμε τους ιθαγενείς να μασούν τα φύλλα του, σαν μηρυκαστικά. Κάτι ξέραμε, κάτι ακούγαμε και από περιέργεια, θέλαμε να το δοκιμάσουμε και μόλις το βάζαμε στο στόμα μας, αμέσως το φτύναμε, τι απαίσια γεύση, δεν μασιόταν, ήταν μόνο για τους ειδήμονες.

Το Τσάτ λοιπόν ή Κχάτ ή Gat ή Qat ή Mirad ή τσάι της Αβησσυνίας κλπ, είναι ένας θάμνος, με λατινικό όνομα, Catha edulis, ο οποίος αυξανόμενος φθάνει μέχρι, τα 5-8 μέτρα. Τα αειθαλή φύλλα του είναι λεπτά γυαλιστερά και μυρίζουν έντονα. Φύεται στις περιοχές της  Ανατολικής Αφρικής, Αιθιοπία, Σομαλία, Κένυα και Τανζανία και στην Νότια Αραβία, ειδικά στη Υεμένη,.

Τα φύλλα του μασιούνται εδώ και αιώνες. Η ιατρική του χρήση, ανάγεται στην αρχαιότητα, όπου ο Μέγας Αλέξανδρος, το χρησιμοποιούσε για να θεραπεύσει τους στρατιώτες του, από μια άγνωστη επιδημική ασθένεια.

Είναι ήπιο ναρκωτικό, με δράση της αμφεταμίνης και κοκαΐνης. Διεγείρει, τονώνει και σε φέρνει σε κατάσταση ευεξίας, δραστηριοποιεί τα άτομα και μερικά, μπορούν να γίνουν πολύ ομιλητικά. Η αφροδισιακή του δράση είναι αναμφίβολη.

Βέβαια η φύση, ότι σου δίνει, στο παίρνει μετά πίσω, με παρενέργειες, μειωμένη διάθεση, αίσθηση εξάντλησης, ατονίες, υπνηλίες, απλανές βλέμμα και όσο γίνεται η χρήση του χρόνια και πολυετή, σε λήθαργο και κατάθλιψη. Εντός περίπου μίας ώρας, ο χρήστης νοιώθει σωματική διέγερση, ευφορία και αποκτά αρκετή ενέργεια. Μιλάει, ακούει καλλίτερα και έχει αυξημένη εστίαση της προσοχής του, έπειτα ακολουθεί μία ήρεμη εσωτερική φάση, η οποία με την σειρά της παραχωρεί την θέση της σε κατάσταση αδιαθεσίας, που ενδέχεται να συνοδεύεται, από ανησυχία ευερεθιστότητα και μελαγχολία.

Το χαρακτηριστικό των ανθρώπων που μασούν το Τσάτ, είναι σαν έχουν στα στόμα τους ένα αυγό, που φουσκώνει το ένα μάγουλο. Αυτό γίνεται επειδή, μόλις πάρουν τα φύλλα, τα κόβουν σε κομματάκια και τα βάζουν στο μάγουλο τους. Τα κρατούν εκεί, για αρκετή ώρα, μέχρι να αρχίσει να απελευθερώνεται ο χυμός των, κάτι που μπορεί να διαρκέσει και μια ώρα.

Περιέχει, τα αλκαλοειδή Cathinone-Cathine. Η χρήση του γίνεται κατά βάση γύρω από τις περιοχές παραγώγης του, διότι ο χρόνος ζωής των φύλλων, δια να έχουν δράση, είναι περιορισμένος. Όσο περνούν οι ημέρες (3-4) ξεραίνονται και χάνουν την δραστικότητα τους, γι’αυτό και η εξαγωγή του παρουσιάζει δυσκολίες. Παρ’ όλα αυτά, βρίσκουν τρόπους να τα μεταφέρουν σε χώρες όπου υπάρχουν πολλοί μετανάστες, χρήστες των φύλλων, Αραβικής και Αφρικανικής προελεύσεως. Τα σύγχρονα μέσα αερομεταφοράς, όπως τα ψυγεία κλπ, κάνουν την εξαγωγή τους, κατά κάποιον τρόπο ευκολότερη. Ένας τρόπος δια να κρατήσουν τα φύλλα ενεργά, είναι να τα τυλίγουν με φύλλα μπανάνας.

