ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ
Ο ΛΙΤΖ ΙΓΙΑΣΟΥ
... Ο Μενελίκ ΙΙ, όταν κλονίσθηκε η υγεία του, ονόμασε διάδοχó του ένα δωδεκάχρονο αγόρι, τον Λίτζ Ιγιάσου (1907). Ηταν γιός τής κόρης του Σοαράνγκα και του Ράς του Wollo, Μικαέλ (εκχριστιανισμένου μουσουλμάνου, που καταγόταν από την φυλή των Ορόμο).
... Σε ηλικία 18 χρονών ορίζεται Αυτοκράτορας της Αιθιοπίας (χωρίς ποτέ να γίνει η ενθρόνισή του). Επρόκειτο για ένα έξυπνο και τολμηρό άτομο που είχε επηρεαστεί από την Γερμανική πολιτική.
... Η Γερμανία πριν από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο (1914), διατηρούσε αποικίες στην Αφρική (μεταξύ αυτών, Τανγκανίκα, Καμερούν και Μπουρούντι). Στην προσπάθεια της να έχει και την Αιθιοπία μαζί της στον πόλεμο , προσεγγίζει τον μουσουλμανικό πληθυσμό της χώρας.
... Ο Γερμανόφιλος Λιτζ Ιγιάσου, δηλώνει ότι κατάγεται από τον Μωάμεθ, κηρύσσεται υπέρ τού Μωαμεθανισμού και της υποταγής της Αιθιοπίας στούς θρησκευτικούς αρχηγούς τής Τουρκίας (1915).
... Η κατάσταση είναι κρίσιμη. Η Αιθιοπική Εκκλησία αφορίζει τον αυτοκράτορα και το πολιτικό-στρατιωτικό κατεστημένο τον κηρύσσει έκπτωτο του θρόνου (1916).
... Η Ζαουντίτου, η άλλη κόρη του Μενελίκ ΙΙ, ανακηρύσσεται Αυτοκράτειρα και Αντιβασιλέας και διάδοχος του θρόνου ο Ράς του Harar, Ταφαρί Μεκόνεν (με τον θάνατο τής Ζαουντίτου, ενθρονίζεται Αυτοκράτορας, με το όνομα Χάιλε Σελάσιε, το 1930).
... Για την ανατροπή του Λίτζ Ιγιάσου, υπήρχε και η σύμφωνη γνώμη των συμμάχων. Τελικά η Αιθιοπία βγαίνει στον πόλεμο υπέρ της Αντάντ, και με την λήξη του, βρίσκεται με το μέρος των νικητών.
... Ο Ράς του Wollo, Μικαέλ, με 80.000 στρατιώτες, προσπαθεί να επαναφέρει τον γιό του στον θρόνο, αλλά συντρίβεται από τα στρατεύματα που είναι πιστά στον Αντιβασιλέα Ράς Ταφαρί.
... Μετά την ανατροπή του, ο Λίτζ Ιγιάσου βρίσκει καταφύγιο στις περιοχές Αfar και Harar, όπου είναι έντονο το μουσουλμανικό στοιχείο καί διατηρεί άριστες σχέσεις με αυτό. Αρκετές από τις συζύγους του ήταν μουσουλμάνες.
... Πέντε χρόνια μετά από την ανατροπή του, ο Λίτζ Ιγιάσου συλλαμβάνεται και φυλακίζεται στην πόλη Fiche, στην βόρεια Sohoa. Το 1931 με την βοήθεια υποστηρικτών του, από την φυλή των Ορόμο, κατορθώνει και δραπετεύει.
... Με την εισβολή των Ιταλών στην Αιθιοπία το 1935, το πολιτικό-στρατιωτικό κατεστημένο φοβόταν, μήπως οι Ιταλοί χρησιμοποιήσουν τον Λίτζ Ιγιάσου. Βρίσκεται νεκρός, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Ακόμη και σήμερα παραμένει μυστήριο ο τόπος ταφής του.
... Πηγή του παραπάνω άρθρου, είναι η ανταπόκριση προς το περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, του καθηγητή του γυμνασίου της Αντίς Αμπέμπα και του ημιγυμνασίου της Ντίρε Ντάουα, στην δεκαετία του 1950, Ι. Α. ΘΩΜΟΠΟΥΛΟΥ. Επίσης πολλές πληροφορίες πάρθηκαν από τις ιστοσελίδες του διαδικτύου, που ασχολούνται με το παραπάνω θέμα.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ο Λίτζ Ιγιάσου.
Σταύρος Ε. Βινιεράτος
Ο ΡΑΣ ΤΑΦΑΡΙ
... Ο Ρας Ταφαρί γεννήθηκε στην περιοχή του Χάραρ (1892). Πατέρας του, ήταν ο διοικητής του Χάραρ Ράς Μακόνεν , ο οποιος προερχόταν από την φυλή των Αμάρα, ενώ η μητέρα του Γεσιμεμπέτ Αλί, ηταν απο την φυλή των Ορόμο.
... Παντρεύτηκε την Μενέν Ασφάου, ανιψιά του Λίτζ Ιγιάσου (1910). Η γιαγιά του, από την πλευρά του πατέρα του,Τενανιεόυρκ, ήταν θεία του Μενελίκ ΙΙ (από αυτή την σχέση πίστευε ότι ήταν απόγονος του Βασιλιά Σολoμώντα και της Βασίλισσας του Σαβά).
... Σε ηλικία 25 χρόνων ορίστηκε Αντιβασιλέας της Αιθιοπίας (1917) και διατήρρησε το αξίωμα για 14 χρόνια. Στην περίοδο αυτή αμφισβητήθηκε από πολλούς διοικητές επαρχιών. Με αδιαφανείς χειρισμούς, τους έθεσε όλους εκτός εξουσίας. Ήταν ο ουσιαστικός κυβερνήτης της Αιθιοπίας.
...Το 1930, στέφθηκε Αυτοκράτορας με το όνομα Χαιλέ Σελάσιε. Παραχώρησε σύνταγμα στο λαό, κατήργησε τη δουλεία και ίδρυσε σχολεία, με την σημερινή τους μορφή. Η αντίσταση της Αιθιοπίας, στην εισβολή των Ιταλικών στρατευμάτων τον ανάδειξε σε κορυφαία προσωπικότητα της Αφρικής. Το περιοδικό Time τον ανακήρυξε άνθρωπο της χρονιάς, για το 1935.
... Στην δεκαετία του 1930 αναπτύχθηκε στη Τζαμάικα ένα κίνημα για την επιστροφή των μαύρων στην Αφρική. Πίστευαν ότι η ενθρόνιση ενός μαύρου βασιλιά στην Αφρική, που θα ηταν ο ηγέτης, θα τους οδηγούσε πίσω στην Αφρική και στην απελευθέρωση των Αφρικανών, από τη δουλεία και την καταπίεση των λευκών.
... Η ανακήρυξη του Ρας Ταφάρι, σε αυτοκράτορα της Αιθιοπίας, ερμηνεύτηκε, ως εκπλήρωση της προφητείας. Τελικά ο ηγέτης είχε βρεθεί. Κήρυξαν, την θεϊκή του υπόσταση και διαμόρφωσαν την θεολογία του Ρασταφαριανισμού, με σύμβολο τη σημαία της Αιθιοπίας.
... Ο λόγος του, στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ το 1963, έκανε το γύρο του κόσμου ως τραγούδι (War) του Μπόμπ Μάρλεϊ. Στη Τζαμάικα, αντίτυπα της ομιλίας του κυκλοφορούσαν σαν προσευχητάρι.
... Το 1966, η κυβέρνηση της Τζαμάικας τον προσκάλεσε να επισκεφθεί τη χώρα και δεκάδες χιλιάδες Ρασταφάριαν κατέκλυσαν το αεροδρόμιο.Ήταν μια μοναδική εμπειρία για κάθε πιστό, να δεί με τα μάτια του αυτόν που πίστευε για Θεό του. Από τότε, η ημερομηνία της επίσκεψής του (21 Απριλίου) εορτάζεται σαν θρησκευτική γιορτή.
... Επισκέφθηκε, για πρώτη φορά, την Ελλάδα το 1924. Έκανε δωρεά για την ανακατασκευή του Νοσοκομείου Ληξουρίου (Μαντζαβινάτειο), που είχε καταστραφεί από τους σεισμούς (1953). Τέλος, αναγορεύθηκε, σε επίτιμο διδάκτορα του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης (1965).
... Το τέλος του ήταν τραγικό. Ανετράπη το 1974 από τους στρατιωτικούς, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν τη λαϊκή δυσαρέσκεια, που υπήρχε τότε. Πέθανε κάτω από άγνωστες συνθήκες (1975). Τα οστά του, βρέθηκαν σε βόθρο, κάτω από το γραφείο που χρησιμοποιούσε ο επικεφαλής των στρατιωτικών.
... Πηγή του παραπάνω άρθρου είναι οι ψηφιακές βιβλιοθήκες που λειτουργούν στο διαδίκτυο.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ρας Ταφαρί, όταν ήταν Αντιβασιλέας της Αιθιοπίας.
Σταύρος Ε. Βινιεράτος
ΠΙΚΡΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ
Το 1974 τα διεθνή ΜΜΕ, αποκαλούσαν, τις πολιτικές εξελίξεις στην Αιθιοπία, «Έρπουσα Επανάσταση»
Από διάφορα γεγονότα που βίωσα, ως και από πληροφορίες φίλων και συνεργατών μου, το 1973 ο Χαϊλέ Σελάσιε είχε προβλήματα, με τον πρωθυπουργό του και με τους επιφανείς του περιβάλλοντός του, οι οποίοι λόγω της ηλικίας του, τον ‘‘συμβούλευαν’’ να παραιτηθεί υπέρ του Διαδόχου.
Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, επιτροπή κατώτερων αξιωματικών, που αργότερα αποκαλούσαμε Derg, ζήτησε απο τον Αυτοκράτορα καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Αυτός, ίσως πονηρά σκεπτόμενος, τους μίλησε για τα προβλήματά που είχε, με την ανυπακοή των Υπουργών του. Oι του Derg, έπιασαν την ευκαιρία και του ορκίστηκαν πίστη και στήριξη στο στέμμα, αρκούσε όμως να τους έδινε τη δυνατότητα να επεμβαίνουν, σε θέματα Διοίκησης του Κράτους. Ο Αυτοκράτορας δέχτηκε τις προτάσεις τους. Ακολούθησαν, υποκινούμενες από το Derg, απεργίες, λιθοβολισμοί αυτοκινήτων, μέχρι την παραίτηση, υπό τον Aklilou Hapte Wold, κυβέρνηση. Η νέα κυβέρνηση του Entelcatchew Mekonnen, δεν ήταν αρεστή στο Derg, αφού εκτός των άλλων, είχαν κοντά τους, τον πρώην Πρωθυπουργό ως άτυπο σύμβουλο.
Στο βιβλίο του, “Agony in the Grand Palace”, ο πρώην Υπ./ Επικρατείας Abera Jembere, αναφέρει: «… την 27.04.1974, ο Αυτοκράτορας για να “κατευνάσει” τις αντιδράσεις, κάλεσε όλους τους παραιτηθέντες Υπουργούς, υπό τον Aklilu Hapte Wold και τους διέταξε να παραδοθούν στο Derg». Οι αντιδράσεις τους, όπως εκείνη του Getahun Tessema, ότι τους χρησιμοποιεί σαν κόκαλα που πετιούνται στο σκύλο όταν γαυγίζει, δεν εισακούστηκαν. Τότε, σαν ένα τελευταίο παράπονο, ο πρώην Πρωθυπουργός Αklilou Hapte Wold, είπε στον Αυτοκράτορα (ως η μετάφραση στην Αγγλική από τον Αbera Jembere) : “Your Majesty, if you are thinking that you can prolong your stay in power by betraying us like this, you are grievously mistaken”. Τέλος, χωρίς ελπίδα κάποιας υπεράσπισής τους, παραδόθηκαν.
Οι του Derg συνέχισαν το πρόγραμμά τους. Παρουσίαζαν στον Αυτοκράτορα τα νέα τους διατάγματα, τα οποία υπέγραφε χωρίς αντίρρηση, μέχρι που τον αποψίλωσαν από κάθε στήριξη και την 12/09/1974, τον καθαίρεσαν.Ο Αυτοκράτορας, μέχρι τη στιγμή, που ο Συν/ρχης Debela Dinsa του ξήλωσε τις επωμίδες του, πίστευε ότι ο Στρατός τον στήριζε.
Χαρακτηριστική είναι η διήγηση του Debala ότι, μετά την αναγγελία της καθαίρεσής του, από τους 9 Συνταγματάρχες υπό τον Mengistu H/Mariam, τους κοίταξε με το γνωστό, αγέρωχο, βλέμμα του και τους απάντησε: ‘Αν νομίζετε ότι εσείς μπορείτε να διοικήσετε τη χώρα μου καλύτερα από εμένα, σας το επιτρέπω !
Αυτή την πίστη του την έδειξε, όταν την 15.07.1974 πήγε, με 20μελή συνοδεία, στο Μογκαντίσου, για την Summit Conference των Αρχηγών Κρατών της Αφρικής. Εκεί, ο Πρόεδρος της Σομαλίας, Σιάτ Μπαρέ, του πρότεινε να παραμείνει στο Μογκαντίσου και από εκεί να κατευθύνει την αντίστασή του. Δεν την δέχτηκε και με όλη τη συνοδεία του, μεταξύ αυτών, τον εγγονό του EskenterDesta και τον Ras Asrate Kassa, επέστρεψε στην Αντίς Αμπέμπα. Λίγες ημέρες μετά την επιστροφή τους, συνέλαβαν όλη την 20μελή συνοδεία του.
Μετά την καθαίρεση του Αυτοκράτορα, Πρόεδρο της Δημοκρατίας διόρισαν τον φιλοδυτικό Στρατηγό Αμάν Αντόμ, ιδιαίτερα αγαπητό στο λαό και στο στράτευμα.
Είχαν ήδη φυλακίσει όλους τους πρώην Υπουργούς, Στρατηγούς και κρατικούς λειτουργούς, ως διεφθαρμένους και αναμένονταν η δίκη τους, η οποία δεν έγινε από Στρατοδικείο, αλλά από τα 100 μέλη του Derg. Αυτοί ψήφιζαν: “θάνατος” ή “ισόβια” ή “ελεύθερος” και για κάθε ποινή χρειάζονταν 70 ψήφοι.
Από αυτούς, σε θανατική ποινή καταδικάστηκαν 60 κρατούμενοι. Ο Αμάν Αντόμ, όμως, αρνήθηκε να επικυρώσει την απόφαση αυτή και αναχώρησε με την φρουρά του, για την κατοικία του. Γνώριζε τι θα ακολουθούσε και έστειλε τη σύζυγο με τα παιδιά τους, σε συγγενείς και ανέμενε. Η φρουρά του αντιμετώπισε έναν μεγάλο αριθμό στρατιωτών, με ένα Τανκ. Ο Abera Jembere αναφέρει, ότι το γεγονός αυτό, δημιούργησε αναταραχή στο στράτευμα και για αυτό, επειγόντως, την νύκτα της 23/11/1974, εκτέλεσαν και τους 60.
Μετά τον θάνατο του Αμάν Αντόμ, στην μάχη που δόθηκε στην οικία του, Πρόεδρο Δημοκρατίας εξέλεξαν έναν άλλο φιλοδυτικό, τον Στρατηγό Tafari Banti, ο οποίος αργότερα είχε και αυτός, την ίδια τύχη, με τον προκάτοχό του. Επί προεδρίας του όμως, ολοκληρώθηκε η ‘‘έρπουσα επανάσταση’’ με τα γνωστά γεγονότα.
Τον Χαϊλέ Σελάσιε, κρατούσαν φυλακισμένο στο παλάτι, σε ένα χωριστό δωμάτιο, με έναν μόνο υπηρέτη. Ο υπηρέτης αυτός, συγγενής του φίλου μου Dr Sintaye Gizaw, του διηγήθηκε ότι την 26/08/1975, χωρίς να έχει ζητήσει άδεια, ο επί κεφαλής της φρουράς, του την έδωσε. Ο υπηρέτης αυτός, ανέφερε στον Χαϊλέ, ότι του έδωσαν άδεια και ότι δεν θα έρχονταν την επομένη μέρα. Ο Χαϊλέ δεν του απάντησε, απλώς, ένα δάκρυ κύλισε στο μάγουλό του.
Την 27/08/1975 ανακοινώθηκε ο, δήθεν, φυσιολογικός θάνατός του…
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ο Χαϊλέ Σελάσιε αποχωρεί από το παλάτι, μετά την καθαίρεση του. Γιώργος Βαλασκατζής
_______________________________
Ο Γιώργος Βαλασκατζής, διετέλεσε Γενικός Διευθυντής της εταιρίας Diabaco Cotton Company (1964-1972). Το 1972 ίδρυσε την εταιρία Unifiber (ex NPPapassinos) SC και διατέλεσε Γενικός Διευθυντής της, μέχρι την εθνικοποίησή της (1975). Τιμήθηκε από τον Αυτοκράτορα της Αιθιοπίας, με το παράσημο “Order of Menelik II Officer” μαζί με τον Στέφανο Μυριαλλή και τον Νικόλα Γεωργακά (1972).