ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Μανώλης Γανωτάκης, από την Αντίς Αμπέμπα, γιος του Στέφανου Γανωτάκη και της Χάρις Κάλφα, που έφυγε πρόσφατα από κοντά μας, ήταν Καθηγητής Παθολογίας, του Πανεπιστημίου Κρήτης και Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διατέλεσε ιδρυτικό μέλος και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης, η οποία καθιέρωσε Βραβείο Επιστημονικής Αριστείας στην επιστημονική περιοχή του. Παράλληλα, στη μνήμη του, ήταν αφιερωμένο και το 2ο Ελληνικό Συμπόσιο Φάρμακο-επιδημιολογίας, που έγινε, στην Αλεξανδρούπολη. Η δε διοίκηση του Περιφερικού Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου, ονόμασε την πτέρυγα της Α’ Παθολογικής Κλινικής του νοσοκομείου, σε ΠΤΕΡΥΓΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΕΜΜ. ΓΑΝΩΤΑΚΗ. Τιμώντας τη μνήμη του, δημοσιεύουμε σήμερα την παρακάτω συνέντευξη, που είχε δώσει στην Ελβίρα Βολανάκη:

                                                               ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ

Με αφορμή την εκστρατεία ενημέρωσης «ΑΞΙΖΕΙ», μια πρωτοβουλία της εταιρείας MSD υπό την αιγίδα της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας και της Ελληνικής Εταιρίας Αθηροσκλήρωσης, ήρθαμε σε επαφή με τον Καθηγητή Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης Εμμανουήλ Γανωτάκη, για να ενημερωθούμε για την δυσλιπιδαιμία. 

Η δυσλιπιδαιμία είναι οι διαταραχές των λιπιδίων, που δημιουργούνται από την χοληστερίνη. Μία εν δυνάμει ασθένεια που κατά κύριο λόγο οι πολίτες δεν γνωρίζουν τους κινδύνους αλλά ούτε και τους τρόπους που θα μπορούσαν έως έναν βαθμό να θωρακίσουν τον οργανισμό τους.  Σε μια αποκλειστική συνέντευξη στο CretePlus.gr, ο Καθηγητής κ. Γανωτάκης μας ενημέρωσε τόσο για το τι πρέπει να προσέξουμε όσο και για τα ανησυχητικά ποσοστά που έχουν διαπιστωθεί από την έρευνα στην Ελλάδα αλλά και στην Κρήτη. 

Τι είναι η δυσλιπιδαιμία; 

Η δυσλιπιδαιμία είναι οι διαταραχές των λιπιδίων και είναι μια εν δυνάμει ασθένεια. Αν ένας άνθρωπος έχει διαταραχές των λιπιδίων και έχει και άλλους παράγοντες κινδύνων όπως να είναι υπερτασικός, διαβητικός, καπνιστής ή παχύσαρκος, αυξάνονται οι κίνδυνοι για καρδιαγγειακά νοσήματα. Υπάρχουν οι πρωτογενείς δυσλιπιδαιμίες, αυτές δηλαδή που είναι κληρονομικές και είναι ομόρριζες ή ετερρόριζες μορφές, δηλαδή παίρνουν γονίδιο και από τον πατέρα και από την μητέρα και υπάρχει περίπτωση να δημιουργήσουν έμφραγμα σε πολύ μικρές ηλικίες.

Η χοληστερίνη είναι ένα δομικό συστατικό του οργανισμού το οποίο υπάρχει ούτως ή άλλως στον οργανισμό μας. Σε τι ποσότητα;

Η χοληστερίνη είναι από τα δομικά συστατικά που παράγει ο ίδιος ο οργανισμός. Στα κύτταρα μας η μεμβράνη είναι γεμάτη χοληστερίνη. Φανταστείτε πόσα τρισεκατομμύρια κύτταρα έχουμε και πώς ανανεώνονται. Αν ο οργανισμός δεν παράγει χοληστερίνη δεν θα μπορέσει να φτιάξει κυτταρική μεμβράνη. Οι ορμόνες που έχουμε, έχουν σαν πυρήνα την χοληστερόλη. Δεν υπάρχει πιο δομικό συστατικό από την χοληστερίνη και αυτό μεταφέρεται κληρονομικά. Το πόσο παράγει ο κάθε άνθρωπος είναι κληρονομικό.

Η δυσλιπιδιαμία είναι κληρονομική ή επίκτητη; Χωρίζεται σε κάποιες κατηγορίες; 

Υπάρχουν οι πρωτογενείς  και  προκαλούν καρδιακά επεισόδια, έχουν υψηλές τιμές χοληστερίνης και είναι κληρονομούμενες. Αυτές είτε είναι βαριές ετερόζυγες, δηλαδή φέρνουν ένα γονίδιο από τον ένα από τους δύο ή ομόζυγες, δηλαδή και από τους δύο γονείς και υπάρχει περίπτωση να δημιουργήσουν έμφραγμα σε πολύ μικρές ηλικίες. Ευτυχώς είναι πάρα πολύ σπάνια! Οι ομόζυγες, εμφανίζονται περίπου στο 5-6 έτος της ηλικίας ενός ανθρώπου. Οι δευτερογενείς,  είναι περίπου όταν ο άνθρωπος φτάσει 40 χρονών. Αυτές είναι οι μορφές που είναι λίγο πιο σπάνιες και σχετίζονται με την κακή διατροφή και γενικά τον μην υγιεινό τρόπο ζωής. Η ελληνική εταιρεία αθηροσκλήρωσης έχει έναν αριθμό καταγραφών  των μορφών αυτών για να ξέρουμε πόση είναι στην Ελλάδα η επίπτωσή της. 

Τι ποσοστό των Ελλήνων έχει δυσλιπιδαιμία;

Με βάση την έρευνα της ομάδας του κ. Πίτσα στη Αττική, που έχει συνολικά ένα δείγμα περίπου 3.000 ατόμων, το ποσοστό των ανθρώπων που έχουν αυτού του τύπου διαταραχές των λιπιδίων είναι περίπου το 45%, δηλαδή οι τιμές της χοληστερίνης είναι πάνω από το ιδανικό. 

Μπορεί ο ασθενής να κάνει κάποιες ενέργειες ώστε να αποφύγει τις διαταραχές των λιπιδίων; 

Γνωρίζουμε ότι αν ένας άνθρωπος έχει 240 χοληστερίνη δεν σημαίνει ότι θα κάνει έμφραγμα. Ξέρουμε όμως ότι η χοληστερίνη είναι από τους βασικότερους παράγοντες για την αρτηριοσκλήρυνση. Οι οδηγίες λένε ότι ένας άνθρωπος περίπου 20 χρονών πρέπει να κάνει μια εξέταση. Από εκεί και ύστερα όλοι οι υπόλοιποι παράγοντες που βοηθούν στο να μην ανέβουν οι τιμές της χοληστερίνης, όπως υγιεινή διατροφή, το να μην είναι καπνιστής κ.α. βοηθούν ώστε αυτή η τιμή του 240 να μην φτάσει στο σημείο να κάνει κάποιο επεισόδιο. Αν κάποιος έχει 240-250, και είναι παχύσαρκος, καπνίζει και είναι υπερτασικός, έχει μερικούς παράγοντες που πολλαπλασιάζουν τους κινδύνους στα επόμενα χρόνια και μπορεί να κάνει καρδιακά επεισόδια. 

Με βάση ποιες τιμές της χοληστερίνης και πάνω, θεωρείται ότι πρέπει να προσέξει περισσότερο ο ασθενής; 

Τα όρια που θέτουν οι επιστημονικές εταιρείες είναι χαμηλά. Αν το άτομο έχει όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά, ο στόχος είναι ότι θα πρέπει να κατέβουν οι τιμές της χοληστερίνης του, όχι μόνο η ολική που θεωρείται η καλή αλλά και η LDL.Αν ένας άνθρωπος δεν έχει κανένα από τους επιβλαβείς παράγοντες για τον οργανισμό, παρά μόνο την ηλικία, είναι περίπου στα 130. Αν κάποιος έχει 2-3 παράγοντες κινδύνου, αυτή η τιμή πρέπει να φτάσει στα 100. Αν είναι διαβητικός, νεφροπαθής πρέπει να κατέβει στα 70. Μπορεί μια γυναίκα να είναι σε περίοδο παραγωγική και έχει χοληστερίνη 300, αυτή δεν θα πάρει φάρμακο. Είναι ανάλογα με την κάθε περίπτωση, την κάθε ηλικία και όλους τους υπόλοιπους παράγοντες για να δημιουργηθεί μια τιμή. 