Είναι, επίσης, παραδοσιακά ψυχαγωγικό φάρμακο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους αγρότες και τους εργάτες, για την μείωση της φυσικής κούρασης, ενώ   τους σπουδαστές και τους οδηγούς, βοηθά στην βελτίωση της προσοχής τους. Οι οδηγοί ειδικά, στα μακρινά ταξίδια τους, το θεωρούν απαραίτητο εργαλείο, για να αντέξουν στο ταξίδι. Μιλάμε, για επαγγελματίες οδηγούς και για χώρες που γίνεται η παράγωγη και η χρήση του Τσάτ.

Το Τσάτ, λόγω του ότι κόβει την όρεξη, είναι ανορεξιογόνο, χρησιμοποιείται από μερικά μέλη της Ισλαμικής πίστης, κατά την διάρκεια του ραμαζανιού, όπου δεν τρώνε ούτε πίνουν, από την ανατολή του ήλιου, μέχρι και την δύση του.

Ο Ο.Η.Ε δεν το έχει απαγορεύσει, ωστόσο το 1986 το κατέταξε στο κατάλογο με τις απαγορευμένες ουσίες. Το Τσάτ, δεν έχει εγκριθεί στις Ηνωμένες  Πολιτείες, ούτε δια ιατρική χρήση. Ακόμα και αν το Τσάτ μπόρεσε να βοηθήσει τις θρησκευτικές και τις πολιτισμικές ομάδες να συντηρήσουν την εθνική τους ταυτότητα, στις νέες χώρες όπου ζουν, όμως, οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου, το κατατάσσουν στην ίδια κατηγορία, με την κοκαΐνη και τις αμφεταμίνες.

Σε ορισμένες χώρες, όπως ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία, η διακίνηση του είναι ελεγχόμενη, ενώ σε χώρες, όπως η Αιθιοπία, το Τζιμπουτί και η Υεμένη, η παραγωγή, η πώληση και η κατανάλωσή του είναι νόμιμες. Σε  άλλες μουσουλμανικές χώρες, όπου το αλκοόλ απαγορεύεται, το Τσάτ επιτρέπεται. Ενώ στη Σαουδική Αραβία, το Τσάτ απαγορεύεται.

Οι Σομαλοί πειρατές, το χρησιμοποιούσαν κατά την διάρκεια πειρατειών, για αυτό και ήταν τόσο βίαιοι. Υπήρχαν ειδικές εντολές, προς τους ναυτικούς, που έπλεαν στην Ερυθρά θάλασσα, πως να τους αντιμετωπίζουν.

Το συμπέρασμα λοιπόν είναι, μακριά από το Τσατ, προκαλεί εθισμό και εξάρτηση. Μια χαρά είμαστε και χωρίς αυτό.

                                                                                                                                                                                                    Ιωάννης Λάμπρου

_____________________________

Ο Ιωάννης Λάμπρου, από την Ντιρε Νταουα,  είναι απόφοιτος της Φαρμακευτικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διατηρούσε επί σειρά ετών, φαρμακείο, στο κέντρο της Αθήνας.

Το παρακάτω άρθρο, αναφέρεται στο τράχωμα, μια ασθένεια των ματιών, που στην Ευρώπη αναφέρεται μόνο στην βιβλιογραφία, ενώ στην Αφρική θερίζει. Στην Αιθιοπία σήμερα, έχουν προσβληθεί πάνω από εννέα εκατομμύρια παιδιά, ηλικίας κάτω των 10 ετών.

                                                                                                                ΤΟ ΤΡΑΧΩΜΑ

Το τράχωμα είναι μολυσματική νόσος των ματιών που προκαλεί τύφλωση αν αφεθεί χωρίς θεραπεία. Προσβάλει και τα δύο μάτια και μεταδίδεται με άμεση ή έμμεση επαφή με μολυσμένο άτομο. Η τύφλωση από το τράχωμα προλαμβάνεται με την χρήση αντιβιοτικών. Άλλες ονομασίες της είναι ‘’Κοκκιώδης επιπεφυκίτιδα’’ και ‘’Αιγυπτιακή οφθαλμία’’. Υπεύθυνο βακτηρίδιο είναι το Chlamydia Trachomatis  υποείδος των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων χλαμυδίων. Ενδημεί σε χώρες όπου υπάρχει φτώχεια και έλλειψη συνθηκών  υγιεινής.

 Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) υπολογίζει ότι παγκοσμίως  περίπου 40 εκατομμύρια άνθρωποι  νοσούν  από ενεργό τράχωμα. Είναι υπεύθυνο για τα προβλήματα όρασης 2,2 εκατομμυρίων ανθρώπων εκ των οποίων περίπου το 1,2 καταλήγουν τυφλοί. Εμφανίζεται σε φτωχές χώρες όπου το 60% των περιστατικών είναι παιδιά κάτω των 5ετών και στις γυναίκες περισσότερο καθώς είναι σε επαφή με τα παιδιά. Η έγκαιρη αντιμετώπιση βοηθά στην προστασία από το τράχωμα.¨Έχει  καλή πρόγνωση αν αντιμετωπισθεί εγκαίρως και αργή εξέλιξη. Δεν καταλήγουν σε τύφλωση όλα τα περιστατικά.

Μεταδίδεται  με  την επαφή μολυσμένων  ματιών  και βλεφάρων και  με τις  εκκρίσεις του  ρινοφάρυγγα, με τις μύγες καθώς και με αντικείμενα όπως μαντήλια και πετσέτες. Στην αρχή (5 με 12 μέρες) από την έκθεση στο βακτηρίδιο, προκαλείται επιπεφυκίτιδα με φαγούρα κοκκινίλα και ερεθισμό (κόκκινο  μάτι).  Αργότερα εκκρίσεις που περιέχουν πύον και βλέννα. Μετά,  οίδημα των βλεφάρων, φωτοευαισθησία, θολή όραση και πονόματος. Αν αφεθεί, προκαλείται εσχαροποίηση των βλεφάρων που  καταλήγει πολλές φορές  σε τύφλωση.

 Η εξέλιξη γίνεται σε 5 στάδια. 

1.Θυλακιώδης  φλεγμονή. Πέντε ή περισσότεροι θύλακες που περιέχουν λεμφοκύτταρα γίνονται ορατοί  κάτω από  μεγέθυνση  στην μέσα επιφάνεια του άνω βλεφάρου.

2.Έντονη φλεγμονή. Σε αυτό το στάδιο το  μάτι έχει μολυνθεί . Είναι ερεθισμένο με πρήξιμο στα άνω βλέφαρα.

3.Εσχαροποίηση βλεφάρων. Επανειλημμένες λοιμώξεις οδηγούν σε εσχαροποίηση των άνω βλεφάρων  που     εμφανίζεται ως λευκή γραμμή κάτω από μεγέθυνση. Τα βλέφαρα γυρίζουν προς τα μέσα (εντρόπιον).

4.Τριχίασις. Η εσχαροποιημένη εσωτερική γραμμή των βλεφάρων συνεχίζει να παραμορφώνεται αναγκάζοντας τις βλεφαρίδες να γυρίσουν προς τα μέσα και να ερεθίσουν τον κερατοειδή.

5.Θόλωση κερατοειδούς. Από την τριβή των βλεφαρίδων δημιουργείται φλεγμονή που οδηγεί σε θόλωση.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ  ΚΙΝΔΥΝΟΥ

1.Έλλειψη αποχέτευσης, εκτεθειμένα απόβλητα ζώων και ανθρώπων και στάσιμα νερά.

2.Έλλειψη υποδομών καθαριότητας και τρεχούμενου νερού  που παρατηρείται  σε φτωχές  περιοχές.

3. Συγχρωτισμός πολλών ανθρώπων σε μικρούς χώρους.

4. Ηλικίες κάτω των τεσσάρων ετών. Οι γυναίκες νοσούν 2-6 φορές περισσότερο από τους άνδρες καθώς

είναι σε επαφή    με τα παιδιά.

