ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Του Σταύρου Ε. Βινιεράτου

                                                                                                                 ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ       

Όταν ο  Σκωτσέζος εξερευνητής James Bruce επισκέφτηκε το Γκόνταρ (1770), συνάντησε εκεί μια μικρή Ελληνική παροικία. Ήταν 12 Έλληνες πρόσφυγες, που είχαν έρθει από την Σμύρνη της Μικράς Ασίας. Ασχολούντο με την αργυροχοΐα και κατασκεύαζαν αντικείμενα για την  βασιλική αυλή και για τις εκκλησίες της περιοχής.       

Τέτοιες, μικρές Ελληνικές παροικίες υπήρχαν αρκετές στο ‘’εσωτερικό’’ της Αιθιοπίας. Αποτελούντο από ένα μικρό αριθμό οικογενειών, που ζούσαν αρμονικά με οικογένειες από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες και με τον ντόπιο πληθυσμό. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της οικογενείας του Γεράσιμου Τρομπέτα, που ζούσε στο Μπαχερντάρ.   Ηταν η μοναδική Ευρωπαϊκή οικογένεια.

Οι περισσότεροι ασχολήθηκαν με την παραγωγή και το εμπόριο του καφέ. Άλλοι, με μονάδες παράγωγης οικοδομικών υλικών, ξενοδοχεία, φούρνους, μύλους, καταστήματα και κτήματα, όπου καλλιεργούσαν διάφορα αγροτικά προϊόντα. Αξίζει να αναφερθεί ότι τα αδέλφια Νικόλας και Βασίλης Γιανούρης διατηρούσαν μονάδα παράγωγης ηλεκτρικού ρεύματος στο Φίτσε, η οποία κάλυπτε τις ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια της πόλης.    

Το μεγάλο πρόβλημα τους ήταν η εκπαίδευση των παιδιών τους. Όσοι είχαν την οικονομική δυνατότητα, έστελναν τα παιδιά τους στο πλησιέστερο Ελληνικό Σχολείο. Όπως ήταν της Ασμάρας, του Ντέμπι Ντόλο, της Ντίρε Ντάουας και της Αντίς Αμπέμπας. Πολλά παιδιά δεν είχαν την ευκαιρία αυτή και πήγαν σε Αιθιοπικά σχολεία και σε σχολεία των Ιεραποστολικών οργανώσεων.

Τα περισσότερα παιδιά πήγαν στο Ελληνικό Σχολείο της Αντίς Αμπέμπας. Ξεκίνησαν από το Δημοτικό και συνέχισαν στο Γυμνάσιο. Εμεναν ως οικότροφοι, σε Ελληνικές οικογένειες που ζούσαν στην Αντίς Αμπέμπα και στο Κοινοτικό Οικοτροφείο. Ήρθαν τα παιδιά των παρακάτω οικογενειών:

Του Κωνσταντίνου Πυλιάτη, του Δημήτρη Πούλια και του Χαρίλαου Παρρή, από την Ντίλα, του Παναγιώτη Οικονόμου, του Δημήτρη Μισαηλίδη και του Κώστα Καπογιαννόπουλου, από το Σιντάμο, του Βασίλη Γιανούρη, του Λουκά Κούρου και του Στυλιανού Ιωαννίδη, από το Φίτσε, του Λευτέρη Χρίστου, του Γιάννη Χριστοφή, του Μάριου Βενέτσια  και του Νάσου Λάμπρου, από  την Ναζαρέτ, του Λυκούργου Κανέλη, και του Βασίλη  Καλλιμάνη, από την Μαλκάσα, του Χρίστου Πολυταρίδη, από το Ουόντζι, του Λευτέρη Μετάκου, από την Μεταχάρα, του Γιάννη Ασημακόπουλου, από το Αουάς, του Γεράσιμου Τρομπέτα, από το Μπαχερντάρ, του Ελευθέριου Αγγελέτου, από το Μπισόφτου, του Νικόλαου Μανώλη από την Γκαμπέλα και του Νίκου Κρεμασιώτη, από το Ακάκι. Τέλος, τα παιδιά του Παναγιώτη Μητσόπουλου από το Γκόνταρ, πήγαν στο Δημοτικό σχολείο της Ασμάρας.

Η ιστορία του Ελληνικού Σχολείου της Αντίς Αμπέμπας αρχίζει με την ίδρυση του Κοινοτικού  Σχολείου, το 1917. Λειτούργησε παράλληλα με τη Σχολή της Ελεθερίας Κοσμά (1915-1930). Μόλις το 1944 λειτούργησε το Ημιγυμνάσιο, μέχρι τότε οι μαθητές συνέχιζαν τις σπουδές τους σε Ελληνικά Σχολεία της Αιγύπτου και του Σουδάν. Τα δύο παραπάνω σχολεία αναγνωρίσθηκαν από το υπουργείο Παιδείας της Ελλάδος το 1947 και μεταφέρθηκαν σε ιδιόκτητο κτίριο, το 1948. Το Κοινοτικό Οικοτροφείο  λειτούργησε για τρία χρόνια σε ενοικιαζόμενα κτίρια (1957-1960) και για ένα χρόνο στο παλαιό σχολείο (1960-1961).

Το 1960 είναι η μεγάλη χρονιά του Ελληνικού Σχολείου. Απο τον Οκτώβριο, λειτουργούν πλέον σε ενιαίο χώρο όλα τα ιδρύματα, το ΜΙΧΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ, η ΖΕΚΕΙΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, το ΔΙΑΜΑΝΤΕΙΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ και το ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΟΙΚΟΤΡΟΦΕΙΟ (1961). Και από το 1997, η ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΕΙΟΣ ΣΧΟΛΗ.

Οι μαθητές που αποφοίτησαν από το Ελληνικό Γυμνάσιο της Αντίς Αμπέμπας και συνέχισαν τις σπουδές τους σε Ανώτερες και  Ανώτατες σχολές με την ανάλογη ειδικότητα, είναι οι παρακάτω :

Ο Ανδρέας Οικονόμου, Προγραμματιστής Υπολογιστών, ο Άγγελος Τρομπέτας, Μαθηματικός, ασχολήθηκε με την βιομηχανική παραγωγή χρωμάτων, ο Παναγιώτης Αγγελέτος, Οδοντοτεχνικός, ζει και εργάζεται στην Αμερική, ο Ηρακλής Πούλιας, Ιατρός, είναι Διευθυντής της Ουρολογικής Κλινικής του νοσοκομείου του Ερυθρού Σταυρού, ο Γιώργος Πυλιάτης, Οικονομικά, ζει και εργάζεται στην Αιθιοπία, ο Μιχάλης Πούλιας, Γεωπόνος, ο Γιάννης Καλλιμάνης, Πολιτικός Μηχανικός, ασχολείται με προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών, η Μαρία Πούλια, Καθηγήτρια Σωματικής Αγωγής, δίδαξε στο Ελληνικό Γυμνάσιο της Αντίς Αμπέμπας, ο Εμμανουήλ Μανώλης, Διοίκηση Επιχειρήσεων και η Ευτυχία Βενέτσια, Οικονομικά, ζει στην Αιθιοπία και εργάζεται για το Αιθιοπικό Κράτος.

Κλείνοντας την αναφορά μας για τους μαθητές που ήρθαν από την Τανζανία, την Ερυθραία, το Τζιμπουτί και από τις Ελληνικές παροικίες της Αιθιοπίας, φαίνεται ότι το κίνητρο που τους έφερε εκεί ήταν το Οικοτροφείο. Η Ελληνική Κοινότητα της Αντίς Αμπέμπας, στην προσπάθεια της να έρθουν όσοι περισσότεροι μαθητές, για να μάθουν την Ελληνική γλώσσα, εφήρμοσε ξεχωριστή οικονομική πολιτική. Οι οικογένειες πλήρωναν ανάλογα με την οικονομική τους δυνατότητα. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί οικονομικό έλλειμμα, το οποίο κάλυπτε η Κοινότητα, απο την επιδότηση που έπαιρνε από το Ελληνικό Κράτος.  

Τις πληροφορίες για την συγγραφή του παραπάνω άρθρου, μας τις έδωσαν, ο Γιώργος Πυλιάτης, η Δήμητρα Γιανούρη, η Βαρβάρα Οικονόμου, και ο Νίκος Καλλιμάνης.                                     

                                                                                                                   ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΝΤΙΡΕ ΝΤΑΟΥΑ

Η Ελληνική Κοινότητα της Ντίρε Ντάουας ιδρύθηκε το 1920. Από τις πρώτες της, ενέργειες ηταν να αγοράσει οικόπεδο και να κατασκευάσει κτίσμα για σχολείο. Το 1926, ο Στυλιανός Μπολλολάκος κατασκεύασε και πρόσφερε νέο κτήριο, που ονομάστηκε ΜΠΟΛΛΟΛΑΚΕΙΟΣ ΣΧΟΛΗ. Εκεί μεταφέρθηκε το Δημοτικό Σχολείο και λειτούργησε το Ημιγυμνάσιο (1947-1948), με Διευθυντή τον Αρχιμανδρίτη Δωρόθεο Γιανναρόπουλο. Τα Χριστούγεννα του 1954, πυρκαγιά κατέστρεψε μέρος της  παραπάνω σχολής. Μετά την αποκατάσταση της, χρησιμοποιήθηκε ως Λέσχη.

Το 1955 κατασκευάστηκε νέα πτέρυγα όπου μεταφέρθηκε το Δημοτικό Σχολείο. Εκεί στεγάστηκε και το Ημιγυμνάσιο, που λειτούργησε (1957-1959), με διευθυντή  τον καθηγητή Ιωάννη  Α. Θωμόπουλο. Το κτήριο κατασκεύασε ο εργολάβος Αντώνης Βαγγελάτος.                Το κόστος κατασκευής κάλυψε η Ελληνική Παροικία της Ντίρε Ντάουας, το Ελληνικό Κράτος και ο Αυτοκράτορας της Αιθιοπίας Χάιλε Σελάσιε.

Στο Δημοτικό σχολείο της Ντίρε Ντάουας, οι δάσκαλοι που άφησαν εποχή, για την διδασκαλία τους, ήταν, ο Νίκος Λάιος, η Φλώρα Ζαλάχα, ο Μάρκος Λαζαρίδης, η Άννα Αθανασιάδη, η Κατίνα Χατζηδάκη, ο Νίκος Πολύδωρας και ο Νίκος Πρεάρης. Αργότερο δίδαξαν,   ο Κώστας Κατραντζάκης και ο Γεράσιμος Γκερέκος. Ο τελευταίος δάσκαλος που δίδαξε εκεί, ήταν ο Τσαμπίκος Παπάζογλου            (1994-1998).

Είχαμε και συμμαθητές από το Χάραρ, ήταν τα παιδιά των οικογενειών του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και του Ναπολέοντα Μεσσινέζη. Είχαν έρθει τα παιδιά του Κωνσταντίνου Σταύρου από το Γκαλάμψο και του Τσαμπίκου Παπακωνσταντίνου, από την Ασμπατάφαρι. Οι μαθητές ήταν φιλοξενούμενοι, ως οικότροφοι, από Ελληνικές οικογένειες που ζούσαν στην Ντίρε Ντάουα.

Μετά την αποφοίτηση τους, πολλοί μαθητές συνέχισαν τις σπουδές τους σε Γαλλόφωνη, Αγγλόφωνη και Ιταλόφωνη Σχολή, ενώ άλλοι σε Αγγλόφωνο Γυμνάσιο στο Σουδάν. Μερικοί μαθητές πήγαν στα Ελληνικά Γυμνάσια της Αλεξανδρείας και της Μανσούρας, στην Αίγυπτο. Υπήρχαν μαθητές που συνέχισαν τις σπουδές τους στην Ελλάδα και την Κύπρο. Οι περισσότεροι όμως, συνέχιζαν στις σπουδές τους, στο Ημιγυμνάσιο της Ντίρε Ντάουας και μετά τη λειτουργία του Κοινοτικού Οικοτροφείου της Αντίς Αμπέμπας, στο εκεί  Ελληνικό Γυμνάσιο. 

Οι μαθητές που αποφοίτησαν από το Ελληνικό Γυμνάσιο Αντίς Αμπέμπας και συνέχισαν τις σπουδές τους, σε Ανώτερες και    Ανώτατες σχολές, με την ανάλογη ειδικότητα, είναι οι παρακάτω :

Ο Λάμπρος Γιόκαρης, Σκηνοθέτης, σκηνοθέτησε την πρώτη Αιθιοπική ταινία, ο Άγης Βούρβουλης, Οικονομολόγος, ασχολήθηκε με   τις πολεμικές τέχνες, ο Γιάννης Λάμπρου, Φαρμακοποιός, ο Μανώλης Α. Μανούσος, Χημικός, ζεί  στην Αυστραλία, ο Στέφανος Λαζαρίδης, Διεθνούς φήμης σκηνονογρόφος, διετέλεσε καλλιτεχνικός Διευθυντής της Λυρικής Σκηνής Αθηνών, η Μαίρη Στεφάνου, Αγγλική Φιλολογία, ο Φίλιππας Ασημακόπουλος, Πολιτικός Μηχανικός, διατηρεί τεχνική εταιρεία, ασχολήθηκε και με την τοπική αυτοδιοίκηση, στην Κόρινθο, η Μαργαρίτα Λούζη Παιδαγωγική Ακαδημία, δίδαξε στο Δημοτικό σχολείο της Αντίς Αμπέμπας, ο Σταύρος Α. Πλακιώτης, Ηλεκτρονικός, ο Γιάννης Σακελλάρης, Πολιτικός Μηχανικός, ασχολήθηκε με ειδικευμένα έργα στην Β. Ελλάδα, ο Ηρακλής Παπαδόπουλος, Κτηνίατρος, ο Γιώργος Ι. Μανούσος Ηλεκτρονικός, ο Γιάννης Χάλαρης Πολιτικός   Μηχανικός, η Ελένη Παλαιολόγου, Ιατρός, διατηρεί μικροβιολογικό εργαστήριο στο Χολαργό, η Αθηνά Φραγκούλη, Λογοθεραπεία, είναι Αντιπρόεδρος εταιρίας κοινωνικής ψυχιατρικής, ο Γιώργος Ε. Μανούσος, Φαρμακοποιός, διατηρεί φαρμακαποθήκη στην   Χαλκίδα, ο Νικόλας Γεωργαλής, Ιατρός, διατηρεί κλινική στο Τζιμπουτί, ο Αθανάσιος Λούζης, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, ο Γιώργος Παπαδόπουλος, Χημικός, είναι Προϊστάμενος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του νομού Θράκης, ο Γιάννης Φίλης Φυσικός, διατέλεσε Αν. καθηγητής του Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων, ο Πάρις Μποσκόπουλος Φαρμακοποιός, διατέλεσε ανώτατο στέλεχος φαρμακευτικών εταιριών, ο Γιώργος Χάλαρης, Ηλεκτρονικός, ο Νίκος Κ. Κιούσης, Ιατρός, η Χριστίνα Χατζηπαύλου Φαρμακοποιός, ο Ρωσσέτος Λούζης, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, διατέλεσε Διευθυντής της ΔΕΗ στο νομό Κεφαλληνίας και Ιθάκης, η Κατερίνα  Μεσσινέζη, Μαιευτική, ζεί και εργάζεται στον Καναδά, ο Θεοχάρης Παπακωνσταντίνου, Οδοντίατρος, ο Φίλιππας Μποσκόπουλος, Ιατρός, Διευθυντής του μικροβιολογικού τμήματος, του Γενικού Νοσοκομείου Δ. Αττικής, ο Αλέκος Γκρούς, Οδοντίατρος, η Βιργινία Μποσκοπούλου Βιολόγος, Επίτιμος Πρόξενος της Ελλάδος στο Τζιμπουτί και η Ίρις Μποσκοπούλου Φαρμακοποιός, ανώτατο στέλεχος φαρμακευτικής εταιρίας.

Τις πληροφορίες για την συγγραφή του παραπάνω άρθρου, μας τις έδωσαν, ο Φίλιππας Ασημακόπουλος, ο Νίκος Πρεάρης, ο Γιώργος Γεωργαλής, και ο Μιλτιάδης Μεσσινέζης.

                                                                        ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΥΘΡΑΙΑ 

Όταν ήρθαν οι πρώτοι Έλληνες στην Ερυθραία, στα μέσα του 19ου αιώνα, εγκαταστάθηκαν στο Κέρεν. Ίδρυσαν την Ελληνική Κοινότητα (1896) και  το πρώτο Δημοτικό σχολείο, το οποίο λειτούργησε μέχρι  τη δεκαετία του 1920.

Το δεύτερο Δημοτικό σχολείο ιδρύθηκε στην Ασμάρα (1907). Το 1954 μεταφέρθηκε σε νέο κτήριο και ονομάστηκε    ‘’ΠΑΠΑΦΙΛΙΠΠΕΙΟΣ ΣΧΟΛΗ’’. Το οικόπεδο και το κτίριο ήταν  δωρεά του Απόστολου Παπαφιλίππου. Λειτούργησε εκεί, μέχρι το 1975, όποτε και διέκοψε τη λειτουργία του, λόγω των πολιτικών αλλαγών.

Στο Δημοτικό σχολείο της Ασμάρας, δίδαξαν αξιόλογοι δάσκαλοι, όπως οι Μ. Γεραζούνης (πρόγονος του Μιχάλη και της Μαρκέλλας Γεραζούνη),  Μ. Αερόπουλος, Κόνιαρης, Ιορδανίδης, Δ. Συκάς, Λινοξυλάκης και η Κ. Κλιάφα. 

Στο Δημοτικό σχολείο δεν φοιτούσαν μόνο μαθητές από την Ασμάρα, ήρθαν και παιδιά Ελληνικών οικογενειών από τη Μασάουα.   Ήταν τα αδέλφια Ελένη, Ηρακλής και Μέλπω, της οικογένειας Πανά. Ο πατέρας τους Τόλιος ήταν εγκατεστημένος εκεί από το 1920 και ασχολήθηκε με την τροφοδοσία πλοίων. Μια άλλη μαθήτρια ήταν η Καίτη Κλιάφα, η όποια δίδαξε αργότερα στο παραπάνω σχολείο. Ο πατέρας της Χρίστος ήταν επικεφαλής του γραφείου των αδελφών Μπουρμπούλη, στη Μασάουα. Τέλος, ήρθαν και τα παιδιά του Παναγιώτη Μητσόπουλου από το Γκόνταρ.

Μετά την αποφοίτηση των μαθητών από το Δημοτικό σχολείο, υπήρχε μεγάλος προβληματισμός στις Ελληνικές οικογένειες. Μερικοίμαθητές συνέχισαν τις σπουδές τους σε Ιταλόφωνα Γυμνάσια και Λύκεια, ενώ άλλοι σε Αγγλόφωνα. Όμως, οι περισσότερες οικογένειεςήθελαν τα παιδιά τους να  αποκτήσουν την Ελληνική παιδεία. Τελικά αναγκάστηκαν να τα στείλουν σε γειτονικά με την Ερυθραία κράτη, όπου υπήρχαν Ελληνικά σχολεία και Οικοτροφεία. Ένα από αυτά, ήταν το Ελληνικό σχολείο του Χαρτούμ, στο Σουδάν, το δεύτερο και μεγαλύτερο ήταν το Ελληνικό Γυμνάσιο της Μανσούρας, στην Αίγυπτο. Με τη  λειτουργία του πρώτου Κοινοτικού Οικοτροφείου της    Αντίς Αμπέμπας (1957), οι μαθητές συνέχισαν πλέον τις σπουδές τους, στο εκεί  Ελληνικό Γυμνάσιο.

Το επίπεδο των σπουδών του Ελληνικού Γυμνασίου της Αντίς Αμπέμπας, ήταν αρκετά υψηλό, εάν λάβουμε υπόψη μας την επαγγελματική πορεία που είχαν οι μαθητές από την Ερυθραία. Μεταξύ αυτών, υπάρχει και μια καθηγήτρια Πανεπιστημίου.  Συγκεκριμένα, από τις Ανώτατες σχολές αποφοίτησαν με την ανάλογη ειδικότητα οι παρακάτω :

Η Έλλη Οικονόμου, Φιλοσοφική, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, η Νάντια Αποστολίδου, Φυσικός, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ, εργάσθηκε στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών ‘’ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ’’, ο Ριχάρδος Ποβάσκη, Πολιτικός Μηχανικός, ασχολήθηκε με την εκτέλεση Δημοσίων έργων, στο Ηράκλειο της Κρήτης, η Μαντώ Στεφανίδου, Νομική,  διατέλεσε υπεύθυνη έκδοσης περιοδικών, η Μαρία Αποστολίδου, Αγγλική Φιλολογία, η Μπέτη Αποστολίδου, στέλεχος του Υπουργείου Εξωτερικών, ο Μιχάλης Στεφανίδης, Πολιτικός μηχανικός, διατέλεσε υψηλόβαθμο στέλεχος της ΔΕΗ, ο Μιχάλης Γεραζούνης, Ιατρική, είναι διευθυντής κλινικής στο Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας-Πειραιά, η Καίτη Κλιάφα, Παιδαγωγική Ακαδημία, διατέλεσε επί σειρά ετών διευθύντρια Δημοτικών σχολείων, η Μαρκέλλα Γεραζούνη, Παιδαγωγική Ακαδημία, ο Απόστολος  Οικονόμου, Φυσικός- Μηχανολόγος μηχανικός, ασχολείται με την ηλιακή ενέργεια και το καύσιμο αέριο, ο Κώστας Μανωλαράς, Οικονομολόγος, διατηρεί Λογιστικό γραφείο στην Ρόδο, ο Γιάννης Κοτιάδης, Οικονομολόγος, ο Θανάσης Πολυταρίδης, Γεωλόγος,      ο Ασημάκης Βάγιας, Ζωγράφος, ο Γιάννης Μανωλαράς, Παιδαγωγική Ακαδημία και ο Λάμπρος Κυριακάκης, Φαρμακοποιός, ζεί    και εργάζεται στον Καναδά.                                   

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι στο οικόπεδο του Δημοτικού σχολείου της Ασμάρας, ο Σάββας Δερβινιώτης κατασκεύασε και δώρισε    το κτήριο που ονομάστηκε ‘’ΔΕΡΒΙΝΙΩΤΙΟΣ ΛΕΣΧΗ’’ (1955). Εκεί πραγματοποιούνταν οι εκδηλώσεις της Ελληνικής Κοινότητας.    Υπήρχε και Ελληνική Αθλητική Ομάδα, με το όνομα ‘’Σπόρτινγκ’’. Είχε δυο τμήματα (Μπάσκετ και Βόλεϊ) και λάμβανε μέρος στα τοπικά και εθνικά πρωταθλήματα, με μεγάλη επιτυχία. Το 1962 μάλιστα, σε αγώνα Μπάσκετ για το πρωτάθλημα Αιθιοπίας, κέρδισε τον ‘’Ολυμπιακό’’ στην έδρα του. Ο Ευάγγελος Μπουρμπούλης ήταν το μεγάλο της ταλέντο, έπαιξε μπάσκετ και στην ομάδα του ‘’Ολυμπιακού Αντίς Αμπέμπας’’ (1953-55).

Για την συγγραφή του παραπάνω  άρθρου, πληροφορίες μας έδωσαν ο Σωκράτης Μπουρμπούλης, η Μέλπω Πανά, ο Ριχάρδος Ποβάσκη και ο Κώστας Μανωλαράς.

                                                                    ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΝΤΕΜΠΙ ΝΤΟΛΟ

Η πόλη του Ντέμπι Ντόλο βρίσκεται στη Δυτική Αιθιοπία, κοντά στα σύνορα με το Σουδάν και σε υψόμετρο 1827 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Έχει 30.000 κατοίκους, με διαφορετικό όμως, σε σύνθεση θρησκεύματος, πληθυσμό από άλλες πόλεις της Αιθιοπίας. Το 58% είναι Προτεστάντες, το 31% είναι Ορθόδοξοι, το 2% είναι Καθολικοί και το υπόλοιπο 9 % είναι Μουσουλμάνοι. Ανήκει στην Διοικητική Περιοχή της Ορομίας.

Οι πρώτοι Έλληνες κάτοικοι της πόλης ήρθαν μέσω του Σουδάν. Οι περισσότεροι ασχολήθηκαν με το εμπόριο του καφέ, μια και η περιοχή είναι ένας από τους σημαντικότερους παραγωγούς καφέ στη χώρα. Στην πόλη ζούσαν 30 Ελληνικές οικογένειες.

Το 1948 ιδρύθηκε η Ελληνική Κοινότητα του Ντέμπι Ντόλο, με βασικό σκοπό τη λειτουργία Ελληνικού Δημοτικού Σχολείου. Ηθελαν τα παιδιά τους, να αποκτήσουν την Ελληνική παιδεία. Προχώρησαν αμέσως, στην ενοικίαση διώροφου οικήματος, όπου στο ισόγειο λειτουργούσε το μονοτάξιο Δημοτικό σχολείο και στον όροφο διέμενε, ο εκάστοτε δάσκαλος.

Λόγω έλλειψης Ιερού Ναού, οι θρησκευτικές τελετές, όπως γάμοι και βαπτίσεις, γίνονταν στην αίθουσα του σχολείου. Για την τέλεση ενός γάμου, ερχόταν Ιερέας από την Αντίς Αμπέμπα. Με την ευκαιρία αυτή, οι Έλληνες κάτοικοι της πόλης βάφτιζαν τα παιδιά τους. Πολλά παιδιά, βαπτίστηκαν σε μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη ηλικία.

Μέχρι την αναγνώριση του σχολείου από το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας (1949) και την αποστολή δασκάλου, την Ελληνική γλώσσα μάθαινε στα παιδιά ο Έλληνας κάτοικος της πόλης, Παναγιώτης Σκούργιαλης. Αργότερα διατέλεσε ψάλτης του Ιερού Ναού του Αγίου Φρουμεντίου, στην Αντίς Αμπέμπα. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι, με τη λειτουργία του σχολείου, ήρθαν ως μαθητές και παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας από αυτήν που έχουν οι μαθητές ενός Δημοτικού Σχολείου.    

Ο πρώτος δάσκαλος που δίδαξε εκεί ήταν ο Μάρκος Ζυγάκης, αργότερα ήρθε και η σύζυγος του Κατερίνα, που ασχολήθηκε με τα νήπια. Οι επόμενοι δάσκαλοι, ήταν ο Αθανάσιος Αποστολόπουλος, ο Γιάννης Ηλιόπουλος, ο Μπουσκουτάς, ο Χαρίλαος Φίτσιος και ο Μπογέας. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο Μάρκος Ζυγάκης, διοργάνωνε θεατρικές παραστάσεις κατά τη διάρκεια των εθνικών εορτών, που τις παρακολουθούσαν και οι Αιθίοπες κάτοικοι της πόλης. 

Πολλές οικογένειες, μετά την αποφοίτηση των παιδιών τους από το Δημοτικό Σχολείο, τα έστειλαν να συνεχίσουν τις σπουδές τους   στο Ελληνικό Γυμνάσιο του Χαρτούμ  και στο Ελληνικό Γυμνάσιο της Αντίς Αμπέμπας. Μέχρι τη λειτουργία του Κοινοτικού Οικοτροφείου, οι μαθητές φιλοξενούντο, ως οικότροφοι, από Ελληνικές οικογένειες που ζούσαν στην Αντίς Αμπέμπα.

Στο Ελληνικό Γυμνάσιο της Αντίς Αμπέμπας,  ήρθαν τα παιδιά του Βασίλη Βλαχόπουλου, του Μανώλη Κατσαρού, του Δημήτρη Βαλεντή, του Ανδρέα Χαρμανή, του Νικόλα Ράπτη, του Θεόδωρου Πληθίδη, του Γεράσιμου Καλογεράτου, του Ξενοφώντα  Παπακωνσταντίνου, του Πέτρου Δημητρίου και του Γιάννη Τυροπώλη.

Οι μαθητές που αποφοίτησαν από το Ελληνικό Γυμνάσιο και συνέχισαν τις σπουδές τους, σε Ανώτερες και Ανώτατες σχολές, με την ανάλογη ειδικότητα, είναι οι παρακάτω :

Η Πηνελόπη Κατσαρού, Παιδίατρος, διατηρούσε Ιατρείο στην Καλογρέζα, η Στέλλα Βλαχόπουλου, Σχόλη Καλών Τεχνών, ζει και εργάζεται στην Αιθιοπία, ο Νικήτας Βαλεντής, Ιατρός Ακτινολόγος, η Μαρία Κατσαρού, Φαρμακοποιός, διατηρούσε Φαρμακείο στην Κυψέλη, ο Αναστάσιος Χαρμανής, Ηλεκτρονικός, διατηρεί εταιρία Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, ο Πολύβιος Βαλεντής, Γεωπόνος, σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Ναϊρόμπι και ο Αρχιμανδρίτης Φρουμέντιος, της Ιεράς Μητροπόλεως Κυθήρων καί Αντικυθήρων,   κατά κόσμον Δημήτριος Δημητρίου, Θεολογική Σχολή.

Το 1967, η Ελληνική Κοινότητα του Ντέμπι Ντόλο ενημέρωσε με έγγραφο της την Πρεσβεία μας, ότι δεν έχει πλέον την οικονομική δυνατότητα να καλύψει, την μισθοδοσία του δασκάλου του Δημοτικού Σχολείου, που είχε στην ευθύνη της. Τελικά, την μισθοδοσία ανέλαβε ο μεγάλος ευεργέτης,  Μιχαήλ Ζέκος, ο οποίος κάλυψε το κόστος επί σειρά ετών και έδωσε την δυνατότητα στο Σχολείο να συνεχίσει την λειτουργία του.

Τις πληροφορίες για τη συγγραφή του παραπάνω άρθρου, μας τις έδωσαν, η Πηνελόπη Κατσαρού, ο Αναστάσιος Χαρμανής και η Σταματία Βαλεντή.

                                                                           ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΤΖΙΜΠΟΥΤΙ

Οι πρώτοι Έλληνες ήρθαν στο Τζιμπουτί όταν οι Γάλλοι κατασκεύαζαν το λιμάνι (1884). Ένα δεύτερο κύμα ήρθε για την κατασκευή   της σιδηροδρομικής γραμμής Αντίς Αμπέμπα-Τζιμπουτί (1897). Η Ελληνική παροικία είχε φτάσει να αριθμεί 300 άτομα, το 1908. Εκείνη την περίοδο λειτούργησε και το πρώτο Ελληνικό Σχολείο.  

Στις αρχές του 20ου αιώνα, ήταν η ‘’πύλη εισόδου για την Αιθιοπία’’, πολλοί μετανάστες κατευθύνθηκαν εκεί μέσω του Τζιμπουτί. Αργότερα, ήρθαν και εργάστηκαν Έλληνες από την Αιθιοπία και το Άντεν. Μέχρι το 1990 υπήρχε μεγάλη προσέγγιση Ελληνικών πλοίων.Τα πλοία αυτά τα εξυπηρετούσαν Έλληνες κάτοικοι της πόλης, που ασχολούντο με την τροφοδοσία των πλοίων.

Λόγω έλλειψης Ελληνικού Δημοτικού Σχολείου, οι μαθητές πήγαιναν σε Γαλλικό Σχολείο. Στην πόλη, από το 1910 λειτουργούσε ο  Ιερός Ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Όταν ήρθε ο Ιερέας  Σταύρος Γεωργανάς (1947-1960) από την Καλαμάτα, άρχισε να διδάσκει στα παιδιά την Ελληνική γλώσσα.

Οι μαθητές πήγαιναν κάθε Σάββατο στην Εκκλησία και σε οίκημα που υπήρχε στον περίβολο, τους παρέδιδε μαθήματα Ελληνικών. Φαίνεται, ότι η γνώση που τους προσέφερε ήταν υψηλού επίπεδου. Μετά την αποφοίτηση τους, από το Γαλλικό Σχολείο, μπόρεσαν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο Ελληνικό Γυμνάσιο της Μανσούρας και αργότερα στο Γυμνάσιο της Αντίς Αμπέμπας.

Μέχρι την αναγνώρισή του, το Σχολείο λειτουργούσε στην Εκκλησία. Δίδασκε ο Ιερέας Λεόντιος Χατζηκώστας (1960-1969), από την Κύπρο. Ηταν κάτοχος δυο Πανεπιστημιακών τίτλων. Την διετία 1967-68, τις γνώσεις της προσέφερε στις πρώτες τάξεις και η Ανθούλα Κουνινή, άτομο με μεγάλη κοινωνική προσφορά. Στους αποφοίτους, η Ιερά Μητρόπολη Αξώμης έδιδε πιστοποιητικά σπουδών.

Με τον ερχομό της δασκάλας Δήμητρας Κουντούρη, το Σχολείο λειτούργησε ως μονοτάξιο σε χώρο της Ελληνικής Λέσχης. Αναγνωρίσθηκε από το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας (1968) και η δυναμικότητα του έφτασε τους 21 μαθητές. Μετά την αποφοίτηση τους, οι περισσότεροι συνέχιζαν τις σπουδές τους στην Ελλάδα.

Το Τζιμπουτί κέρδισε την ανεξαρτησία το 1977. Από τότε, πολλοί Έλληνες άρχισαν να εγκαταλείπουν τη χώρα, με αποτέλεσμα το Σχολείο να διακόψει την λειτουργία του (1978).

Τελικά, στο Ελληνικό Γυμνάσιο της Αντίς Αμπέμπας, ήρθαν ελάχιστοι μαθητές από το Τζιμπουτί. Ήταν, ο Αλέξανδρος και η  Παρασκευή Βαλσαμή, η Ευδοκία Μαυραντώνη και τα αδέλφια Άννα, Δημήτρης και Σοφία Σταυριανού. Όλοι τους έμεναν στο   Οικοτροφείο.

Από τους παραπάνω, ο Αλέξανδρος Βαλσαμής, ήταν αυτός που συνέχισε τις σπουδές σε Ανώτατη σχολή. Σπούδασε στην Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του University of London και διατέλεσε, επί σειρά ετών, Καθηγητής σε Πανεπιστήμιο της Βενεζουέλας. Σήμερα     ζει στο Καναδά. 

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί, ότι σε ιδιόκτητο κτήριο στεγαζόταν η Ελληνική Λέσχη. Εκεί, τα μέλη της Κοινότητας συγκεντρώνονταν σε καθημερινή βάση. Διέθεταν και αξιόλογη ομάδα μπάσκετ. Ο παίκτης που ξεχώρισε ήταν ο Τόνης Κολάρος, που έπαιξε και στην ομάδα του Ολυμπιακού Αντίς Αμπέμπας.     

Τις πληροφορίες για τη συγγραφή του παραπάνω άρθρου, μας τις έδωσαν, ο Αλέξανδρος Βαλσαμής, η Ανθούλα Κουνινή, η Δήμητρα Κουντούρη-Μπατά και η  Βιργινία Μάρκου.

 ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΤΑΝΖΑΝΙΑ

Όταν λειτούργησε το Κοινοτικό Οικοτροφείου της Αντίς Αμπέμπας (1960-1961), ήρθαν μαθητές και από τις Ελληνικές Παροικίες της Τανζανίας. Τελειώνοντας το Δημοτικό Σχολείο της Arusha, συνέχιζαν τις σπουδές του στο Ελληνικό Γυμνάσιο της Αντίς Αμπέμπας. Ένα από τα παιδιά ήταν και ο Βασίλης Δάλλαρης από την Tanga της Τανζανίας, ο οποίος στο άρθρο του ‘’ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΤΑΝΖΑΝΙΑΣ’’, που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα της στήλης, αναφέρει τα παρακάτω:

 ‘’ Για τις ανάγκες της εκπαίδευσης των Ελλήνων μαθητών, στις Ελληνικές Παροικίες του Moshi και της Arusha, υπήρχαν δύο δημοτικά σχολεία. Αυτά ενοποιήθηκαν και μεταφέρθηκαν σε νέες εγκαταστάσεις που βρίσκονται στην Arusha (1953). Οι εξαιρετικές αυτές εγκαταστάσεις περιελάμβαναν, εκτός από τις αίθουσες διδασκαλίας, κοιτώνες οικοτροφείου (όλοι οι μαθητές ήταν οικότροφοι), τραπεζαρία, αίθουσα εκδηλώσεων, νοσοκομείο, κατοικίες εκπαιδευτικών και πολλά αθλητικά γήπεδα.

 Το νέο Δημοτικό σχολειό ονομάστηκε ‘’ EAST AFRICAN HELLENIC COMMUNITIES SCHOOL’’ και πρώτος διευθυντής του ήταν ο Αλέκος Ορφανός. Λειτούργησε επί δύο περίπου δεκαετίες ως Ελληνικό σχολείο, ακολουθώντας το πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας. Συγχρόνως, πολλά από τα μαθήματα γίνονταν και στην Αγγλική γλώσσα, για την πληρέστερη εκπαίδευση των μαθητών. Σήμερα λειτουργεί ως Αγγλόφωνο Σχολείο, με την ονομασία ‘’ST. CONSTANTINE’S INTERNATIONAL SCHOOL’’. Είναι ένα εξαιρετικό διεθνές σχολείο, των 700 μαθητών, με 60 καθηγητές και έχει πάνω από 80 άτομα προσωπικό υποστήριξης. Προσφέρει υψηλού επιπέδου εκπαίδευση, στην ταχέως αναπτυσσόμενη μεσαία τάξη της Τανζανίας.

  Το 1962 έγινε προσπάθεια ίδρυσης Ελληνικού γυμνασίου, το οποίο λειτούργησε για τρία χρόνια, αλλά η προσπάθεια αυτή απέτυχε, επειδή οι περισσότεροι Έλληνες άρχισαν να εγκαταλείπουν την χώρα. Έτσι, πολλοί μαθητές συνέχισαν τις σπουδές τους στην Ελλάδα, άλλοι σε Αγγλικά σχολεία και παρά πολλοί στο Ελληνικό Γυμνάσιο της Αντίς Αμπέμπας, που ήταν και το πλησιέστερο σε απόσταση Ελληνικό εκπαιδευτικό ίδρυμα.

  Οι εκ Τανγκανίκας προερχόμενοι απόφοιτοι του Μιχείου Γυμνασίου της Αντίς Αμπέμπας βρίσκονται σήμερα, σε πολλά σημεία του πλανήτη και βεβαίως πολλοί είναι στην Ελλάδα. Το Ελληνικό σχολείο τους έδωσε τα εφόδια και τις γνώσεις για να συνεχίσουν τις σπουδές τους και να σταδιοδρομήσει ο καθένας στον τομέα του. Και το πιο σημαντικό, να διατηρήσουν την εθνική τους συνείδηση.

  Τυχαία αναφέρονται μερικά ονόματα: Ο Όμηρος Κωνσταντινίδης είναι πρόεδρος μεγάλης εταιρείας συντήρησης αεροσκαφών στην Αυστραλία, ο Γιάννης Χριστοδουλίδης διατέλεσε πρόεδρος μεγάλης ελεγκτικής εταιρείας στην Αθήνα, ο Μανώλης Μανθεάκης ασχολείται με ξενοδοχειακές επιχειρήσεις στο Ομάν, o Θεόδωρος Τσακίρης ασχολείται με την καλλιέργεια και εξαγωγή άνθεων στην Κένυα, ο Στέλλιος Σαραγάς διατηρεί φαρμακείο στη Ρόδο και ιστοσελίδα με φαρμακευτικές συμβουλές και ο Γιάννης Οικονομίδης εργάστηκε στην Παγκόσμια Τράπεζα και έζησε πολλά χρόνια στην Κίνα.’’ 

Ο συγγραφέας του παραπάνω άρθρου, Βασίλης Δάλλαρης, εργάστηκε στην British Airways, διορίστηκε ως ο πρώτος Έλληνας Γενικός Διευθυντής για την Ελλάδα και στη συνέχεια ανέλαβε τη θέση του Γενικού Διευθυντού Ανατολικής Μεσογείου.

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής των σιδηροδρομικών γραμμών  Asmara-Massawa και Addis Ababa-Djibouti, πολλοί εκ των Ελλήνων εργαζομένων εκεί κατέφυγαν στην Τανγκανίκα, όπου οι Γερμανοί ξεκινούσαν την κατασκευή νέων σιδηροδρομικών γραμμών. Είναι βεβαίως άγνωστος ο αριθμός των Ελλήνων που προέρχονταν από την Αιθιοπία και τα ονόματα τους χάθηκαν στο βάθος του χρόνου. Τα γνωστά ονόματα από την Αιθιοπία ήταν οι οικογένειες Α.Μαμαλίγκα, Γ.Παπατζήμα, Ν.Ζαννέτου, Ε.Σπυρόπουλου, Δ.Σαραγά και Α. Χατζηανδρέου.