ΟΙ ΣΤΗΛΕΣ ΜΑΣ

                                                Ο ΑΠΟΔΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΙΘΙΟΠΙΑΣ

Την άνοιξη του 2015 μέσα από το μάθημα “Εθνική Ταυτότητα και Ελληνισμός της Διασποράς” με υπεύθυνο καθηγητή μου τον κύριο Γεράσιμο Καραμπελιά, μου δόθηκε η ευκαιρία να μελετήσω τον απόδημο ελληνισμό της Αιθιοπίας. Επέλεξα την συγκεκριμένη χώρα καθώς γνώριζα από πριν πως η εγκατάσταση των Ελλήνων στην χώρα αυτή ξεκίνησε τον 19ο αιώνα -ευνοημένη λόγω της ύπαρξης της ορθόδοξης θρησκείας- και αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα για την ανάπτυξη της χώρας.

Μέσα από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας και κατά την συγγραφή της εργασίας πλήθος αναπάντεχων πληροφοριών προέκυψαν. Αρχικά, αξιοσημείωτη είναι η πορεία των πρώτων Ελλήνων που έφτασαν στην χώρα καθώς η ολιγότητά τους, δεν τους εμπόδισε να αναπτύξουν αξιόλογη δραστηριότητα και να πρωτοπορήσουν στην εισαγωγή τεχνικών καινοτομιών, ώστε να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην οικονομική ζωή της χώρας και να επισύρουν τον θαυμασμό και την εκτίμηση των Αιθιόπων ηγεμόνων. Παραδείγματος χάρη είχαν αναλάβει την εξαγωγή του εξαιρετικής ποιότητας καφέ που παράγει η περιοχή του Χαράρ. Οι Έλληνες, με την εργατικότητά τους, εξελίχθηκαν σε μεγάλους επιχειρηματίες, εμπόρους και βιομηχάνους της Αιθιοπίας. Ίδρυσαν πριονιστήρια για να καλύψουν τις ανάγκες της ανοικοδόμησης, αλευρόμυλους, εργοστάσια ελαιουργίας, σαπωνοποιίας, οινοπνευματωδών ποτών, κλωστοϋφαντουργίας και μακαρονοποιίας.

Παράλληλα αρκετοί Έλληνες ασχολήθηκαν με το εμπόριο, διορίστηκαν σε έμπιστες θέσεις συμβούλων, διευθυντών και γραμματέων στα ανάκτορα και τον κρατικό μηχανισμό, ενώ άλλοι εργάστηκαν στη χάραξη δρόμων, την κατασκευή σιδηροδρομικών γραμμών και το χτίσιμο των πρώτων οικοδομών ευρωπαϊκού τύπου. Ίδρυσαν τα πρώτα ξενοδοχεία, καφενεία, παντοπωλεία, και λειτούργησαν τον πρώτο κινηματογράφο στην αιθιοπική πρωτεύουσα.

Σε σύντομο διάστημα μετά την εγκατάσταση τους στη χώρα, δημιουργήθηκαν ευνοϊκές συνθήκες για την εξέλιξη του ελληνικού στοιχείου στη χώρα. Οι Έλληνες έμποροι και επιχειρηματίες απέκτησαν μεγάλη οικονομική επιφάνεια και κύρος αλλά δεν διακρίθηκαν μόνο στις επιχειρήσεις, αντίθετα έδειξαν ενδιαφέρον και κλίση προς την επιστήμη και τις τέχνες, χωρίς φυσικά να λείψουν και οι Έλληνες που εργάστηκαν ως υπάλληλοι ή εργάτες.

Θαυμασμό προκαλούν μερικά ονόματα όπως ο Ιάκωβος Ζερβός, προσωπικός γιατρός του Αυτοκράτορα, ο Ορφανίδης που έκανε το σχέδιο του καθεδρικού ναού του Αγίου Γεωργίου, ο οδοντίατρος Κ.Καρακατσάνης, ο  εκδότης της πρώτης εφημερίδας που κυκλοφόρησε στην Αιθιοπία Α.Καββαδίας, ο Κ.Μοσχόπουλος που είχε διοριστεί επικεφαλής της ασφάλειας του κράτους, ο Α.Βούλτσης που ήταν διευθυντής του τμήματος τηλεφώνων στο υπουργείο Ταχυδρομείων της Αιθιοπίας, ο Β.Διαμαντούρος που διετελέσε υφυπουργός στο υπουργείο Γεωργίας και Εμπορίου, ο Β. Λεντάκης που έχτισε τα νέα ανάκτορα  της Αιθιοπίας και ο Α. Πετράτος που έκανε το σχέδιο ανάπτυξης της χώρας. Παράλληλα, στον καλλιτεχνικό τομέα διακρίθηκαν ο ζωγράφος Προκοπίου, ο γλύπτης Γεωργακάς και ο δημιουργός τοιχογραφιών Γερμενής.

Όλοι αυτοί και πολλοί ακόμα συνέβαλαν στην δημιουργία της ελληνικής παλέτας στην χώρα υποδοχής της Αιθιοπίας. Αξίζει βέβαια να σημειωθεί πως η εκκλησία αποτέλεσε τον βασικό αιμοδότη για την εγκατάσταση των Ελλήνων στην Αιθιοπία και την διατήρηση της ολότητας τους παρά το περιβάλλον της ξενιτειάς. Επιπρόσθετα, σημαντικό κομμάτι του ψηφιδωτού της ελληνοαιθιοπικής κοινωνίας ήταν η παρουσία επίσημης ελληνικής εικπαίδευσης στην χώρα (Το 1915, πριν από τη σύσταση της ελληνικής κοινότητας, η Ελευθερία Κοσμά, τo γένος Δασκαλάκη, από το Ρέθυμνο, ιδρύει το πρώτο ελληνικό Σχολείο της Αντίς Αμπέμπα για τα λίγα παιδιά που προέρχονταν κυρίως από μικτές οικογένειες, ενώ η ιστορία του Ελληνικού Σχολείου της Αντίς Αμπέμπας αρχίζει με την ίδρυση του Κοινοτικού  Σχολείου, το 1917 (αναγνωρίσθηκε από το υπουργείο Παιδείας της Ελλάδος, το 1947).

Παρά το ότι πλέον έχουν παραμείνει, σήμερα, λίγοι Έλληνες στην Αιθιοπία, και οι περισσότεροι από αυτούς είναι δεύτερης και τρίτης γενιάς και έχουν αναμιχτεί με το αιθιοπικό γένος, λόγω μικτών γάμων, ωστόσο προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανό το στοιχείο της ελληνικής φλόγας μέσα τους, αλλά και στην κοινότητά τους. Έχοντας στη μνήμη τους την πατρίδα έχουν δημιουργήσει κοινά σύμβολα με αυτήν, προσπαθώντας να μεταφέρουν εκεί το σχολείο, με σκοπό τη διατήρηση της ελληνικής γλώσσα και την εκμάθηση στους απογόνους της ελληνικής κουλτούρας και παράδοσης, αλλά και τις τελετές της εκκλησίας αφού είναι τα σύμβολα που μπορούν να τους φέρουν κοντά με την πατρίδα παρόλο που βρίσκονται μακριά της. Έτσι θα μπορούσαμε να αναφέρουμε μια ολόκληρη περιοχή στην Aντίς Aμπέμπα η οποία ονομάζεται «Mπάμπης», και έχει πάρει το όνομά της από έναν άλλο πολύ αγαπητό Έλληνα στους Aιθίοπες, τον Mπάμπη Tσιμά. Διατηρεί το μεγαλύτερο και πιο γνωστό πολυκατάστημα τροφίμων στην Aιθιοπία. Έξω από το πολυκατάστημα του Έλληνα επιχειρηματία κυματίζει περήφανα η ελληνική σημαία, ενώ μέσα στο κατάστημά του τα ράφια του είναι γεμάτα ελληνικά προϊόντα. «Eίναι ασύμφορο να εισάγω προϊόντα από την Eλλάδα, όμως και τα φέρνω και έμαθα τους Aιθίοπες να τα αγοράζουν. Tώρα πια ζητούν το ελληνικό λάδι, το ελληνικό γιαούρτι, τις σοκολάτες μας», τονίζει υπερήφανος ο ίδιος. Στο κέντρο της Aντίς Aμπέμπα άλλη μια ελληνική σημαία κυματίζει περήφανα, στολίζοντας το κατάλευκο κτίριο του Παλαιού Ελληνικού Σχολείου, με σημαντική ιστορία, χάρη στην προσπάθεια μιας ομάδας Eλλήνων εκπαιδευτικών.

Ολοκληρώνοντας θα μπορούσε να καταλήξει κανείς στο συμπέρασμα πως όσο μακριά κι αν έχουν βρεθεί οι Έλληνες από την πατρίδα, το ελληνικό στοιχείο θα είναι πάντα μέσα τους, θα πλαισιώνει τα σπίτια τους, θα φυτρώνει στις καρδιές τους, θα αντιλαλεί στο μυαλό τους. Γι’ αυτό και στην Αιθιοπία κατάφεραν πολλές φορές και διακρίθηκαν, ανέπτυξαν τα ελληνικά σχολεία, μετέφεραν τις συνήθειες της ελληνικής θρησκείας στη νέα τους εγκατάσταση, μπόλιασαν τη νέα πατρίδα με τη χαρά και το μεράκι της ελληνικής παράδοσης. Ωστόσο, όσο κι αν προοδεύσει κανείς σε μια άλλη χώρα, η ξενιτειά είναι ένα αγκάθι σκεπασμένο με ροδοπέταλα.

Τελειώνοντας, κατόπιν άρθρων που διάβασα, της εφημερίδας των Ελλήνων της Αιθιοπίας, των βιβλίων, των μελετών, αλλά και της προσωπικής μου διαδικτυακής επαφής με τους εγκάρδιους Έλληνες της Αιθιοπίας, μου ήρθαν ασυναίσθητα στο νου τα λόγια του μεγάλου ποιητή μας Γεώργιου Δροσίνη από το ποίημα του “το χώμα ελληνικό” που αναφέρεται στους ξενιτεμένους Έλληνες: “η δική σου χάρη θα με δυναμώνει, κι όπου κι αν γυρίσω κι όπου κι αν σταθώ, συ θε να μου δίνεις μια λαχτάρα μόνη: πότε στην Ελλάδα πίσω θε να’ρθώ!”.

 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ελληνες μετανάστες στην πόλη της Ντίρε Ντάουα. 

                                                                                                                                                                                  Δανάη-Βαρβάρα Καλαμπαλή

______________________________

Η Δανάη-Βαρβάρα Καλαμπαλή, είναι τελειόφοιτη του τμήματος Κοινωνιολογίας, του  Παντείου Πανεπιστημίου. Πρόσφατα εκπόνησε εργασία, με ομότιτλο του άρθρου.