5.Οι μύγες αποτελούν σημαντικό παράγοντα.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Στα αρχικά στάδια χορηγείται οφθαλμική αλοιφή τεραμυκίνης και χάπια αζυθρομυκίνης. Οι  προχωρημένες μορφές με εσχαροποίηση αντιμετωπίζονται χειρουργικά. Αν παρουσιάσουμε επιπεφυκίτιδα μετά από ταξίδι σε χώρα όπου ενδημεί το τράχωμα καλά είναι να επισκεφθούμε τον οφθαλμίατρο. Να επαναλάβουμε ότι μια ή δύο μολύνσεις με το βακτηρίδιο δεν οδηγούν σε εσχαροποίηση και τύφλωση. Η νόσος εξελίσσεται αργά και σε βάθος χρόνου εφόσον δεν αντιμετωπισθεί σωστά. Δεν υπάρχει εμβόλιο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συστήνει ομαδική χρήση αντιβίωσης σε κοινότητες όπου έχει προσβληθεί  ποσοστό μεγαλύτερο από το 10%.

ΠΡΟΛΗΨΗ

1. Πλύσιμο προσώπου και χεριών καθώς και ρουχισμού.

2. Έλεγχος αποβλήτων.

3. Βελτίωση ύδρευσης.

4. Έλεγχος των μυγών.

Διεθνώς  χρησιμοποιούνται τα αρχικά της  λέξης SAFE για τον χαρακτηρισμό της νόσου. Όπου: S=surgery δηλαδή χειρουργείται, Α=Antibiotic  χρειάζεται αντιβίωση, F=Face καθαρισμός προσώπου και E=Environment καθαρό περιβάλλον.

                                                                                                                                                                                                       Στέλιος Σαραγάς

__________________________________________________

Ο Στέλιος Σαραγάς, από την Τανζανία,  είναι απόφοιτος της Φαρμακευτικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διατηρεί την ιστοσελίδα www.phargas.gr, με φαρμακευτικές συμβουλές.

                                                                                                                 ΜΙΑ ΒΙΤΑΜΙΝΗ ΠΟΥ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ

Το φυλλικό οξύ που απομονώθηκε για πρώτη φορά από τα φύλλα του σπανακιού το 1941 (γι’ αυτό και ονομάζεται «φυλλικό» και όχι «φολικό»), είναι μια βιταμίνη απαραίτητη για τη σύνθεση του DNA των κυττάρων μας και για την μετατροπή μιας ουσίας του οργανισμού μας, η οποία καλείται ομοκυστεϊνη, σε μια άλλη, τη μεθειονίνη.

Η σημασία του φυλλικού οξέως στην προληπτική ιατρική, έγινε γνωστή μόνο κατά τις δυο τελευταίες δεκαετίες. Όταν υπάρχει έλλειψη φυλλικού οξέως στον οργανισμό μας, τότε η ομοκυστεΐνη δεν μπορεί να μετατραπεί σε μεθειονίνη, οπότε η πρώτη αθροίζεται στο αίμα όπου οι τιμές της αυξάνονται.

Η έρευνα των τελευταίων ετών έδειξε ότι η αυξημένη ομοκυστεΐνη του αίματος είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για καρδιακό έμφραγμα και εγκεφαλικό επεισόδιο καθώς και για θρόμβωση των φλεβών, κυρίως των ποδιών. Μια μελέτη από το Ισραήλ έδειξε ότι μέσα σε 10 χρόνια, τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες που είχαν ψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης στο αίμα, παρουσίασαν υπερτριπλάσιο κίνδυνο για θάνατο από έμφραγμα και εγκεφαλικό, από ότι τα άτομα με φυσιολογικές τιμές ομοκυστεΐνης.

Με άλλα λόγια η υπέρμετρη ομοκυστεΐνη αυξάνει την πιθανότητα για καρδιαγγειακή πάθηση, όπως ακριβώς και η υψηλή χοληστερόλη. Επομένως όσοι έχουν υπέρταση, υψηλή χοληστερόλη, διαβήτη και κληρονομικότητα για καρδιοπάθεια πρέπει να ελέγχουν και την ομοκυστεΐνη τους, διότι εάν με τις καταστάσεις αυτές συνυπάρχει και άνοδος αυτής της ουσίας, τότε ο κίνδυνος πολλαπλασιάζεται.

Οι υψηλές τιμές της ομοκυστεΐνης δεν είναι κάτι σπάνιο στον γενικό πληθυσμό των Δυτικών χωρών. Υπολογίζεται ότι ένας στους τρεις Έλληνες έχει αυξημένη ομοκυστεΐνη, και επομένως αυξημένο κίνδυνο για καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια. Υψηλότερες τιμές ομοκυστεΐνης έχουν οι καπνιστές (από ότι οι μη καπνιστές), οι άντρες σε σχέση με τις γυναίκες, οι ηλικιωμένοι από ότι οι νεώτεροι και τα άτομα που καταναλώνουν αρκετές ποσότητες οινοπνεύματος και καφέ. Η κύρια όμως αιτία της υπέρμετρης ομοκυστεΐνης είναι η έλλειψη φυλλικού οξέος στον οργανισμό μας, κυρίως όταν συνυπάρχει μια κληρονομική ανωμαλία ενός ενζύμου που εμπλέκεται στον μεταβολισμό του φυλλικού (η μετάλλαξη MTHFR).  

Υπολογίστηκε ότι το 11% του ελληνικού και το 17% του κυπριακού πληθυσμού έχει αυτήν την κληρονομική μετάλλαξη. Το παρήγορο στην κατάσταση αυτή είναι το γεγονός, ότι οι συγκεντρώσεις της ομοκυστεΐνης του αίματος ελαττώνονται εύκολα και ομαλοποιούνται, όταν προσλαμβάνονται χαμηλές δόσεις συμπληρώματος φυλλικού οξέος, της τάξης των 400 έως 600 μg (ή 0,4-0,6 mg) την ημέρα. Μεγαλύτερες δόσεις φυλλικού (π.χ. τα 5mg ημερησίως) για μακρό χρονικό διάστημα δεν συνιστώνται, διότι πέρα του ότι είναι περιττές, μπορεί να είναι και βλαπτικές.

Δυο είναι κυρίως οι λόγοι για την έλλειψη φυλλικού στον άνθρωπο:

• • Πρώτο, οι μειωμένες προσλήψεις με τη διατροφή. Μια μελέτη του Πανεπιστημίου της Κρήτης έδειξε ότι το 91% των Ελλήνων αντρών και το 95% των Ελληνίδων, έχουν προσλήψεις φυλλικού κάτω από τη συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα (που είναι τα 400 μg). Στις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία, για να αυξήσουν τις προσλήψεις του πληθυσμού τους σε φυλλικό οξύ, επέβαλαν τον εμπλουτισμό με τη βιταμίνη αυτή όλων των δημητριακών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων του ψωμιού, των ζυμαρικών και του ρυζιού. Εκτιμήθηκε ότι χάρη στην παρέμβαση αυτή, 40.000 άνθρωποι στις ΗΠΑ θα αποφεύγουν τον θάνατο κάθε χρόνο από καρδιακά επεισόδια.

  • Ο δεύτερος λόγος για την έλλειψη φυλλικού οξέως είναι η μειωμένη απορρόφηση του φυλλικού των τροφίμων. Πράγματι το 50% περίπου του φυλλικού μιας δίαιτας απορροφάται από το έντερο για να εισέλθει τελικά στον οργανισμό μας. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ένα σημαντικό μέρος του φυλλικού των τροφίμων χάνεται με την συντήρηση και το μαγείρεμα.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  Νικόλαος Κ. Κιούσης

_______________________________________

Ο Νικόλαος Κιούσης του Κων/νου, από την Ντίρε Ντάουα, ήταν Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διατέλεσε επί σειρά ετών, Διευθυντής του Ιατρικού Τμήματος της εταιρίας Π.Ν. ΓΕΡΟΛΥΜΑΤΟΣ ΑΕΒΕΕ και έγραψε το βιβλίο ''Φυλλικό οξύ και ομοκυστεΐνη'', που κυκλοφορεί από τις Ιατρικές Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης.