ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ

                                                                                                                                           ΟΙ ΒΑΣΙΛΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΙΘΙΟΠΙΑ

…Με ένα τετρακινητήριο αεροπλάνο της Ολυμπιακής Αεροπορίας, οι Βασιλείς Παύλος και Φρειδερίκη έφτασαν στην Αντίς Αμπέμπα, για πενθήμερη επίσημη επίσκεψη (1959). Το  ταξίδι συνέπεσε με τις εορταστικές εκδηλώσεις για την 63η επέτειο της νίκης των Αιθιόπων επί των Ιταλών, στη μάχη της Αντουα (1896).

…Στο αεροδρόμιο, τους Βασιλείς υποδέχτηκαν, το Αυτοκρατορικό ζεύγος, Χάιλε Σελάσιε και Νενέν, ο διάδοχος του θρόνου, Ασφάου Ουοσέν, ο πρωθυπουργός Ακλίλου Χάμπτε Γυόλντ και τα μέλη της κυβέρνησής του. Από την Ελληνική πλευρά, ο Πρέσβης της Ελλάδος στην Αντίς Αμπέμπα, Θεόδωρος Υψηλάντης, το Δ.Σ της Ελληνικής Κοινότητας της Αντίς Αμπέμπας, οι μαθητές του Ελληνικού Σχολείου και μέλη της Παροικίας.    

…Στην βασιλική αποστολή, συμμετείχε και ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Κωνσταντίνος Τσάτσος. Τον Βασιλέα συνόδευαν, ο Μέγας Αυλάρχης, Δημήτριος Λεβίδης, με τον γραμματέα του Ι. Μπρούδος, ο Διευθυντής του Στρατιωτικού Γραφείου   Π. Λάππας, με τους υπασπιστές Α. Ροζάκη (Ναυτικού), Γ.Φραδέλο (Στρατού) και Μ. Φραγκίσκο (Αεροπορίας). Ενώ, την Βασίλισσα συνόδευαν, ο αυλάρχης της, Παύλος Λελούδας, η Μαίρη Καρόλου, Μεγάλη Κυρία της Αυλής, η Κυρία επί των Τιμών Ε. Παπαρρηγόπουλου και ο γιατρός Καθηγητής Θωμάς Δοξιάδης.

…Την πρώτη επίσκεψή τους, την έκαναν στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Τριάδος. Εκεί, ο Πατριάρχης Αιθιοπίας, Αμπούνα Βασίλειος, τους υποδέχτηκε, λέγοντας: Είσθε οι πρώτοι Χριστιανοί Ορθόδοξοι Βασιλείς, που έρχονται στην Αιθιοπία. Η δοξολογία που ακολούθησε, τελέσθηκε στην Αιθιοπική και Ελληνική γλώσσα.

…Στην δεξίωση που έδωσε ο Αυτοκράτορας στο Παλάτι του, προς τιμήν των Βασιλέων και ενώ τα μέλη της βασιλικής αποστολής προχωρούσαν να μπούνε στην αίθουσα, διαπίστωσαν ότι στο κεφαλόσκαλο του κτιρίου, τους περίμεναν, δεξιά και αριστερά, δύο λιοντάρια, τα όποια κρατούσαν από μία αλυσίδα το καθένα, δύο Αιθίοπες φρουροί. Έντρομοι πέρασαν ανάμεσα από τα δύο θαυμάσια ζώα και μπήκαν στην αίθουσα. Φεύγοντας όμως, ένας υπασπιστής του βασιλιά, αποχαιρετώντας τον Αυτοκράτορα, με μια ‘’βαθειά υπόκλιση’’ και υποχωρώντας, άγγιξε με το σώμα του, το μουσούδι, του ενός λιονταριού. Για μια στιγμή πίστεψαν όλοι, ότι θα γυρίζανε στην Ελλάδα, με ένα υπασπιστή λιγότερο. Τελικά, το μόνο που του έκανε, ήταν να τον μυρίσει…

…Ανήμερα της επετείου (2 Μαρτίου), ενόπιων του Χάιλε Σελάσιε και του Παύλου, έγινε στρατιωτική παρέλαση, στην Πλατεία Γιεκατίτ 12 (Σιντίστ Κιλό), στην Αντίς Αμπέμπα. Την παρέλαση άνοιξαν οι Παλαίμαχοι Πολεμιστές και την έκλεισε η Αυτοκρατορική Φρουρά, η οποία εντυπωσίασε για μια ακόμη φορά.  

…Στο διήμερο σαφάρι, στην πεδιάδα του Αουάς, με το τραίνο της γραμμής Αντίς Αμπέμπας-Τζιμπουτί και κατά την διάρκεια του δείπνου, στο αυτοκρατορικό βαγόνι, συνέβη κάτι το απρόοπτο. Η Φρειδερίκη, παρουσία των Αιθιόπων και Ελλήνων επισήμων, έφερε σε δύσκολη θέση τον Χάιλε Σελάσιε. Επέμεινε να της διηγηθεί, με ποιο τρόπο ‘’παράκαμψε τους αντιπάλους του και ανέβηκε στο θρόνο του Μενελίκ’’…

…Στο Εθνικό Στάδιο της Αντίς Αμπέμπας, έγιναν Γυμναστικές Επιδείξεις και Αγώνες Στίβου. Σε αυτούς, έλαβαν μέρος 1.200 μαθητές και 800 μαθήτριες από όλα τα σχολεία της πόλης, συμπεριλαμβανομένου και του Ελληνικού. Εκεί, περίμενε τούς Βασιλείς, μια έκπληξη. Ένας Αιθίοπας μαθητής, ντυμένος με την παραδοσιακή ενδυμασία, τους καλωσόρισε μιλώντας, άπταιστα ελληνικά. 

…Αυτό που προκαλεί εντύπωση, είναι ότι στο αρχικό πρόγραμμα, δεν προβλέπονταν συνάντηση των Βασιλέων με τον Ελληνισμό της Αιθιοπίας. Μάλιστα, δεν επισκεφτήκαν τον ούτε ναό του Αγίου Φρουμέντιου και ούτε το Ελληνικό Σχολείο. Τελικά, μετά από επίμονες προσπάθειες του Προέδρου της Ελληνικής Κοινότητας της Αντίς Αμπέμπας, Αθανασίου Μίχου, ‘’δέχτηκαν’’ οι Βασιλείς, να προσκληθούν και τα μέλη της Ελληνικής Παροικίας, στην δεξίωση που έδωσε προς τιμή τους η Ελληνική Πρεσβεία της Ελλάδος.

…Στο θέατρο Χάιλε Σελάσιε (Όπερα) δόθηκε παράσταση με παραδοσιακούς χορούς, από την Αιθιοπία και την Ελλάδα. Το πρόγραμμα παρακολούθησε ο Αυτοκράτορας , οι Βασιλείς και Αιθίοπες και Έλληνες επίσημοι. Τους Ελληνικούς χορούς χόρεψαν οι μαθητές του Ελληνικού Σχολείου της Αντίς Αμπέμπας.   

…Τέλος, αυτό που έκανε εντύπωση στα μέλη της βασιλικής αποστολής, ήταν η άριστη οργάνωση που είχε το ταξίδι τους, στην Αιθιοπία και η χλιδή, που υπήρχε στα Ανάκτορα. Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, στο βιβλίο του ‘’Λογοδοσία μιας Ζωής’’, έγραψε: Στο μεγάλο αποχαιρετιστήριο γεύμα που παρέθεσε ο Αυτοκράτωρ για 100 πρόσωπα, τα πάντα ήταν από χρυσάφι ή αρίστης ποιότητος επίχρυσα σκεύη. Σκεύη ασήκωτα και καλοδουλεμένα. Έτσι ζούσε ο απόλυτος άρχοντας, ο θεός είκοσι εκατομμυρίων ανθρώπων. Και εν τούτοις, αυτός ο μικρόσωμος, δυναμικός άρχοντας, με πολλή σύνεση και σοφία ξόδευε το δημόσιο χρήμα και ο τόπος του, ξεκινώντας από το πλήρες μηδέν, είχε κάνει χάρη σ’ αυτόν, αρκετές προόδους.

…Πηγή του παραπάνω άρθρου, είναι το αρχείο του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τσάτσου (1975-80), το αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης, η οποία κάλυψε την επίσκεψη, και το βιβλίο του Αθανασίου Μίχου, ‘’Τιθορέα-Αντίς Αμπέμπα’’.  

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Το Αυτοκρατορικό ζεύγος, Χάιλε Σελάσιε και Νενέν μαζί με τους Βασιλείς Παύλος και Φρειδερίκη.

                                                                                                                                                                                         Σταύρος Ε. Βινιεράτος

                                                            ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

…Τον περασμένο Μάιο, στην Σίνδο της Θεσσαλονίκης, έγινε μια ξεχωριστή βάπτιση. Η Μάρα και ο Σάκης, που ζουν και εργάζονται στα Τρίκαλα, βάφτισαν την κόρη τους, την Έλενα-Oshri. Σε αυτήν, παραβρεθήκαν και τα δυο παιδιά τους, ο Γιώργος και η Κατερίνα, που υιοθέτησε το ζευγάρι, από την Αιθιοπία.

…Τα παιδιά αυτά άλλαξαν την ζωή των ανθρώπων που ζουν κοντά τους. Ο Γιώργος ήταν κρυμμένος στην αγκαλιά του παππού του, ο οποίος έλεγε πόσο ευτυχισμένο τον έχει κάνει. Η δε Κατερίνα γνώριζε ότι γεννήθηκε στην Ναζαρέτ της Αιθιοπίας.

…Προσκεκλημένες ήταν και οικογένειες, που έχουν υιοθετήσει και αυτές παιδιά από την Αιθιοπία. Ξεχώρισαν, εκτός από τα παιδιά που είχαν στην αγκαλιά τους και από την ευτυχία που διέκρινε κανείς στα πρόσωπα τους.

…Οι άνθρωποι αυτοί δεν κρύβουν την αγάπη και τον θαυμασμό, που έχουν για τα υιοθετημένα παιδιά τους. Η Πολυξένη, που ζει με την οικογένεια της στις Σέρρες, σε παρατήρηση ότι ο γιος της Κυριάκος μου θυμίζει τον αδελφό μου στην παιδική του ηλικία, με ρώτησε με απορία: Μα ήταν τόσο όμορφος ο αδελφός σας;  

…Οι οικογένειας αυτές νοιώθουν μεγάλη ευγνωμοσύνη για την χώρα, στην οποία γεννήθηκαν τα παιδιά τους. Η Μαργαρίτα, η μητέρα του Ωρίωνα, από το Κιλκίς, έλεγε: Έχω μεγάλη υποχρέωση στην Αιθιοπία, με έκανε μητέρα !!!

…Στην Ελλάδα, υπάρχουν πολλές οικογένειες που θέλουν να υιοθετήσουν παιδιά. Το πρόβλημα είναι ότι τα ιδρύματα που τα φιλοξενούν προβάλλουν πολλά εμπόδια. Ο λόγος είναι, ότι τα παιδιά αυτά, συνοδεύονται από επιδοτήσεις και τα ιδρύματα, δεν θέλουν να τις χάσουν. Με αποτέλεσμα, πολλά παιδιά να φεύγουν από αυτά, μόλις γίνουν 18 χρόνων, τότε που σταματά η επιδότηση. Στην Αιθιοπία, τα πράγματα είναι ποιο εύκολα. Κάθε χρόνο γεννιούνται 3.500.000 παιδιά, από αυτά, τα 500.000 καταλήγουν σε ορφανοτροφεία.

…Στην Αιθιοπία, την εποχή της ακμής του Ελληνισμού, μερικές οικογένειες υιοθέτησαν παιδιά, από την χώρα όπου ζούσαν. Ένα τέτοιο παιδί, ήταν ο Αιθίοπας μαθητής, ο οποίος, ντυμένος με την παραδοσιακή αιθιοπική ενδυμασία και μιλώντας άπταιστα ελληνικά, καλωσόρισε τούς Έλληνες Βασιλείς, στην Αιθιοπία (1959).

…Ήταν ο μαθητής του Γαλλικού Σχολείου, Τζώνης Ντάσιος, υιοθετημένο παιδί του γιατρού Γιώργου Ντάσιου. Ο Τζώνης, μετά την αποφοίτηση του από το Γαλλικό Σχολείο, εγκαταστάθηκε στο Βέλγιο, όπου έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του. Σπούδασε Οικονομικά, εργάσθηκε στον Ασφαλιστικό κλάδο και απέκτησε δυο παιδιά, με την Βελγίδα σύζυγο του.

…Μια ενδιαφέρουσα περίπτωση, είναι αυτή, του Επίτιμου μέλους του Συλλόγου μας, Χάμπτε Σελάσιε Ταφέσε, υπουργού Τουρισμού της Αιθιοπίας (1960-74). Ηρθε στην Ελλάδα σε ηλικία 3 χρόνων, μαζί με την οικογένεια του Θουκυδίδη Ζερβού, λίγο πριν την εισβολή των Ιταλών στην Αιθιοπία.

…Μαζί με την η ελληνική του οικογένεια, όπως αποκαλεί την οικογένεια Ζερβού, εγκαταστάθηκαν στο Παγκράτι, στο λόφο του Αρδηττού, απέναντι από τον Aγιο Σπυρίδωνα και δίπλα στο Στάδιο. Ο θετός πατέρας του, Θουκυδίδης Ζερβός, ήταν από το Ληξούρι της Κεφαλονιάς, ενώ η θετή μητέρα του, Όλγα Βλαντιμίροβα, από την Ρωσία.

…Οι γονείς του, τον έστειλαν να σπουδάσει στο Κολλέγιο Αθηνών. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, έκανε ‘’μαύρη αγορά’’, πουλούσε τσιγάρα, όπλα, μπότες κλπ. Με αυτόν τον τρόπο μπόρεσε και έζησε την οικογένειά του.

…Παρέμεινε στην χώρα μας για 14 χρόνια και απέκτησε Ελληνική συνείδηση. Το 1947 ο βιολογικός πατέρας του, Ταφέσε Χάμπτε Μικαέλ, υπουργός Δημοσίων Eργων και Επικοινωνιών, τον αναζήτησε μέσω του Ερυθρού Σταυρού. Ήρθε στην Ελλάδα και μαζί επέστρεψαν, στην Αιθιοπία. Μετά από επιμονή του Χάμπτε Σελάσιε, η ελληνική οικογένειά του επέστρεψε ξανά στην Αιθιοπία.

…Ζούσε στην Αιθιοπία και θυμόταν, το Zonar’s, το ξυλάκι παγωτό της ΕΒΓΑ, τα τσιγάρα Παπαστράτου, τα τσιγάρα Aρωμα, που κάπνιζαν οι γυναίκες. Και ρωτούσε, φτιάχνετε ακόμη σκορδαλιά στην Ελλάδα, ήξερα να τη φτιάχνω, αν ξέρατε πόσο μου έχει λείψει.

…Πηγή του παραπάνω άρθρου, είναι οι πληροφορίες που μας έδωσαν, ο Γιώργος Σοϊλεμέζογλου, η Μαίρη Ντονικιάν και η συνέντευξη που έδωσε, ο Χάμπτε Σελάσιε, στον Αλέξανδρο Μασσαβέτα. 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ:  O Τζώνης Ντάσιος, καλωσορίzει τούς Έλληνες Βασιλείς, στην Αιθιοπία (1959)

                                                                                                                                                                                       Σταύρος Ε. Βινιεράτος

                                                                       ΟΙ ΞΕΧΑΣΜΕΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΕΡΥΘΡΑΙΑΣ             

O Νίκος Ντάλλας, υψηλόβαθμο στέλεχος μεγάλου αυστραλιανού εκδοτικού οίκου και πετυχημένος     συγγραφέας, έχει πάθος με τα ταξίδια. Επισκέπτεται, κυρίως, χώρες όπου ζουν ομογενείς.

Όχι όμως τις μεγάλες ελληνικές κοινότητες στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Αυστραλία, αλλά "ξεχασμένους"     Έλληνες της Ασίας και της Αφρικής. Επισκέπτεται, γνωρίζει τους ομογενείς, συγκεντρώνει στοιχεία, βγάζει φωτογραφίες και γράφει οδοιπορικά   για  τους "άγνωστους" ή "ξεχασμένους" Έλληνες. Μέχρι σήμερα έχει επισκεφτεί δεκάδες τέτοιες χώρες και έχει καταγράψει πολύτιμα ντοκουμέντα για τον Ελληνισμό τους.

Το τελευταίο του ταξίδι ήταν στην Ερυθραία και μεταξύ άλλων έγραψε στο "Νέο Κόσμο": Σε κλίμα ανασφάλειας, αβεβαιότητας και ταλαιπωρίας, μια μικρή ελληνική κοινότητα συνεχίζει να κατοικεί στην Ερυθραία. Η ελληνική σημαία περήφανα κυματίζει στο προξενείο στην Ασμάρα, αλλά ο πρόξενος που έχει προβλήματα υγείας λείπει εδώ και μήνες. Ευτυχώς, είχα συναντήσει τον Ευάγγελο Πολυταρίδη, ο οποίος με  ενημέρωσε για την κατάσταση. Είναι επιχειρηματίας που έχει γεννηθεί στην Ερυθραία και οι γονείς του    κατάγονταν  από την Λήμνο. Επισκεφθήκαμε το ελληνικό τμήμα του νεκροταφείου της Ασμάρα μαζί και θα έλεγα   ότι το ένα   τέταρτο μέχρι και το ένα τρίτο των ταφόπετρων ήταν από άτομα Λημνιακής καταγωγής. Επιπλέον    ήταν και πολλά άτομα από την Τρίπολη, τη Σπάρτη και διάφορα νησιά του Αιγαίου. Το απόγευμα κάνω παρέα       με τον Ευάγγελο στο κατάστημα σιδηρικών, που λειτουργεί ως οικογενειακή επιχείρηση εδώ και 45 χρόνια. Ο      πιο συνηθισμένος    χαιρετισμός που δεχόταν από τους ντόπιους ήταν 'buono sera'. Άνετα εναλλάσσει την       ντόπια γλώσσα, Τιγκρίνια, με     τα Ιταλικά μιλώντας με τους πελάτες του, και κάποτε τα Ελληνικά με άλλους Έλληνες ή ακόμα με ελληνόφωνους Ερυθραίους, άτομα που είχαν σπουδάσει με υποτροφία στην Ελλάδα.

Ο Ευάγγελος πήγε σε ελληνικό δημοτικό σχολείο στην Ασμάρα. Το σχολείο στεγάζονταν εκεί που σήμερα  βρίσκεται το προξενείο. Μετά είχε την επιλογή να πάει σε ιταλικό η αγγλικό γυμνάσιο. Επέλεξε το ιταλικό, αλλά      τα ελληνόπουλα είχαν επίσης την επιλογή να συνεχίσουν σε ελληνικό γυμνάσιο, εάν ήταν διατεθειμένα να ταξιδέψουν   στην Αντίς Αμπέμπα, την Αιθιοπιανή πρωτεύουσα όπου κατοικούσε μια μεγαλύτερη ελληνική κοινότητα. Οι γονείς     του Ευάγγελου δεν είναι πια στη ζωή και τα αδέλφια του εδώ και καιρό έχουν      εγκατασταθεί στην Ελλάδα. Αγαπάει και πονάει και τις δύο πατρίδες, αλλά έχει επιλέξει να μείνει στην Ερυθραία.

Στα μέσα του 19ου αιώνα έφτασαν οι πρώτοι Έλληνες στην Ερυθραία, μέσω του Σουδάν και της Αιγύπτου.      Μία   από τις πρώτες παροικίες ιδρύθηκε στην Κερέν από τον Βλάσση Φραγκούλη. Η Κερέν βρίσκεται περίπου      90  χιλιόμετρα βορειοδυτικά από την Ασμάρα και είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ερυθραίας. Η ιταλική      απογραφή του 1894 έδειχνε ότι 178 Έλληνες κατοικούσαν στην Ερυθραία. Στα ύψη του, στις πρώτες δεκαετίες    του 20ου αιώνα, ο ελληνισμός της Ερυθραίας αριθμούσε περίπου 400-500 άτομα. Η πλειοψηφία ασχολούνταν       με  εμπορικές δραστηριότητες και ζούσαν στις πόλεις της Ασμάρα και της Κερέν, και στο λιμάνι της Μασάουας. Θυμάμαι τα λόγια του Ευάγγελου, " Ο παππούς μου, έμπορος από τη Μασάουα, χρειάζονταν επτά μέρες με το  άλογο να φτάσει στην Ασμάρα".

Η δεκαετία του 1970 αποδείχτηκε κρίσιμη για την πορεία της ελληνικής κοινότητας. Μετά την ανατροπή του καθεστώτος του Αιθίοπα αυτοκράτορα Χαϊλέ Σελασιέ, με πραξικόπημα το 1974, ακολούθησαν μεγάλες    οικονομικές μεταρρυθμίσεις και πολιτικές αναταραχές. Αυτές οι εξελίξεις έφεραν την απομάκρυνση πολλών Ελλήνων και ξένων μεταναστών. Η κοινότητα ποτέ δεν επανήλθε από αυτά τα πλήγματα και σήμερα έχουν απομείνει περίπου 30 μέλη. Ποιο θα είναι το μέλλον αυτής της κοινότητας; Με τις δυσμενείς συνθήκες στην Ερυθραία, είναι η εξαφάνισή της αναπόφευκτη; Μερικοί ακόμα αισιοδοξούν. Πιστεύουν ότι κάποιες ελπίδες υπάρχουν, εάν επιστραφεί η σημαντική ακίνητη περιουσία. Η περισσότερη ακίνητη περιουσία της κοινότητας       έχει κρατικοποιηθεί. Δεν είναι απόλυτο ότι      αυτή η απόφαση του κράτους είναι αμετάβλητη. Η εκκλησία Ευαγγελισμός έχει επιστραφεί. Μια τέτοια περιουσία     θα έδινε στην κοινότητα τη δυνατότητα να προβεί σε διάφορες πολιτιστικές πρωτοβουλίες.

Η Ερυθραία έχει περάσει μια θυελλώδη ιστορία. Έχει ξεπεράσει πολλές αναταραχές, από το αποικιακό    παρελθόν σ' ένα μακροχρόνιο απελευθερωτικό αγώνα, αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις μιας μικρής     ανεξάρτητης χώρας. Σ' αυτή τη διαδρομή υπάρχει και μια ελληνική κλωστή, αφού τα διασπορικά πλοκάμια των Ελλήνων έχουν απλωθεί παγκοσμίως. Οι ενδεχόμενες κρίσιμες εξελίξεις στην Ερυθραία θα καθορίσουν εάν αυτή    η κλωστή κοντεύει    να φτάσει στο τέλος της ή έχει κάμποσο δρόμο πριν να εξαντληθεί…"

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Η εκκλησία ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, στήν Ασμάρα.                                                                                                                                                                                                                                                                                                              Του Σ. Χατζημανώλη