Οι άνθρωποι που είναι περίπου 45-50 ετών πόσο συχνά θα έπρεπε να κάνουν εξετάσεις και τι θα μπορούσαν να κάνουν ώστε να προστατεύσουν όσο μπορούν τον οργανισμό τους;

Αν δεν έχει κάποιους άλλους παράγοντες, παρά μόνο την ηλικία, είναι καλό να κάνει μια φορά τον χρόνο εξετάσεις για να ελέγχει τα επίπεδα της χοληστερίνης. Από εκεί και ύστερα αν έχει λόγους που πρέπει να κάνει πιο συχνά αυτό θα το κατευθύνει ο γιατρός. Δηλαδή, αν παίρνει φάρμακα θα πρέπει να κάνει στο πρώτο τρίμηνο για να δει τα αποτελέσματα της θεραπείας, άλλη μια φορά στο επόμενο τρίμηνο για να δει αν παραμένει το αποτέλεσμα και μετά μια φορά στους έξι μήνες. Δεν χρειάζεται να κάνει πιο συχνά. Αν έχει κάποιες διαταραχές και είναι περίπου 50 χρονών,  τότε θα πρέπει να κάνει όλα αυτά τα καλά πράγματα που δεν είχε κάνει μέχρι τα 50 του χρόνια. Δηλαδή να κόψει το τσιγάρο, να χάσει βάρος, να κάνει υγιεινή διατροφή και να κάνει και άσκηση. Αυτά δεν είναι σίγουρο ότι θα κατεβάσουν την χοληστερίνη, αλλά θα τον κάνουν πιο υγιή και θα τον προστατεύουν κατά μια έννοια.

 Τι επεισόδια μπορούν επίσης να προκληθούν από την διαταραχή των λιπιδίων;

Αγγειακά επεισόδια, είτε αυτά είναι κεντρικά με την έννοια των εγκεφαλικών επεισοδίων είτε με της περιφερικής αγγειοπάθειας. Ο κόσμος είναι πιο ευαισθητοποιημένος με το θέμα της καρδιάς αλλά το πιο ευγενές όργανο στον ανθρώπινο οργανισμό είναι ο εγκέφαλος. Η βασική διαταραχή είναι η αρτηριοσκλήρυνση. Η διαδικασία της αρτηριοσκλήρυνσης είναι μια φυσιολογική διαδικασία σε όλο τον κόσμο. Σημάδια αθηρωμάτωσης υπάρχουν σε όλους τους ανθρώπους. Με το που γεννιόμαστε το μοναδικό ζώο πάνω στην γη που κάνει αθηροσκλήρωση είναι ο άνθρωπος γιατί είναι και το μοναδικό που έχει τόσο υψηλές τιμές χοληστερίνης και αυτό είναι λογικά θέμα εξέλιξης.

 Το επιστημονικό κομμάτι πόσο έχει προχωρήσει; Μπορούμε να ξέρουμε υπό ποιες περιπτώσεις μπορεί κάποιος άνθρωπος να κάνει έμφραγμα;

Το επιστημονικό κομμάτι δεν έχει προχωρήσει τόσο πολύ. Είναι πιο πολύπλοκό. Είναι σίγουρο πως αν οι τιμές της χοληστερίνης είναι υψηλές, καπνίζει και είναι παχύσαρκος έχει αρκετούς παράγοντες που μπορεί να κάνει αγγειακό επεισόδιο. Όμως  μπορεί να υπάρχουν άνθρωποι που να έχουν χοληστερόλη 300 και να μην πάθουν ποτέ, γιατί δεν καπνίζουν και είναι γονιδιακά πιο ισχυροί κτλ. Μπορεί όμως να υπάρχουν άνθρωποι με τιμή 220 να κάνουν έμφραγμα.

Στην Κρήτη τι ποσοστό έχουμε;

 Το 1960 είχε δημοσιευθεί μια μελέτη 7 χωρών στην οποία συμμετείχε και η Κρήτη με τα Ανώγεια. Εκείνη την εποχή είχαμε παγκοσμίως το χαμηλότερο ποσοστό θανάτων από καρδιά στην Κρήτη. Από τότε μέχρι τώρα έχουν περάσει 60 χρόνια και τα ποσοστά είναι απογοητευτικά! Γιατί εκείνη την εποχή ήταν ο κόσμος πιο αδύνατος, περπατούσαμε πολύ περισσότερο, έτρωγε πιο υγιεινά. Ενώ τώρα πλέον είμαστε πιο παχείς και χρησιμοποιούμε περισσότερο το αυτοκίνητο. Σε έρευνα που έκανε ο Καθηγητής της Κοινωνικής Ιατρικής κ. Καφάτος όπου είδε πως είναι τα παιδιά στην Κρήτη, κατέληξε ότι είναι παγκοσμίως στο ίδιο επίπεδο παχυσαρκίας με τα παιδιά της Νέας Υόρκης. Η κρητική διατροφή είναι πολύ καλή αρκεί να εφαρμόζεται. 

                                                                                                                                                                                                          Ελβίρα Βολανάκη

______________________________

Η παραπάνω συνέντευξη, δημοσιεύθηκε στην Ιστοσελίδα Newsroom CretePlus.gr (23/07/2016)

Το Τσάτ είναι ένα από τα μεγαλύτερα εξαγώγιμα προϊόντα της Αιθιοπίας και αντιπροσωπεύει, το 15% του συναλλάγματος που εισρέει στη χώρα. Για να μάθουμε τι είναι το Τσάτ, δημοσιεύουμε το παρακάτω άρθρο, του Ιωάννη Λάμπρου:

                                                                                                                    ΤΟ ΤΣΑΤ

Όλοι, όσοι βρέθηκαν, την δεκαετία 1950-60, στην περιοχή της λίμνης Αλεμάγια, που βρίσκεται στην επαρχία της Χαράρ, 35 χιλ από την Ντίρε Ντάουα, θα θυμούνται ασφαλώς, τα περιβόλια, φυτείες δεν θα τα έλεγα, με δενδρύλλια Κατ (Τσάτ τα λέγαμε εμείς). Βλέπαμε τους ιθαγενείς να μασούν τα φύλλα του, σαν μηρυκαστικά. Κάτι ξέραμε, κάτι ακούγαμε και από περιέργεια, θέλαμε να το δοκιμάσουμε και μόλις το βάζαμε στο στόμα μας, αμέσως το φτύναμε, τι απαίσια γεύση, δεν μασιόταν, ήταν μόνο για τους ειδήμονες.

Το Τσάτ λοιπόν ή Κχάτ ή Gat ή Qat ή Mirad ή τσάι της Αβησσυνίας κλπ, είναι ένας θάμνος, με λατινικό όνομα, Catha edulis, ο οποίος αυξανόμενος φθάνει μέχρι, τα 5-8 μέτρα. Τα αειθαλή φύλλα του είναι λεπτά γυαλιστερά και μυρίζουν έντονα. Φύεται στις περιοχές της  Ανατολικής Αφρικής, Αιθιοπία, Σομαλία, Κένυα και Τανζανία και στην Νότια Αραβία, ειδικά στη Υεμένη,.

Τα φύλλα του μασιούνται εδώ και αιώνες. Η ιατρική του χρήση, ανάγεται στην αρχαιότητα, όπου ο Μέγας Αλέξανδρος, το χρησιμοποιούσε για να θεραπεύσει τους στρατιώτες του, από μια άγνωστη επιδημική ασθένεια.

Είναι ήπιο ναρκωτικό, με δράση της αμφεταμίνης και κοκαΐνης. Διεγείρει, τονώνει και σε φέρνει σε κατάσταση ευεξίας, δραστηριοποιεί τα άτομα και μερικά, μπορούν να γίνουν πολύ ομιλητικά. Η αφροδισιακή του δράση είναι αναμφίβολη.

Βέβαια η φύση, ότι σου δίνει, στο παίρνει μετά πίσω, με παρενέργειες, μειωμένη διάθεση, αίσθηση εξάντλησης, ατονίες, υπνηλίες, απλανές βλέμμα και όσο γίνεται η χρήση του χρόνια και πολυετή, σε λήθαργο και κατάθλιψη. Εντός περίπου μίας ώρας, ο χρήστης νοιώθει σωματική διέγερση, ευφορία και αποκτά αρκετή ενέργεια. Μιλάει, ακούει καλλίτερα και έχει αυξημένη εστίαση της προσοχής του, έπειτα ακολουθεί μία ήρεμη εσωτερική φάση, η οποία με την σειρά της παραχωρεί την θέση της σε κατάσταση αδιαθεσίας, που ενδέχεται να συνοδεύεται, από ανησυχία ευερεθιστότητα και μελαγχολία.

Το χαρακτηριστικό των ανθρώπων που μασούν το Τσάτ, είναι σαν έχουν στα στόμα τους ένα αυγό, που φουσκώνει το ένα μάγουλο. Αυτό γίνεται επειδή, μόλις πάρουν τα φύλλα, τα κόβουν σε κομματάκια και τα βάζουν στο μάγουλο τους. Τα κρατούν εκεί, για αρκετή ώρα, μέχρι να αρχίσει να απελευθερώνεται ο χυμός των, κάτι που μπορεί να διαρκέσει και μια ώρα.

Περιέχει, τα αλκαλοειδή Cathinone-Cathine. Η χρήση του γίνεται κατά βάση γύρω από τις περιοχές παραγώγης του, διότι ο χρόνος ζωής των φύλλων, δια να έχουν δράση, είναι περιορισμένος. Όσο περνούν οι ημέρες (3-4) ξεραίνονται και χάνουν την δραστικότητα τους, γι’αυτό και η εξαγωγή του παρουσιάζει δυσκολίες. Παρ’ όλα αυτά, βρίσκουν τρόπους να τα μεταφέρουν σε χώρες όπου υπάρχουν πολλοί μετανάστες, χρήστες των φύλλων, Αραβικής και Αφρικανικής προελεύσεως. Τα σύγχρονα μέσα αερομεταφοράς, όπως τα ψυγεία κλπ, κάνουν την εξαγωγή τους, κατά κάποιον τρόπο ευκολότερη. Ένας τρόπος δια να κρατήσουν τα φύλλα ενεργά, είναι να τα τυλίγουν με φύλλα μπανάνας.

Είναι, επίσης, παραδοσιακά ψυχαγωγικό φάρμακο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους αγρότες και τους εργάτες, για την μείωση της φυσικής κούρασης, ενώ   τους σπουδαστές και τους οδηγούς, βοηθά στην βελτίωση της προσοχής τους. Οι οδηγοί ειδικά, στα μακρινά ταξίδια τους, το θεωρούν απαραίτητο εργαλείο, για να αντέξουν στο ταξίδι. Μιλάμε, για επαγγελματίες οδηγούς και για χώρες που γίνεται η παράγωγη και η χρήση του Τσάτ.

Το Τσάτ, λόγω του ότι κόβει την όρεξη, είναι ανορεξιογόνο, χρησιμοποιείται από μερικά μέλη της Ισλαμικής πίστης, κατά την διάρκεια του ραμαζανιού, όπου δεν τρώνε ούτε πίνουν, από την ανατολή του ήλιου, μέχρι και την δύση του.

Ο Ο.Η.Ε δεν το έχει απαγορεύσει, ωστόσο το 1986 το κατέταξε στο κατάλογο με τις απαγορευμένες ουσίες. Το Τσάτ, δεν έχει εγκριθεί στις Ηνωμένες  Πολιτείες, ούτε δια ιατρική χρήση. Ακόμα και αν το Τσάτ μπόρεσε να βοηθήσει τις θρησκευτικές και τις πολιτισμικές ομάδες να συντηρήσουν την εθνική τους ταυτότητα, στις νέες χώρες όπου ζουν, όμως, οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου, το κατατάσσουν στην ίδια κατηγορία, με την κοκαΐνη και τις αμφεταμίνες.

Σε ορισμένες χώρες, όπως ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία, η διακίνηση του είναι ελεγχόμενη, ενώ σε χώρες, όπως η Αιθιοπία, το Τζιμπουτί και η Υεμένη, η παραγωγή, η πώληση και η κατανάλωσή του είναι νόμιμες. Σε  άλλες μουσουλμανικές χώρες, όπου το αλκοόλ απαγορεύεται, το Τσάτ επιτρέπεται. Ενώ στη Σαουδική Αραβία, το Τσάτ απαγορεύεται.

Οι Σομαλοί πειρατές, το χρησιμοποιούσαν κατά την διάρκεια πειρατειών, για αυτό και ήταν τόσο βίαιοι. Υπήρχαν ειδικές εντολές, προς τους ναυτικούς, που έπλεαν στην Ερυθρά θάλασσα, πως να τους αντιμετωπίζουν.

Το συμπέρασμα λοιπόν είναι, μακριά από το Τσατ, προκαλεί εθισμό και εξάρτηση. Μια χαρά είμαστε και χωρίς αυτό.

                                                                                                                                                                                                    Ιωάννης Λάμπρου

_____________________________

Ο Ιωάννης Λάμπρου, από την Ντιρε Νταουα,  είναι απόφοιτος της Φαρμακευτικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διατηρούσε επί σειρά ετών, φαρμακείο, στο κέντρο της Αθήνας.

Το παρακάτω άρθρο, αναφέρεται στο τράχωμα, μια ασθένεια των ματιών, που στην Ευρώπη αναφέρεται μόνο στην βιβλιογραφία, ενώ στην Αφρική θερίζει. Στην Αιθιοπία σήμερα, έχουν προσβληθεί πάνω από εννέα εκατομμύρια παιδιά, ηλικίας κάτω των 10 ετών.

                                                                                                                ΤΟ ΤΡΑΧΩΜΑ

Το τράχωμα είναι μολυσματική νόσος των ματιών που προκαλεί τύφλωση αν αφεθεί χωρίς θεραπεία. Προσβάλει και τα δύο μάτια και μεταδίδεται με άμεση ή έμμεση επαφή με μολυσμένο άτομο. Η τύφλωση από το τράχωμα προλαμβάνεται με την χρήση αντιβιοτικών. Άλλες ονομασίες της είναι ‘’Κοκκιώδης επιπεφυκίτιδα’’ και ‘’Αιγυπτιακή οφθαλμία’’. Υπεύθυνο βακτηρίδιο είναι το Chlamydia Trachomatis  υποείδος των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων χλαμυδίων. Ενδημεί σε χώρες όπου υπάρχει φτώχεια και έλλειψη συνθηκών  υγιεινής.

 Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) υπολογίζει ότι παγκοσμίως  περίπου 40 εκατομμύρια άνθρωποι  νοσούν  από ενεργό τράχωμα. Είναι υπεύθυνο για τα προβλήματα όρασης 2,2 εκατομμυρίων ανθρώπων εκ των οποίων περίπου το 1,2 καταλήγουν τυφλοί. Εμφανίζεται σε φτωχές χώρες όπου το 60% των περιστατικών είναι παιδιά κάτω των 5ετών και στις γυναίκες περισσότερο καθώς είναι σε επαφή με τα παιδιά. Η έγκαιρη αντιμετώπιση βοηθά στην προστασία από το τράχωμα.¨Έχει  καλή πρόγνωση αν αντιμετωπισθεί εγκαίρως και αργή εξέλιξη. Δεν καταλήγουν σε τύφλωση όλα τα περιστατικά.

Μεταδίδεται  με  την επαφή μολυσμένων  ματιών  και βλεφάρων και  με τις  εκκρίσεις του  ρινοφάρυγγα, με τις μύγες καθώς και με αντικείμενα όπως μαντήλια και πετσέτες. Στην αρχή (5 με 12 μέρες) από την έκθεση στο βακτηρίδιο, προκαλείται επιπεφυκίτιδα με φαγούρα κοκκινίλα και ερεθισμό (κόκκινο  μάτι).  Αργότερα εκκρίσεις που περιέχουν πύον και βλέννα. Μετά,  οίδημα των βλεφάρων, φωτοευαισθησία, θολή όραση και πονόματος. Αν αφεθεί, προκαλείται εσχαροποίηση των βλεφάρων που  καταλήγει πολλές φορές  σε τύφλωση.

 Η εξέλιξη γίνεται σε 5 στάδια. 

1.Θυλακιώδης  φλεγμονή. Πέντε ή περισσότεροι θύλακες που περιέχουν λεμφοκύτταρα γίνονται ορατοί  κάτω από  μεγέθυνση  στην μέσα επιφάνεια του άνω βλεφάρου.

2.Έντονη φλεγμονή. Σε αυτό το στάδιο το  μάτι έχει μολυνθεί . Είναι ερεθισμένο με πρήξιμο στα άνω βλέφαρα.

3.Εσχαροποίηση βλεφάρων. Επανειλημμένες λοιμώξεις οδηγούν σε εσχαροποίηση των άνω βλεφάρων  που     εμφανίζεται ως λευκή γραμμή κάτω από μεγέθυνση. Τα βλέφαρα γυρίζουν προς τα μέσα (εντρόπιον).

4.Τριχίασις. Η εσχαροποιημένη εσωτερική γραμμή των βλεφάρων συνεχίζει να παραμορφώνεται αναγκάζοντας τις βλεφαρίδες να γυρίσουν προς τα μέσα και να ερεθίσουν τον κερατοειδή.

5.Θόλωση κερατοειδούς. Από την τριβή των βλεφαρίδων δημιουργείται φλεγμονή που οδηγεί σε θόλωση.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ  ΚΙΝΔΥΝΟΥ

1.Έλλειψη αποχέτευσης, εκτεθειμένα απόβλητα ζώων και ανθρώπων και στάσιμα νερά.

2.Έλλειψη υποδομών καθαριότητας και τρεχούμενου νερού  που παρατηρείται  σε φτωχές  περιοχές.

3. Συγχρωτισμός πολλών ανθρώπων σε μικρούς χώρους.

4. Ηλικίες κάτω των τεσσάρων ετών. Οι γυναίκες νοσούν 2-6 φορές περισσότερο από τους άνδρες καθώς

είναι σε επαφή    με τα παιδιά.

5.Οι μύγες αποτελούν σημαντικό παράγοντα.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Στα αρχικά στάδια χορηγείται οφθαλμική αλοιφή τεραμυκίνης και χάπια αζυθρομυκίνης. Οι  προχωρημένες μορφές με εσχαροποίηση αντιμετωπίζονται χειρουργικά. Αν παρουσιάσουμε επιπεφυκίτιδα μετά από ταξίδι σε χώρα όπου ενδημεί το τράχωμα καλά είναι να επισκεφθούμε τον οφθαλμίατρο. Να επαναλάβουμε ότι μια ή δύο μολύνσεις με το βακτηρίδιο δεν οδηγούν σε εσχαροποίηση και τύφλωση. Η νόσος εξελίσσεται αργά και σε βάθος χρόνου εφόσον δεν αντιμετωπισθεί σωστά. Δεν υπάρχει εμβόλιο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συστήνει ομαδική χρήση αντιβίωσης σε κοινότητες όπου έχει προσβληθεί  ποσοστό μεγαλύτερο από το 10%.

ΠΡΟΛΗΨΗ

1. Πλύσιμο προσώπου και χεριών καθώς και ρουχισμού.

2. Έλεγχος αποβλήτων.

3. Βελτίωση ύδρευσης.

4. Έλεγχος των μυγών.

Διεθνώς  χρησιμοποιούνται τα αρχικά της  λέξης SAFE για τον χαρακτηρισμό της νόσου. Όπου: S=surgery δηλαδή χειρουργείται, Α=Antibiotic  χρειάζεται αντιβίωση, F=Face καθαρισμός προσώπου και E=Environment καθαρό περιβάλλον.

                                                                                                                                                                                                       Στέλιος Σαραγάς

__________________________________________________

Ο Στέλιος Σαραγάς, από την Τανζανία,  είναι απόφοιτος της Φαρμακευτικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διατηρεί την ιστοσελίδα www.phargas.gr, με φαρμακευτικές συμβουλές.

                                                                                                                 ΜΙΑ ΒΙΤΑΜΙΝΗ ΠΟΥ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ

Το φυλλικό οξύ που απομονώθηκε για πρώτη φορά από τα φύλλα του σπανακιού το 1941 (γι’ αυτό και ονομάζεται «φυλλικό» και όχι «φολικό»), είναι μια βιταμίνη απαραίτητη για τη σύνθεση του DNA των κυττάρων μας και για την μετατροπή μιας ουσίας του οργανισμού μας, η οποία καλείται ομοκυστεϊνη, σε μια άλλη, τη μεθειονίνη.

Η σημασία του φυλλικού οξέως στην προληπτική ιατρική, έγινε γνωστή μόνο κατά τις δυο τελευταίες δεκαετίες. Όταν υπάρχει έλλειψη φυλλικού οξέως στον οργανισμό μας, τότε η ομοκυστεΐνη δεν μπορεί να μετατραπεί σε μεθειονίνη, οπότε η πρώτη αθροίζεται στο αίμα όπου οι τιμές της αυξάνονται.

Η έρευνα των τελευταίων ετών έδειξε ότι η αυξημένη ομοκυστεΐνη του αίματος είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για καρδιακό έμφραγμα και εγκεφαλικό επεισόδιο καθώς και για θρόμβωση των φλεβών, κυρίως των ποδιών. Μια μελέτη από το Ισραήλ έδειξε ότι μέσα σε 10 χρόνια, τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες που είχαν ψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης στο αίμα, παρουσίασαν υπερτριπλάσιο κίνδυνο για θάνατο από έμφραγμα και εγκεφαλικό, από ότι τα άτομα με φυσιολογικές τιμές ομοκυστεΐνης.

Με άλλα λόγια η υπέρμετρη ομοκυστεΐνη αυξάνει την πιθανότητα για καρδιαγγειακή πάθηση, όπως ακριβώς και η υψηλή χοληστερόλη. Επομένως όσοι έχουν υπέρταση, υψηλή χοληστερόλη, διαβήτη και κληρονομικότητα για καρδιοπάθεια πρέπει να ελέγχουν και την ομοκυστεΐνη τους, διότι εάν με τις καταστάσεις αυτές συνυπάρχει και άνοδος αυτής της ουσίας, τότε ο κίνδυνος πολλαπλασιάζεται.

Οι υψηλές τιμές της ομοκυστεΐνης δεν είναι κάτι σπάνιο στον γενικό πληθυσμό των Δυτικών χωρών. Υπολογίζεται ότι ένας στους τρεις Έλληνες έχει αυξημένη ομοκυστεΐνη, και επομένως αυξημένο κίνδυνο για καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια. Υψηλότερες τιμές ομοκυστεΐνης έχουν οι καπνιστές (από ότι οι μη καπνιστές), οι άντρες σε σχέση με τις γυναίκες, οι ηλικιωμένοι από ότι οι νεώτεροι και τα άτομα που καταναλώνουν αρκετές ποσότητες οινοπνεύματος και καφέ. Η κύρια όμως αιτία της υπέρμετρης ομοκυστεΐνης είναι η έλλειψη φυλλικού οξέος στον οργανισμό μας, κυρίως όταν συνυπάρχει μια κληρονομική ανωμαλία ενός ενζύμου που εμπλέκεται στον μεταβολισμό του φυλλικού (η μετάλλαξη MTHFR).  

Υπολογίστηκε ότι το 11% του ελληνικού και το 17% του κυπριακού πληθυσμού έχει αυτήν την κληρονομική μετάλλαξη. Το παρήγορο στην κατάσταση αυτή είναι το γεγονός, ότι οι συγκεντρώσεις της ομοκυστεΐνης του αίματος ελαττώνονται εύκολα και ομαλοποιούνται, όταν προσλαμβάνονται χαμηλές δόσεις συμπληρώματος φυλλικού οξέος, της τάξης των 400 έως 600 μg (ή 0,4-0,6 mg) την ημέρα. Μεγαλύτερες δόσεις φυλλικού (π.χ. τα 5mg ημερησίως) για μακρό χρονικό διάστημα δεν συνιστώνται, διότι πέρα του ότι είναι περιττές, μπορεί να είναι και βλαπτικές.

Δυο είναι κυρίως οι λόγοι για την έλλειψη φυλλικού στον άνθρωπο:

• • Πρώτο, οι μειωμένες προσλήψεις με τη διατροφή. Μια μελέτη του Πανεπιστημίου της Κρήτης έδειξε ότι το 91% των Ελλήνων αντρών και το 95% των Ελληνίδων, έχουν προσλήψεις φυλλικού κάτω από τη συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα (που είναι τα 400 μg). Στις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία, για να αυξήσουν τις προσλήψεις του πληθυσμού τους σε φυλλικό οξύ, επέβαλαν τον εμπλουτισμό με τη βιταμίνη αυτή όλων των δημητριακών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων του ψωμιού, των ζυμαρικών και του ρυζιού. Εκτιμήθηκε ότι χάρη στην παρέμβαση αυτή, 40.000 άνθρωποι στις ΗΠΑ θα αποφεύγουν τον θάνατο κάθε χρόνο από καρδιακά επεισόδια.

  • Ο δεύτερος λόγος για την έλλειψη φυλλικού οξέως είναι η μειωμένη απορρόφηση του φυλλικού των τροφίμων. Πράγματι το 50% περίπου του φυλλικού μιας δίαιτας απορροφάται από το έντερο για να εισέλθει τελικά στον οργανισμό μας. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ένα σημαντικό μέρος του φυλλικού των τροφίμων χάνεται με την συντήρηση και το μαγείρεμα.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  Νικόλαος Κ. Κιούσης

_______________________________________

Ο Νικόλαος Κιούσης του Κων/νου, από την Ντίρε Ντάουα, ήταν Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διατέλεσε επί σειρά ετών, Διευθυντής του Ιατρικού Τμήματος της εταιρίας Π.Ν. ΓΕΡΟΛΥΜΑΤΟΣ ΑΕΒΕΕ και έγραψε το βιβλίο ''Φυλλικό οξύ και ομοκυστεΐνη'', που κυκλοφορεί από τις Ιατρικές Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης.