ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣ ΑΜΠΕΜΠΑ (1905-1955)

                                                         Η ΑΝΤΙΣ ΑΜΠΕΜΠΑ ΣΗΜΕΡΑ

Η Αντίς Αμπέμπα, είναι  η  πρωτεύουσα   της   Αιθιοπίας,  βρίσκεται  στους πρόποδες  του  όρους  Εντότο  σε υψόμετρο 2.440 μ, έχει πληθυσμό 5.228.000 κατοίκους(2022), οι  οποίοι ανήκουν στις παρακάτω φυλές:

      - Amhara: 41.3%

       - Oromo: 26.2%

      - Gurage: 17.5%

      - Tigray: 7.6%

      - Υπόλοιποι: 7.4%

Ιδρύθηκε το 1886,  απο  τον  αυτοκράτορα  Menelik  B' στο κέντρο του ιστορικού Βασιλείου της Shewa, στην θέση Finfinne. Η  ανάπτυξη  της  πόλης  άρχισε με  την  κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Αντίς Αμπέμπα - Τζιμπουτί (1917). Η νέα πόλη αντιμετώπιζε μεγάλο πρόβλημα απο την έλλειψη καυσόξυλου στη περιοχή. Η λύση δόθηκε με την φύτευση κατά μήκος των δρόμων της, ευκάλυπτων ταχείας ανάπτυξης απο την Αυστραλία (1920). 

Κατά την διάρκεια του Ιταλοαιθιοπικού πολέμου (1936-41), η Ιταλία κατέλαβε την Αντίς Αμπέμπα και την έκανε πρωτεύουσα της Ιταλικής Ανατολικής Αφρικής. Όταν μπήκαν οι Ιταλοί στη πόλη, το 90% των καταστημάτων στο κέντρο της πόλης ανήκαν σε Έλληνες.

Το Πανεπιστήμιο της Αντίς Αμπέμπα λειτούργησε το 1950, διατηρεί 8 σχολές και από το 1979 προσφέρει και μεταπτυχιακές σπουδές. Στην πόλη βρίσκονται εκτός των άλλων και το Μουσείο του Ινστιτούτου Αιθιοπικών Σπουδών, η Εθνική Σχολή Μουσικής, το Εθνικό Μουσείο Αιθιοπίας και η Εθνική Βιβλιοθήκη.

Είναι το κέντρο του χρηματοοικονομικού τομέα και των εξαγωγών (καφέ, καπνού, σπόρων και δερμάτων). Από εκεί γίνεται το μεγαλύτερο μέρος του εξαγωγικού και εισαγωγικού εμπορίου της χώρας. Η πόλη είναι επίσης το κέντρο συλλογής και διανομής, για μεγάλο μέρος του εσωτερικού εμπορίου της χώρας. Το Mercato, που βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της πόλης, είναι μια από τις μεγαλύτερες υπαίθριες αγορές στην Αφρική.

Λειτουργούν βιομηχανίες παραγωγής τροφίμων, ποτών, υποδημάτων, επεξεργασίας καπνού, πλαστικών υλών, χημικών και κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Ενώ απορροφά το 54 % των συνολικών επενδύσεων της Αιθιοπίας, το ποσοστό ανεργίας βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα (42%). 

Το 1963 ιδρύθηκε με έδρα την Αντίς Αμπέμπα, η Αφρικανική Ενωση (έχει 54 μέλη), από 37 Ανεξάρτητα Κράτη, με σκοπό την κατάργηση της  αποικιοκρατίας στην Αφρική. Είναι το διπλωματικό κέντρο της Αφρικής, υπάρχουν 120 διεθνείς αποστολές και πρεσβείες, ενώ είναι η έδρα της Οικονομικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Αφρική (1958) και του Συμβουλίου Ανατολικών Ορθόδοξων Εκκλησιών (1965).

Η Ελληνική παροικία προσέφερε πολλά στην πόλη. Τα περισσοτερα κρατικά κτήρια κατασκευάσθηκαν απο  Έλληνες μηχανικούς, ενώ σε Έλληνες ανήκαν πολλές βιομηχανίες, εμπορικές επιχειρήσεις και ασφαλιστικές εταιρείες. Η  Έλληνική ομάδα Ολυμπιακός Αντίς Αμπέμπα, τίμησε την πόλη, όταν κατέκτησε  το πρωτάθλημα πρωταθλητριών ομάδων της Αφρικής, στο Μπάσκετ (1964). 

Η Αντίς Αμπέμπα σήμερα:

- Στην Αντίς Αμπέμπα πραγματοποιήθηκε το 2019, για πρώτη φορά η «26η Διεθνής Διάσκεψη για την παγκόσμια ημέρα ελευθερίας του Τύπου», την οποία διοργάνωσε η UNESCO, με συνδιοργανωτές την Αφρικανική Ένωση και την κυβέρνηση της Αιθιοπίας. Η Πρόεδρος της Αιθιοπίας, Sahle-Work Zewde, κήρυξε την έναρξη των εργασιών, οι οποίες έγιναν στην έδρα της Αφρικανικής Ένωσης και αποτέλεσαν μια ευκαιρία για να τιμηθεί η ελευθεροτυπία, να αναγνωριστεί ο ρόλος των δημοσιογράφων και των ΜΜΕ και να αξιολογηθεί η κατάσταση του Τύπου παγκοσμίως.

- Το Unity Park βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και είναι ένα από τα μεγαλύτερα αστικά πάρκα στην Αφρική. Δημιουργήθηκε το 2019 για να τιμήσει την ειρήνη και την ενότητα της Αιθιοπίας και σχεδιάστηκε από τον αιθίοπα αρχιτέκτονα Seifu Kebede, ώστε συνδυάζει στοιχεία αιθιοπικής και σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Περιλαμβάνει λίμνες, κήπους, ζωολογικό κήπο, πεζόδρομους, χώρους άθλησης και παιχνιδιού, εστιατόρια, καθώς και ένα τεχνητό λόφο ύψους 40 μέτρων.

- Ένα τραγικό δυστύχημα συνέβη το 2017. Η τεράστια κατολίσθηση σκουπιδιών, που σημειώθηκε σε αυτήν, παρέσυρε στο θάνατο πάνω από 100 άτομα και κατέστρεψε δεκάδες σπίτια. Γύρω από τη μοναδική αυτή χωματερή, που λειτουργεί στην πρωτεύουσα από το 1967, έχει δημιουργηθεί μια συνοικία από αυτοσχέδιες παράγκες. Σε αυτές, μένουν άτομα που ασχολούνται με την εύρεση αντικειμένων κάποιας αξίας, τα όποια μεταπουλούν.

- Η κινεζική εταιρία Lifan Motors Group, κατασκεύασε το 2016, εργοστάσιο συναρμολογήσεων αυτοκίνητων, στην Αντίς Αμπέμπα, δυναμικότητας 20 αυτοκινήτων την ημέρα. Το 97% του προσωπικού που απασχολείται στην βιομηχανία, είναι Αιθίοπες πολίτες. Μέχρι τώρα, ο Αιθίοπας εργαζόμενος είχε την δυνατότητα να αγοράσει ένα μεταχειρισμένο αυτοκίνητο και με την παραπάνω επένδυση, μπορεί να αποκτήσει ένα καινούργιο. 

- Ο Άμλετ του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, παρουσιάστηκε στο Εθνικό Θέατρο της Αντίς Αμπέμπας (2016). Αφορμή ήταν, η απόφαση του ιστορικού αγγλικού θεάτρου, Shakespeare’s Globe, να γιορτάσει την επέτειο συμπλήρωσης 450 χρόνων, από τη γέννηση του συγγραφέα, με μια διεθνή περιοδεία σε 160 χώρες. Τον ρόλο του Άμλετ, έπαιξαν μαύροι ηθοποιοί.

- Από το 2015 λειτουργεί το Τραμ. Είναι το πρώτο σύστημα μεταφορών υψηλής ταχύτητας στην Ανατολική και Υποσαχάρια Αφρική.

- Στην Αντίς Αμπέμπα λειτουργεί το αστεροσκοπείο της χώρας (2014). Βρίσκεται στο όρος Εντότο και σε υψόμετρο 3.200μ πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Είναι εξοπλισμένο με δύο τηλεσκόπια, ένα εκ των οποίων έχει διάμετρο ενός μέτρου. Θεωρείται το μεγαλύτερο αστεροσκοπείο της Ανατολικής Αφρικής.

- Το νοσοκομείο που κατασκευάσε η Κίνα, στην πόλη Ακάκι (βρίσκεται 10 χλμ εξω απο την Αντίς Αμπέμπα) λέγεται Τιρουνές Ντιμπάμπα. Με αυτόν τον τρόπο θέλησε να τιμήσει η Κίνα, την χρυσή Ολυμπιονίκη του Πεκίνου (2008) στα 5.000μ. και 10.000μ.

- Σύμφωνα με την επιθεώρηση European Journal of Wildlife Research, στον ζωολογικό κήπο της Αντίς Αμπέμπας, ζουν σήμερα 20 λιοντάρια. Είναι  απόγονοι των λιονταριών, που αιχμαλωτίστηκαν το 1948 και τα κρατούσε στον προσωπικό του κήπο ο τελευταίος Αυτοκράτορας της Αιθίοπας. Ανήκουν σε μία ξεχωριστή ράτσα και χρειάζονται άμεση προστασία. Τα αιθιοπικά λιοντάρια ξεχωρίζουν εμφανισιακά από τη σκούρα χαίτη και το μικρό σχετικά μέγεθός τους. Στις εξετάσεις, στις οποίες υποβλήθηκαν, διαπιστώθηκαν ‘’γενετικές διαφορές’’ με τα λιοντάρια της Ανατολικής και της Νότιας Αφρικής.

- Το Εθνικό Πάρκο Entoto, βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού Entoto, αποτελεί μια όαση πρασίνου και γαλήνης και προσφέρει στους επισκέπτες μια αξέχαστη εμπειρία, συνδυάζοντας φυσική ομορφιά, ιστορικά αξιοθέατα και πανοραμική θέα στην πόλη. Ιδρύθηκε το 1942, και είναι το παλαιότερο εθνικό πάρκο στην Αιθιοπία.

                                                                                                                                                                                           Σταύρος Ε. Βινιεράτος

                                                   ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣ ΑΜΠΕΜΠΑ

Η μεταναστευτική ροή προς την Αιθιοπία άρχισε να αυξάνει, ως συνέπεια της πολιτικής του αυτοκράτορα Menelik. Πέρα από την επέκταση προς το νότο και την ενσωμάτωση περισσοτέρων περιοχών στο βασίλειο της Αιθιοπίας, η βασιλεία του Menelik συνοδεύτηκε από την απόφαση της μεταφοράς της πρωτεύουσας στην Addis Ababa. Τα έργα ανάπτυξης και επέκτασης της μικρής πόλης που υπήρχε στην περιοχή, έκανε επιτακτική την ανάγκη εργατικού δυναμικού αλλά και έμπειρων τεχνιτών προκειμένου να υλοποιήσουν το ευρύ έργο της δόμησης της πόλης. Πράγματι. σε αυτό το διάστημα, χιλιάδες εργάτες εγκαταστάθηκαν στην πόλη συμπεριλαμβανομένων και αρκετών Έλλήνων που εργάζονταν κυρίως στην κατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου μεταξύ Τζιμπουτί και Αιθιοπίας. 

Μεταξύ 1890 και 1910, οι Έλληνες αποτελούσαν τη μεγαλύτερη ξένη κοινότητα της Αιθιοπίας και συνεισέφεραν στον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη της χώρας. Ο Πεκάτος ήταν ο πρώτος ωρολογοποιός της πρωτεύουσας, ο Γ. Μαστροπέτρος άνοιξε το πρώτο εργαστήριο επισκευής όπλων και ο Αριστείδης Βούλτσος, ήταν ένας από τους πρώτους επιθεωρητές της τηλεφωνικής εταιρείας, ενώ είχε καθοριστικό ρόλο και στην οργάνωση και τη λειτουργία των ταχυδρομείων. Εκτός από τους τεχνίτες και τους εργάτες, στην πόλη της Addis Ababa βρέθηκαν και Έλληνες έμποροι που δραστηριοποιούνταν επιχειρηματικά στις νότιες περιοχές της Αιγύπτου και άδραξαν την ευκαιρία της εισόδου σε μια αναδυόμενη αγορά. 

Τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, η πλειοψηφία των παροίκων ασχολούνταν με το εμπόριο. Τα καταστήματα των Έλλήνων ήταν στο κέντρο της πόλης. Ένας σημαντικός αριθμός εργαζόταν στο χώρο των κατασκευών αλλά και στην επέκταση και τη συντήρηση του σιδηροδρομικού δικτύου. Βέβαια, ακολουθώντας την πρακτική των περασμένων αιώνων, υπήρχαν και Έλληνες που στελέχωναν τον κρατικό μηχανισμό αποτελώντας συμβούλους της Αυλής. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις του Κλεάνθη Μοσχόπουλου που είχε διοριστεί επικεφαλής της ασφάλειας του κράτους και του Βασίλη Διαμαντούρου που διετέλεσε υφυπουργός στο υπουργείο Γεωργίας και Εμπορίου. Στον στενό κύκλο του Αιθίοπα αυτοκράτορα συμπεριλαμβάνονταν και άνθρωποι των τεχνών όπως ο ζωγράφος Γιώργος Προκοπίου, ο οποίος παρέδιδε μαθήματα ζωγραφικής στον Menelik, και ο Γερμενής ο οποίος αργότερα ανέλαβε τη δημιουργία πολλών τοιχογραφιών.

Αν και ο αριθμός των Έλλήνων που κατοικούσαν στην Addis Ababa άρχισε να αυξάνει στις αρχές του 20ου αιώνα, καθώς το 1906 καταγράφηκαν 65 άτομα ενώ το 1910 ήταν 334, οι πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση της οργάνωσης και της συλλογικής εκπροσώπησης των παροίκων ήταν ελάχιστες. Τον Ιούλιο του 1900, μετά από αίτηση του βασιλιά των Έλλήνων, Γεωργίου Α' το βρετανικό προξενείο ανέλαβε την εκπροσώπηση των Έλλήνων και την ευθύνη επίλυσης των όποιων προβλημάτων παρουσιάζονταν μεταξύ των ελληνών παροίκων. Λίγα χρόνια αργότερα, οι Βρετανοί πρότειναν να πάψει η συνεργασία του προξενείου τους με το ελληνικό στοιχείο και ζήτησαν την άμεση ίδρυση ελληνικού προξενείου. 

Το 1907, συστάθηκε μια προσωρινή κοινοτική επιτροπή, για την συλλογική εκπροσώπηση των παροίκων, που αποτελούνταν από τους Κ. Καρακατσάνη (πρόεδρος), Α. Καββαδία (αντιπρόεδρος), Β. Διαμανταρά (ταμία), Καρδουίλη (γραμματέας), Ι. Ορφανίδη (μέλος), Μ. Παπανικολάου (μέλος), Μαλαμάκη (μέλος) και Κοντό (μέλος). Τότε το βρετανικό προξενείο προσπάθησε να περιορίσει τον αριθμό των Ελλήνων της Addis Ababa, εφαρμόζοντας ένα πιο αυστηρό πλαίσιο μετανάστευσης. Έδωσε ρητές εντολές στον Μ. Μιχαηλίδη, τον επικεφαλής του βρετανικού υποπροξενείου της Dire Dawa, που αποτελούσε την πύλη εισόδου στην Αιθιοπία, σύμφωνα με τις οποίες όσοι επιθυμούσαν να εγκατασταθούν στην Αιθιοπία έπρεπε να ειδικεύονταν σε κάποιο επάγγελμα, να διέθεταν τουλάχιστον 100 τάληρα Μαρίας Θηρεσίας καθώς και το εισιτήριο για την Addis Ababa. Σε διαφορετική περίπτωση θα επέστρεφαν πίσω στο Τζιμπουτί. Οι Βρετανοί πίεσαν μάλιστα και την προσωρινή κοινοτική επιτροπή, προκειμένου να συνυπογράψει αυτή την απόφαση. Τελικά ύστερα από συνεδρίαση, η προσωρινή κοινοτική επιτροπή, συναίνεσε σε αυτό το μέτρο, γεγονός που πυροδότησε συγκρούσεις μεταξύ των παροίκων και οδήγησε στη διάλυση της προσωρινής κοινοτικής επιτροπής λίγους μήνες αργότερα. 

Αν και μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1920, το ζήτημα της ίδρυσης προξενείου και κοινότητας δεν προχωρούσε καθώς υπήρχε διχογνωμία μεταξύ των παροίκων. Όσοι προέρχονταν από τα Δωδεκάνησα προχώρησαν στη συγκρότηση δύο εθνοτοπικών συλλόγων, του Καρπαθιακού Εκπαιδευτικού Συλλόγου «Πρόοδος» και του Παρροδιακού Εκπαιδευτικού Συλλόγου «Ομόνοια». Μετά το 1915, η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να δραστηριοποιηθεί και αν και δεν προχώρησε στη σύσταση προξενείου, όρισε άτυπο εκπρόσωπο των Ελλήνων της Αιθιοπίας τον Βασίλη Διαμανταρά, τον οποίο αργότερα διαδέχθηκαν και άλλα μέλη της παροικίας. Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε μέχρι και το 1917, όταν και ιδρύθηκε το ελληνικό προξενείο με επικεφαλής τον Ε. Χατζηιωάννου.

Μετά τη σύσταση του προξενείου, οι Έλληνες της Addis Ababa αποφάσισαν να συγκροτήσουν κοινότητα. Το 1918, αποτέλεσε έτος ορόσημο για τον ελληνισμό της Addis Ababa, καθώς ύστερα από τις συντονισμένες ενέργειες του προξενείου ορίστηκε μια επιτροπή αποτελούμενη από τον Γενικό πρόξενο, Ε. Χατζηιωάννου και τους Ιάκωβο Ζερβό, Ανδρέα Καββαδία, Ιωάννη Ορφανίδη, Μ. Παπανικολάου, Κωνσταντίνο Καρακατσάνη, Αθανάσιο Σουρβή, Μιχαήλ Μπαλάνο, Παναγιώτη Μυριαλλή και Χρήστο Σωτηρόπουλο με σκοπό να συνταχθεί το καταστατικό της Ελληνικής Κοινότητας της Addis Ababa. Βέβαια, η επίσημη αναγνώριση από το ελληνικό κράτος θα πραγματοποιηθεί το 1925, ύστερα από τις ενέργειες του τότε προξένου Ι. Ζερβού.

Το πρώτο διοικητικό συμβούλιο της Έλληνικής  Κοινότητας της Addis Ababa αποτελούνταν από τους Τιμολέων Αρμαντζά, που ήταν ο πρόεδρος, και τους Ιάκωβο Ζερβό, Ανδρέα Καββαδία, Ιωάννη Ορφανίδη, Μ.Παπανικολάου, Χρ. Σωτηρόπουλο, Μιχάλη Μπαλάνο, Αθανάσιο Σουρβή και Παναγιώτη Μυριαλλή. Μετά από εννέα μήνες, ο Αρμαντζάς αντικαταστάθηκε από τον Καββαδία που μέχρι τότε ήταν αντιπρόεδρος. Ο Καββαδίας παρέμεινε στην ηγεσία της κοινότητας μέχρι το 1928. Επί των ημερών του ξεκίνησαν οι προσπάθειες της κοινότητας προς την κατεύθυνση της δημιουργίας ιερού ναού και σχολείου. Αν και από το 1908 είχε ιδρυθεί η Μητρόπολη Αξώμης με πρώτο μητροπολίτη τον Χριστόφορο Δανιηλίδη, δεν υπήρχε ναός. Οι 'Ελληνες πάροικοι της Addis Ababa εκκλησιάζονταν σε αιθιοπικές εκκλησίες. Μερικά χρόνια αργότερα δημιουργήθηκε ένας ευκτήριος οίκος στο όνομα του Αγίου Φρουμέντιου και εγκαταστάθηκε στην πόλη ο πρώτος ιερέας, ο ιερομόναχος Αρτέμιος, ο οποίος λειτουργούσε στο Τζιμπουτί. 

Την περίοδο εκείνη η ελληνική παροικία της Addis Ababa ενισχύθηκε από ένα μεταναστευτικό ρεύμα Ελλήνων, οι οποίοι μετά την Μικρασιατική καταστροφή του 1922 έφτασαν ως πρόσφυγες στην Αιθιοπία, συντελώντας στην αύξηση των μελών της ελληνικής παροικίας. Το 1931, η ελληνική κυβέρνηση υπέγραψε σύμβαση με τον αυτοκράτορα της Αιθιοπίας Haile Selasie προκειμένου να εγκατασταθεί ένας αριθμός Ελλήνων στο κέρας της Αφρικής. Πράγματι, η μεταναστευτική ροή αυξήθηκε και το 1932, ο συνολικός αριθμός των Ελλήνων που κατοικούσαν στην Αιθιοπία ανερχόταν σε 3.100 άτομα, καθιστώντας την παροικία δεύτερη σε πλήθος μετά τους Άραβες που ήταν περίπου 4.000 άτομα. Τη δεκαετία του 1940, η πλειοψηφία των Ελλήνων της Addis Ababa ασχολούνταν με το εμπόριο. Μάλιστα το 90% των καταστημάτων στο κέντρο της ανήκαν σε Έλληνες. Αρκετοί εργάζονταν στον τομέα των κατασκευών και ανέλαβαν έργα υποδομών τόσο εντός της πρωτεύουσας όσο και στο εσωτερικό.

Λίγα χρόνια πριν από το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, φάνηκαν οι επιδιώξεις του ιταλικού φασισμού στην Αφρική. Η κατάκτηση της Αιθιοπίας ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 1936 και αποτέλεσε ένα γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό για τον ελληνισμό της χώρας. Αμέσως μετά την κατάκτηση της Αιθιοπίας, οι Ιταλοί εφάρμοσαν μια ρατσιστική πολιτική φυλετικού διαχωρισμού των κατοίκων, που έπληξε και τους Έλληνες που προέρχονταν από μεικτούς γάμους. Οι διώξεις και οι απαγορεύσεις ανάγκασαν πολλούς να εγκατασταθούν σε απομακρυσμένες περιοχές εντός της χώρας ή να καταφύγουν σε γειτονικές χώρες όπως το Σουδάν, το Τζιμπουτί και η Κένυα.

Η παρουσία του ιταλικού στρατού, πέρα από τη φυγή του αυτοκράτορα, επέφερε σημαντικές ανακατατάξεις στην κοινωνική και οικονομική ζωή της χώρας. Από την πρώτη στιγμή, οι Ιταλοί προσπάθησαν να αποκτήσουν τον έλεγχο της οικονομίας. Έδωσαν βάρος στην ανάπτυξη των υποδομών και οδήγησαν στην άνθιση του κατασκευαστικού τομέα συμπαρασύροντας μια σειρά συναφών επαγγελμάτων. Δημιούργησαν όμως εμπόδια στον τομέα του εμπορίου που ελέγχονταν κατά κύριο λόγο από τους Έλληνες, καθώς περιόρισαν τις εξαγωγές και έδωσαν βάρος στην εισαγωγή βιομηχανικών προϊόντων από την Ιταλία.

Στις 28/10/1940, η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στην Έλλάδα και ως αντίποινα, η ιταλική διοίκηση της Αιθιοπίας διέταξε τον εγκλεισμό των Ελλήνων, των Βρετανών και των Γάλλων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το μέτρο αυτό αφορούσε τους άντρες ηλικίας 16 εώς 60 ετών οι οποίοι οδηγήθηκαν σε ειδικούς χώρους στις πόλεις Alomata, Decamere, Jimma, Ourso και Mogadishu. Βέβαια το μέτρο δεν είχε καθολική εφαρμογή καθώς επαγγελματίες που ήταν απαραίτητοι για τις ιταλικές αρχές, όπως κτίστες, αρτοποιοί και τεχνίτες εξαιρέθηκαν. Συνάμα, αρκετοί Έλληνες πρόλαβαν και διέφυγαν. Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης παρέμειναν για έξι μήνες μέχρι που απελευθερώθηκαν από τις Βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις οι οποίες εισέβαλλαν στην Αιθιοπία και έδιωξαν τους Ιταλούς το 1941.

Τα χρόνια της ιταλικής κατοχής, αρκετοί Έλληνες έχασαν τις περιουσίες τους. Την περίοδο αυτή, η ελληνική παροικία της Αιθιοπίας ενισχύθηκε από ένα ρεύμα μεταναστών καθώς μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τον γερμανικό στρατό, πολλοί Έλληνες διέφυγαν με προορισμό τη Μέση Ανατολή. Οι πρώτοι Έλληνες πρόσφυγες, με καταγωγή κυρίως από τα νησιά του Αιγαίου, έφτασαν στην Addis Ababa το 1942. Μετά το τέλος του πολέμου και την επιστροφή του αυτοκράτορα, η ζωή στην Αιθιοπία επέστρεψε στους παλιούς της ρυθμούς. Η οικονομία σταθεροποιήθηκε και οι ελληνικές επιχειρήσεις άρχισαν να ευημερούν ξανά. Πέρα από εκείνες που λειτουργούσαν για δεκαετίες, αρκετοί νέοι Έλληνες μετανάστες έκαναν τα πρώτα τους βήματα στην Αιθιοπία, τα οποία αποδείχθηκαν ιδιαίτερα επιτυχημένα. Τις δεκαετίες του 1960 και 1970, η ελληνική παροικία διένυσε μια περίοδο οικονομικής άνθισης, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Μέλη του Καρπαθιακού Εκπαιδευτικού Συλλόγου «Πρόοδος» 

                                                                                                                                                                                  Αντώνης Χαλδαίος

                                                                                                                                             Η ΑΝΤΙΣ ΑΜΠΕΜΠΑ ΤΟ 1905

Το 1905, ο Σωκράτης Προκοπίου, μετά από ένα ταξίδι 21 ήμερων πάνω σε ένα μουλάρι και ακολουθώντας ένα μονόπατη 500 χλμ, φθάνει από το Χάραρ στην Αντίς Αμπέμπα και σε άρθρο του αναφέρει:

Φθάνετε ἐπὶ τέλους καὶ εἰς τὴν ποθητήν  ̓Αδδίς Αμπέμπα «Νέον "Ανθος» χάριν τῆς ὁποίας ανήλθαμε ὕψος 7800 ποδῶν ἀπὸ Τζιμπουτί. Η μεγάλη πόλις,   ἡ ὁποία μακρόθεν ἐμφανίζεται γραφική ἐπὶ τῶν πολλῶν γηλόφων της. Ο ὑψηλότερος τῶν ὁποίων κατέχεται ὑπὸ τῶν αὐτοκρατορικῶν ἀνακτόρων τοῦ Μενελίκ, δὲν σᾶς κάμνει πλέον, ὡς πόλις Ιθαγενής, μεγάλην ἐντύπωσιν, διότι οἱ κάτοικοί της μὲ τὰς λευκάς των ἐνδυμασίας καὶ τὰ δίκην μανιταρίων χορτοσκεπή οἰκήματά της, δὲν διαφέρουν τῶν κατοίκων καὶ τῶν συνοικισμῶν, τοὺς ὁποίους συνηντήσατε κατὰ τὴν πολυήμερον ἕως ἐδῶ πορείαν.Μεγάλην ὅμως εὑρίσκετε διαφορὰν εἰς τὸ κλίμα, διότι, ἐνῶ εἰς τὸ Τζιμπουτί σᾶς ἔψηναν τὰ κυνικὰ καύματα ἑνὸς χρονίου θέρους, ἐδῶ σᾶς εὐφραίνει ἡ αὔρα μιᾶς διαρκοῦς ἀνοίξεως, ὀφειλομένης εἰς τὴν ἐλαφρὰν ἀτμοσφαιρικὴν πίεσιν τοῦ ὑψηλοῦ ὀροπεδίου.

Ολίγα ἀκόμη βήματα καὶ εὑρίσκεσθε εἰς τὸ μέσον τῆς «εὐρωπαϊκῆς συνοικίας», πλησίον τῆς ἀγορᾶς, ὅπου εἰς σειρὰν καὶ εἰς ἡμικύκλιον ἐγείρονται κομψά, λιθόκτιστα, μονόροφα καὶ διώροφα, εύρωπαΐζοντα νοικοκυρεμένα σπίτια και καταστήματα, με χρωματισμένας θύρας καὶ ὑελόφρακτα παράθυρα, μὲ τσιγκοστρωμένας καὶ ὄχι χορτοσκεπεῖς ὀροφάς. Οἱ Εὐρωπαῖοι ἔνοικοί των ἀκούουν εἰς τὰ ὀνόματα,  ̓Αθανάσης, Γεράσιμος, Ανδρέας, Δημήτρης, Παναγιώτης, Τιμολέων, Κώστας, Βασίλης, Εὐριπίδης, Σπύρος κλπ.- μόνον ἄρρενες-διότι ἀκόμη μόνον μία Ελληνίς, ή δεσποινίς Παπαδοπούλου υπάρχει. Η χαροποιοῦσα ἐμφάνισις των ἀλλάσει τὴν ἀφρικανικὴν σκηνοθεσίαν καὶ παρουσιάζει πάλιν τὸ ἤρεμον καὶ φαιδρὸν χρῶμα ἑλληνικῆς συνοικίας, ἀπὸ κάποιο ἀθηναϊκώτατον καφφενεῖον τῆς ὁποίας, προικισμένον καὶ με σφαιριστήριον, ἀκούονται οἱ γλυκεῖς ἦχοι ἑνὸς ἑλληνικοῦ ἄσματος τῆς ξενητειᾶς, ἀδομένου ὑπὸ . . φωνογραφικῆς πλακός.

Ἐδῶ πληροφορείσθε ὅτι ἐκτὸς τοῦ προσωπικοῦ τῶν πρεσβειών 'Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσσίας καὶ Ἰταλίας- ἡ Ἑλλὰς ἐπισήμως δεν έχει πρεσβεία- καὶ ἑνὸς ἐμπόρου Γάλλου, τοῦ κ. Ντουμποὼ οὐδεὶς ἄλλος ξένος ἔμπορος ἢ βιομήχανος ηδυνήθη ἀκόμη νὰ ἐγκατασταθῆ εἰς Αδδίς Αμπέμπα. 

Το ἐξαγωγικὸν καὶ εἰσαγωγικὸν ἐμπόριον τῆς χώρας εἶναι ἐξ ὁλοκλήρου εἰς χεῖρας ἑλληνικάς, τὰς μεγαλειτέρας ἐργολαβίας ἐμπιστεύεται ἡ αὐλὴ εἰς Έλληνας ἀρχιτέκτονας, διάφορὰ σοβαρά προνόμια, αἱ ἐπὶ τῶν ὁποίων αἰτήσεις ξένων ἀπερρίφθη, ἐδόθησαν κατά προτίμησιν εἰς ὁμογενεῖς κτλ. Σήμερον ὑπάρχουν στὴν  ̓Αδδίς Αμπέμπα 300 περίπου ἑλληνικὲς οίκογένειες. Ανοιξαν μάλιστα και καταστήματα Ελληνικά γυναικείων φορεμάτων. Στην  ̓Αβησσυνία άλλοτε τὰ γυναικεία φορέματα τα ύφαιναν καὶ τὰ ράβανε οἱ ἄνδρες, ἀκόμη καὶ γυναικείων καπέλλων.

Ας διακόψουμε στὸ σημεῖο αὐτὸ τὴν ταξιδιωτική περιγραφή μας τοῦ 1905, καθρέπτου τῆς προνομιακῆς θέσεως τῶν Ἑλλήνων τῆς  ̓Αβησσυνίας τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, θέσεως, ποὺ τὴν εὑρῆκα, ἴδια καὶ τὸν  ̓Απρίλιο του 1910, μὲ τὴν διαφοράν, ὅτι στὸ μεταξὺ εἶχαν προστεθῆ καὶ ἄλλοι ὁμογενεῖς βιοπαλαιστές, ποὺ ἦλθαν καὶ αὐτοὶ στὴ φιλόξενη χώρα τοῦ Μενελὶκ, γιὰ νὰ ζητήσουν τύχη καὶ κατώρθωσαν ὅλοι νὰ δημιουργήσουν στάδιο καὶ νὰ φαίνουνται χρήσιμοι στὴν ἐξέλιξι καὶ τὴν πρόοδο τῆς χώρας.

Γιὰ τὴν ἱστορία θα σημειώσω ὅσα ὀνόματα ἐνθυμοῦμαι, τῶν ὁμογενῶν ποὺ βρίσκονταν τὸ 1905 στὴν  ̓Αδδὶς  ̓Αμπέμπα, ἀρχίζοντας ἀπὸ τοὺς πιὸ ἡλικιωμένους: Μπαραμπαρᾶς Γεώργης ἢ Φώτης, Ευρ. Ἰωαννίδης, Γ. Ζερμπίνης, Σ. Κορτέσης, Τ. Αρματζόπουλος, Α. Σουρβῆς, Μάκρας, Π. Μυριαλῆς, Παπανικολάου, Μαλαμάκης, Νάκας, Ι. Ρέκατας, Αρ. Βούλτσος, Χ. Παπαδόπουλος, Χ. Αντωνόπουλος, Δ. Παπαδόπουλος, Π. Μανωλάκης, Α. Καββαδίας, Δ. Κατριβάνος, Φωκᾶς, Κ. Βρεττός, Σπ. Λιβιεράτος, Γεράσιμος Λιβιεράτος, Β. Διαμαντάρας, Αδελφοί Προκοπίου.

Στο ταξίδι μου τοῦ 1910, ποὺ τὸ ἔκαμα μὲ τὴν ἀξέχαστη συντροφιὰ τοῦ πρώτου νεοέλληνος Μητροπολίτου Αξούμ, Κυρίου Χριστοφόρου Δανιηλίδη, βρίσκονταν στὴν  ̓Αδδίς Αμπέμπα, ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς ὁμογενεῖς, ποὺ ἐσημείωσα παραπάνω καὶ ἀρκετοὶ νέοι π.χ. οἱ κ. κ. Ι. Καλός, Σ. Μπολολάκος,           Γ. Γιατράκος, Ανθ. Μονοκρούσος, Δ. Μαυρίκος, Γρ. Μαστροπέτρος, Ορφανίδης, Γ. Καρδοβίλης, Λουκᾶς Γιουμουκόπουλος, Ἐπ. Μανωλάκης, Αμούργης, Κ. Καρακατσάνης, ἀδελφοὶ Καλογερόπουλοι, καὶ μερικοὶ ἀκόμη τεχνίτες καὶ ἐργάτες ἀπὸ τὰ Δωδεκάνησα.

Καὶ ποιὸς εἶναι ὁ ρόλος τῶν Ἑλλήνων τῆς  ̓Αδδὶς Αμπέμπας τῆς ἐποχῆς αὐτῆς, ποὺ εὐρωπαῖοι δὲν εἶχαν ἀκόμη καταφθάσει ὡς ἐπιχειρηματίες, ἔμποροι, βιομήχανοι, ὀργανωτὲς τῶν δημοσίων, ὑπηρεσιῶν ἢ ἰατροί, διδάσκαλοι, ἱεραπόστολοι, σύμβουλοι; Γιὰ νὰ καταλάβουμε τὸ ἔργο των πρέπει νὰ ἔχουμε ὑπ' ὄψει τὶ ἦταν ἡ  ̓Αδδὶς Αμπέμπα, ὅταν τὸ 1896 ὁ Μενελίκ ἀποφάσισε νὰ τὴν μεταβάλη σὲ ὁριστική πρωτεύουσα του μεταφέροντας τὸ στρατόπεδό του ἀπὸ τὸ πλησίον ἀπότομο βουνό «Εντοτό». Ἐκεῖ ψηλὰ εἶχε τὴν προσωρινή του εγκαττάσταση μετὰ τὴν στέψη του ὡς αὐτοκράτορος. Ἡ τοποθεσία τῆς  ̓Αδδὶς Αμπέμπας ἦταν ἕνας που λύλοφος κάμπος, διασχιζόμενος ἀπὸ ρεμματιές, ποὺ τὸν χειμῶνα γίνονται χείμαρροι όρμητικοί, κι' ἐδῶ κι ἐκεῖ λίγα δέν δρα καὶ καμμιά δεκαριά φτωχιές στρογγυλές καλύβες, σκεπασμένες μὲ χόρτα. 

Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι οἱ Ἰταλοὶ αἰχμάλωτοι τῆς μάχης τῆς "Αδονας τοῦ 1896, ποὺ τοὺς κουβάλησε ὁ νικητής Μενελὶκ στὴν Αδδὶς Αμπέμπα, ἐπιφορτίστηκαν νὰ χτίσουν τὸ παλάτι τοῦ Αὐτοκράτορος, στὸν ὑψηλότερο λόφο της γιὰ νὰ μὴ τοὺς στενοχωρεῖ ἡ τεμπέλικη ζωή, ποὺ θὰ περνοῦσαν ὡς τὴν ὑπογραφὴ τῆς εἰρήνης. Αλλ' ἀπὸ τὴν στιγμὴ ἐκείνη ὅ,τι ἔγινε πιὰ στὴν  ̓Αδδὶς Αμπέμπα γιὰ νὰ τὴν ἐμφανίζη ὡς «πόλι» εἶναι ἔργο τῶν Ἑλλήνων. 

Κατοικίες λιθόκτιστες, μέγαρα ξένων πρεσβευτών, καρροτσόδρομοι, πέτρινα γεφύρια, ἀβησεσυνιακὲς ἐκκλησιές, δημόσια κτίρια, μεγαλοπρεπῆ  ξενοδοχεῖα, ὡραῖα κέντρα αναψυχῆς, τράπεζες, λέσχες, καταστήματα κλπ. ὀφείλονται στοὺς Ἕλληνας μηχανικούς και ἐργολάβους, στὸν Μυριαλή, Παπανικολάου, Ζερμπίνη, Μάκρα, Μαλαμάκη, Ορφανίδην καὶ μερικοὺς ἄλλους, καθὼς καὶ σὲ Έλληνας ἐργάτες, ποὺ τὴν ἐργασία τους τὴν παρακολουθοῦσε προσωπικῶς μὲ ζωηρὸ ἐνδιαφέρον ὁ Μενελὶκ καὶ κάποτε μάλιστα τοὺς βοηθοῦσε, ἰδίως στὸ χτίσιμο ἐκκλησιῶν, κουβαλώντας πέτρες καὶ ξύλα ἢ τοῦβλα, γιὰ νὰ δίνει το καλό παράδειγμα.

Ο πρῶτος ̓Αντιπρόσωπος τῆς Εταιρείας Σίγγερ ηταν ο κ. Κ. Βρεττὸς καὶ ἡ πρῶτες ραπτομηχανές που φθάσανε στὴν  ̓Αδδὶς Αμπέμπα τῷ 1905 ηταν φορτωμένες σε μουλάρια που διέσχιζαν ἐπὶ ἕνα μήνα πυρωμένας ἐρήμους και σκαρφάλωναν βουνά. Ὁ κ. Κ. Βρεττός ἵδρυσε τὸ πρῶτο κατάστημα ραπτομηχανῶν, ποὺ οἱ  ̓Αβησσυνοὶ τρέχανε μὲ παιδιάστικη περιέργεια νὰ τὶς περιεργάζωνται σὰν διαβολικά πράγματα. Είναι χαρακτηριστικό, ὅτι πρῶτος ἀγοραστὴς ραπτομηχανῆς Σίνγερ ἦτο ο ἴδιος ὁ Αὐτοκράτωρ Μενελίκ.

Ο κ. Δ. Μαυρίκος ἔκαμε τὴν πρώτη ἐγκατάσταση κινηματογράφου ποὺ ἡ παραστάσεις του ἀναστατώνανε ὁλόκληρη τὴν ̓Αδδὶς Αμπέμπα, σὰν νὰ δινόταν κάθε φορὰ τὸ σύνθημα συναγερμού για κάποια ἀβησσυνιακὴ ἐκστρατεία.

Ὁ ἑλληνικὸς οἶκος ἀδελφῶν Λιβιεράτου, πρῶτος καὶ οἱ ἀντιπρόσωποί του, ποὺ διοργάνωσαν ἀργότερα γιὰ λογαριασμό τους ἐμπορικὲς ἐπιχειρήσεις, ὅπως π. χ. οἱ ἀδελφοὶ Καλοῦ καὶ οἱ ἀδελφοὶ Μανωλάκη, ἐπίσης οἱ ὁμογενεῖς Εὐρ.Ἰωαννίδης, Τ. Αρματζόπουλος, Παπαδόπουλος, Β. Διαμαντάρας, οἱ ἀδελφοὶ Καλογερόπουλοι καὶ μερικοὶ ἄλλοι, ἔδωκαν τὴν πνοὴν καὶ αὐτοὶ ὠθήσανε τὴν ἐξαγωγική, ἀλλὰ καὶ τὴν εἰσαγωγική κίνηση τῆς  ̓Αβησσυνίας, τόσο ποὺ στὴ χώρα αυτή, ὅπου τὸ ἐμπόριο γινότανε μὲ τὴν ἀνταλλαγὴ τῶν εἰδῶν, νὰ δημιουργηθῆ ἡ ἀνάγκη νὰ ἱδρυθῆ τὸ 1910 γιὰ πρώτη φορὰ Τράπεζα ἡ «Bank of Abyssinia», μὲ ἀγγλικὰ κεφάλαια καὶ μὲ πρώτους λογιστές τοὺς Ἕλληνας Μονοκρούσον, Αμούργη, Α. Νάσσερ καὶ ἄλλους.

Ο κ. Τιμ. Αρματζόπουλος ἔχει καὶ κάτι ἀκόμη στὸ ἐνεργητικό του ἀξιόλογο. Εἶναι αὐτὸς ποὺ σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ τολμηρὰ ταξίδια του στὸ ἐσωτερικὸ στὴ δυτικὴ ἐπαρχία τοῦ φίλου του Ρὰς Δεσσάμα, ἐκείνου ποὺ στὸ 1910 ἦταν κηδεμὼν τοῦ ἀνήλικου βασιλιά Λίτζι Γιάσσου, δηλαδὴ τοῦ ἔγγονου καὶ νόμιμου διάδοχου τοῦ Μενελὶκ, ἀνακάλυψε σὲ κάποιο δάσος ἀποξηραμένο χυμό καουτσούκ. Αὐτὸ ἔγινε ἀφορμή, ὥστε μὲ τὴν ὑποστήριξη του πρεσβευτοῦ τῆς Αγγλίας Sir John Harrington, νὰ σχηματισθῆ Αγγλικὴ Ἑταιρεία γιὰ τὴν ἐκμετάλλευση τοῦ ἀφθόνου, ἀλλὰ ὣς τότε ἄγνωστου ἀβησσυνιακοῦ καουτσούκ. Στὴν Ἑταιρεία ἔλαβε βέβαια τὸ μερίδιό του καὶ ὁ κ. Αρματζόπουλος ἢ  ̓Αρματζάς, ποὺ εἶναι σήμερα καὶ Πρόεδρος τῆς Κοινότητός μας  ̓Αδδὶς Αμπέμπα καὶ Μέγας της εὐεργέτης, δωρήσας 1000 λίρας Αγγλίας στὸν ἔρανο, ποὺ ἀνοίχτηκε γιὰ νὰ   χτιστῆ ἑλληνικὴ σχολὴ στὴν Αβησσυνιακὴ πρωτεύουσα,

Τὶς πρῶτες ἀκόμη ξενοδοχειακὲς ἐπιχειρήσεις θεμέλιωσε Ἕλλην, ὁ κ. Στυλ. Μπολολάκος, ποὺ κατώρθωσε νὰ προσφέρη στοὺς εὐρωπαίους ἐπισκέπτες τῆς Δίρε-Δάουας καὶ τῆς  ̓Αδδίς Αμπέμπα εὐρωπαϊκὸν «κονφόρ» μὲ τὰ μεγαλόπρεπα ξενοδοχεία του, γιὰ τὰ ὁποῖα γράφηκαν οἱ κολακευτικώτεροι ἔπαινοι σὲ ἀμερικανικὰ καὶ εὐρωπαϊκά φύλλα. Ο κ. Μπολολάκος εἶναι σήμερα Πρόεδρος τῆς Κοινότητος Δίρε Δάουας καὶ Μέγας Εὐεργέτης της μὲ τὸ «Μπολολάκειον Εκπαιδευτήριον».

Τὰ προϊόντα τῆς  ̓Αβησσυνίας εἶναι τὰ περισσότερα φυσικά. Καφφὲς ἀπὸ τὰ καφφέδενδρα τῆς Επαρχίας Κάψια, ἐλεφαντόδοντα, ἀκατέργαστα δέρματα βωδιών καὶ κατσικιῶν. Ἡ ἐξαγωγή των γινόταν πρὶν ἀπὸ τὴν Μασσάβα σὲ μικρές ποσότητες. Τὸ ἐμπόριο αὐτὸ καὶ ἡ ἐξαγωγὴ ἔλαβε τεράστια ανάπτυξη πρὸς ὄφελος τῶν ιθαγενῶν καὶ τοῦ  ̓Αβησσυνιακού κράτους, ποὺ οἱ οἰκονομικοί του πόροι στηρίζονται στα προϊόντα αὐτὰ καὶ στοὺς τελωνιακούς φόρους. 

Κομμάτια αλάτι, έχουν θέση νομίσματος καὶ ὁ  ̓Αβησσυνός σαράφης γιὰ νὰ μεταφέρῃ τὸ ἀρχέγονο χρήμα του αξίας π.χ. μερικών ταλλήρων ἀπὸ τὴν καλύβα του στὴν ἀγορὰ ὑποχρεώνεται νὰ τὸ φορτώνῃ πάνω σὲ γάϊδαρο ἡ μόσχο.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ̓Ο αντιπρόσωπος τής Σίγγερ Κ. Βρεττὸς, εκπαιδεύει τις Αιθίοπιδες, στη χρήση της ραπτομηχανής, το 1905 

                                                                                                                                                                                   Σωκράτης Προκοπίου

                                                                                         Η ΑΝΤΙΣ ΑΜΠΕΜΠΑ ΤΟ 1930

Ο Περιηγητής Αχιλλέας Παχτικός, ταξιδεύει από το Τζιμπουτί στην Αντίς Αμπέμπα, με ενδιάμεσο σταθμό τη Ντίρε Ντάουα. Μετά από ένα ταξίδι με το τρένο φθάνει στην Αντίς Αμπέμπα και σε άρθρο του αναφέρει:

Μετά απο αρκετούς διαμέσους σταθμούς, όπου διακρίνει κανείς μικρά μαγαζιά, μὲ ἐπιγραφάς Ἑλληνικάς καὶ  ̓Αβησσυνιακάς, τὴν 4ην απογευματινὴν φθάνομεν εἰς τὴν Θρυλλικήν Αδδίς Αμπέμπαν, τὴν πρωτεύουσαν τῆς  ̓Αβησσυνίας. Τὸ ὅλον ταξείδιον Τζιμπουτί - Αδδίς Αμπέμπα διαρκεί τρεῖς ἡμέρας.

Ο σταθμός αὐτῆς, τελείως συγχρονισμένος, φαίνεται νὰ μὴ ἀριθμῇ βίον πολλῶν ἐτῶν. Απέχει τῆς πόλεως περί τα 200 μέτρα. Εἰς τὸν σταθμόν μᾶς ὑποδέχονται με ενοικτάς ἀγκάλας οι Αγαπητοί μας τελώναι ! Νέον πάλιν ἀνακάτωμα τῶν ἀποσκευών μας καὶ νέα αφαίμαξης τοῦ πορτοφολίου μας.

Εἰς τὸν περίβολον ένα άγαλμα βρυχάλκινο, παριστάνει τὸν λέοντα, σύμβολον τῆς ἰσχύος τῆς Αιθιοπικής Αυτοκρατορίας. Από τῆς θέσεως αὐτῆς θαυμάζομεν τὴν Αδδίς Αμπέμπαν ἡ ὁποία ἐξαπλούτο ἐπάνω εἰς τόσο σειράς λόφους και ταφύτους μὲ περύψηλα δένδρα εὐκαλύπτου. Η πόλης, βλεπομένη ἀπὸ μακράν, παρουσιάζει θέαμα υπέροχο, πρὸ τοῦ ὁποίου ο ταξειδιώτης μένει εκστατικός. 

̓Απὸ τὸν θαυμασμόν μας μᾶς διακόπτει ένας αγνωστος κύριος με φυσιογνωμίαν πρόσχαρον. Ερωτή τὸ ὄνομά μας καὶ αυτοσυστήνεται. Είναι      ο κ. Π. Μανδράχος Ιδιοκτήτης του Ξενοδοχείου «Imperial», το οιποῖον μᾶς ἔχουν συστήσει οι φίλοι μας τοῦ Djibouti. Μας πέρνει μαζί του εἰς τὸ πολυτελέστατον αυτοκίνητόν του, ἐνῶ τὸ μεγαλύτερον μέρος τῶν ἐπιβατῶν λαμβάνει τὸν δρόμον τῆς πόλεως ἐπάνω εἰς μουλάρια ή άλογα. Μετ' ὀλίγα λεπτά φθάνομεν εἰς τὸ ξενοδοχεῖον «Imperial», άξιον πράγματι τοῦ ὀνόματός του. Μὲ τὰ πλουσίως ἐπιπλωμένα δωμάτιά του τὴν ἀπαστράπτουσαν αἴθουσαν φαγητού, τὴν  βιβλιοθήκην του κ.τ.λ., δύναται να παραβληθή με οιονδήποτε ξενοδοχείου πρώτης τάξεις.

Η 'Αδδίς Αμπέμπα ἐκτίσθη το 1899 μετὰ τὴν περίφημον μάχην τῆς  ̓Αδούης. Η οποία έληξε με την ἥτταν τῶν Ιταλών. Το όνομα, Αδδίς Αμπέμπα το ὁποῖον σημαίνει «Νέον "Άνθος», εδόθη εἰς τὴν πόλιν ὑπὸ τῆς Αὐτοκρατείρας Ταϊτού, συζύγου του Μενελίκ, εἰς τὸν ὁποῖον οφείλεται η πρόοδος καὶ τὸ σημερινών μεγαλεῖον τῆς  ̓Αβησσυνίας. Η πόλις ευρίσκεται ἀπὸ ἐξέλιξιν, αρχίσασαν κυρίως, ἀφ' ότου ανέλαβε τὰ ἡνία τῆς χώρας, ο πεφωτισμένος σημερινός Αὐτοκράτωρ Χαϊλέ Σελασιέ. 

Όπως είπομεν ἤδη, ή πόλις είναι κτισμένη επάνω εἰς λόφους, μέσα εἰς ἕνα εκτεταμένου δάσος ἀπὸ εἶυκαλύπτους, οἱ ὁποῖοι βαλσαμώνουν τὴν ἀτμόσφαιρα, Είναι πραγματική ἀπόλαυσις νὰ ἀνοίγῃ κανεὶς τὸ πρωί τὸ παράθυρόν του καὶ νὰ ἀναπνέῃ ὅλην ἐκείνην τὴν εξωδίαν. Τὸ κλίμα τῆς  ̓Αδδὶς Αμπέμπας και τῆς  ̓Αβησσυνίας ἐν γένει, οὔτε θερμόν οὔτε ψυχρόν, εἶναι ἀπὸ τὰ καλλίτερα της Αφρικής. Εδώ επικρατεῖ ἄνοιξις παντοτεινή. ̓

Η μόνη αξία λόγου ὁδὸς αὐτῆς εἶναι ἡ λεγομένη Λεωφόρος Μακόνεν, μήκους ἑνὸς χιλιομέτρου περίπου. Είναι εσφαλτωμένη και καταλήγει εἰς τὸ  ̓Ανάκτορον. Εἰς αὐτὴν εὑρίσκονται μερικά Καταστήματα, ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον Ελληνικά, τὸ Ἑλληνικὸν Προξενείον, ο καλλιμάρμαρος Ελληνικός Ναός του Αγίου Φρουμεντίου, το νεόκτιστον ξενοδοχεῖον τοῦ κ. Παπατάκη κ. ά. 

"Αλλη και τὴ ὅπωσδήποτε ὁδὸς εἶναι ἡ τοῦ  ̓Αγίου Γεωργίου, ἐπί τῆς ὁποίας εὑρίσκονται τὰ περισσότερα Ελληνικά καιταστήματα, καζίνα καὶ καφενεία. Ἡ ὁδός αυτή είναι πλακόστρωτος καί καταλήγει εἰς τὸν καθεδρικός Ναὸν τοῦ  ̓Αγίου Γεωργίου. Εμπροσθεν τοῦ ὁποίου σχηματίζεται μικρά Πλατεία. Εἰς τὸ μέσον αὐτῆς ὑπάρχει ἄγαλμα ὀρυχάλκινον παριστάνον τὸν Μετελίκ έφιππον. Καλή επίσης εἶναι καὶ ἡ ὁδὸς ἄγουσα εἰς τὴν  ̓Αγοράν, ἐπὶ τῆς ὁποίας εὑρίσκεται το Μέγαρον τῶν Τ.Τ.Τ. καὶ ἀρκετὰ  ̔Ελληνικά καταστήματα. 

Οι άλλοι δρόμοι είναι σχεδόν όλοι στενοί, σωστά καλδερίμια. Τὰ ἐπὶ τῶν κεντρικῶν ὁδῶν κτίρια είναι όπωσδήποτε ευπρεπῆ καὶ καλοκτισμένα, με δύο πατώματα. Τα κτίρια τῶν ἄλλων δρόμων ἀποτελοῦνται ἀπὸ ένα πάτωμα. Είναι κτισμένη μέσα σε κήπους, γεμάτες ἀπὸ τριανταφυλλιές, γαρυφαλιὲς καὶ ἄλλα άνθη. Οι ιθαγενείς συνοικισμοί αποτελούνται από χαμηλά οἰκήματα ή καλύβια. Είναι περιτριγυρισμένο με αὐλὴν μέσα εἰς τὴν ὁποίαν τρέφονται πουλερικά, βόδια καὶ ἄλλα κατοικίδια ζώα.

Τράμ βέβαια, δὲν ὑπάρχουν ἰδῶ, διότι οἱ δρόμοι εἶναι πολύ στενοὶ καὶ τὸ ἔδαφος ἀνώμαλων. Ἡ συγκοινωνία ἐντὸς τῆς πόλεως ἐκτελεῖται μὲ μουλάρια και ἵππους. Προ πενταετίας υπήρχον 5-6 αυτοκίνητα, σήμμερον όμως υπάρχουν αρκετά, ιδιωτικά και αγοραία, τὰ ὁποῖα ἀνέρχονται τοὺς ανωφερείς δρόμους, στενάζοντα καὶ διαμαρτυρόμενα.

Η Αδδίς Αμπέμπα δὲν ἠμπορεῖ νὰ καυχηθῇ διά τὰ κέντρα της. Τα μόνα δε πάρχοντα είναι μερικά ντάσιγκ και δύο-τρεις κινηματογράφοι, σερβίροντες βωβὰς ταινίας, ἀνυπολογίστου άρχαιολογικής αξίας. Ευτυχήσαμεν νὰ ἴδωμεν καὶ πάλιν Πίναν Μενικέλη, Μαξ Λίνα τερ καὶ ἄλλους καλλιτεχνικοὺς ἀστέρας, προ πολλού δύσαντας ἢ ώχριάσαντας.

Οι Ιθαγενείς διασκεδάζουν εἰς Ιδιαίτερα κέντρα, εἰς τὰ ὁποῖα εὑρίσκουν, εἰς τιμὰς εὐτελεστάτας, οἰνόπνευμα, ἀφθόνους Μαύρας Φρύνας καὶ ἀφθονωτέρας ασθενείας. Μερικαὶ ἀπὸ τὰς τρόγλας αὐτὰς ἀσχημίζουν και τὴν κατὰ τὰ ἄλλα ευπρεπή Λεωφόρος Μακκόνεν. Χαρακτηριστικὸν αὐτῶν εἶναι ὅτι τὴν θύραν σκεπάζει παραπάντασμα, ἐπάνω εἰς τὸ ὁποῖον κρέμαται, ἀφελῶς, σταυρός κόκκινος, πιθανῶς ἀπὸ ἔντροπήν. Αφίνομεν εἰς τὸν ἀναγνώστην τὰ ἐξηγήση μόνος του διατί οι χριστιανικώτατοι "Αβησσυνοὶ ἐξέλεξαν τὸν σταυρὸν ἀντὶ τοῦ φαναρίου τὸ ὁποῖον εἶναι ἔμβλημα των καταγωγίων τοῦ εἴδους τούτου, διεθνώς αναγνωρισμένον.

Σημειωτέον ὅτι εἶναι ἀπηγορευμένον εἰς τοὺς ίθαγενεῖς νὰ κυκλοφορούν μετὰ τὴν 10ην νυχτερινήν, διὰ νὰ μή παρασύρωνται ἀπὸ τὸν πειρασμὸν τῆς κλοπής. Παρά ταύτα όμως, συμβαίνει ἀπὸ καιροῦ εἰς καιρὸν καινένα σκούπισμα μαγαζιοῦ εἰς τὸ ὁποῖον εὐχαρίστως δίδουν «κανένα χεράκι» καὶ οἱ ζαμπανιάνιδες, δηλαδὴ οἱ νυχτοφύλακες.

Απὸ τῆς ἀφίξεώς μας εἰς Αδδὶς Αμπέμπαν φλεγόμεθα ὑπὸ τῆς ἐπιθυμίας νὰ ἴδωμεν ἐκ τοῦ πλησίον τὸν Ηγεμόνα, ὁ ὁποῖος κρατεῖ εἰς τὰς χεῖρας του τάς τύχας τῆς θρυλλιξῆς αὐτῆς χώρας. Τὴν ἐπιθυμίαν μας αὐτὴν ἐκφράζομεν εἰς τὴν Α. Ε. τὸν Κύριον Ἰάκωβον Ζερβών, ιδιαίτερον ἰατρὸν τῆς Α. Μ. καὶ Επιτετραμμένον τῆς Ἑλλάδας. Εκαστος φαντάζεται τὴν συγκίνησίν μας όταν μετ' δι λίγας ἡμέρας ὁ π. Ζερβός, πιστὸς εἰς τὴν ὑπόσχεσίν του, μᾶς ὁδηγεῖ παρὰ τῇ Α. Μεγαλειότητα.

Τα Ανάκτορα, ἐντὸς θαλερού και εκτεταμένου κήπου, ὑστεροῦν μὲν εἰς ἔξω περικὴν ἐμφάνισιν φημίζον και ὅμως διὰ τὸν μυθώδη πλούτων των. Διασχίζομεν τὸν ἀπέραντον κήπον καὶ φθάνομεν εἰς τὴν κυρίαν εἴσοδον. Μετ' ὀλίγα λεπτά, ἄλλος αυλικός, υποκλινόμενος εδαφιαίως, μᾶς πληροφορεί ότι η Α. Μ. θέλει μας δεχθεῖ εἰς τὸ ἰδιαίτερον Αὐτῆς Γραφεῖον. Προχωρούμεν ὀλίγα βήματα καὶ τέλος εὑρισκόμεθα πρὸ τοῦ  «Βασιλέως τῶν Βασιλέων» Χαϊλέ Σελασιέ του Α ́.  (Δύναμις τῆς Τριάδος), πρὸ τοῦ ὁποίου υποκλινόμεθα.

Προοριζόμενος ἐκ γενετής νὰ καθήσῃ ἐπὶ τοῦ ἐνδόξου  ̓Αβησσυνιακού Θρόνου, ἔτυχε μορφώσεως λίαν ἐπιμελημένης. Εἰς Γαλλικήν, τὴν ὁποίαν ή Α. Μ. κατέχει τελείως. Τῇ έκφράζομεν όλην μας τὴν εὐγνωμοσύνην διότι εύηρεστήθει νὰ μᾶς δεχθῇ, καὶ τὸν θαυμασμόν μας καὶ τὴν πραγματικὴν ἀγάπην ολοκλήρου του Ελληνισμού πρὸς τὴν γοητευτικὴν Χώραν της, εἰς τὴν ὁποίαν φιλοξενοῦνται τόσοι Ελληνες. Τέλος, τὴν παρακαλούμεν να μᾶς ἐπιτρέψῃ νὰ τὴν φωτογραφήσωμεν, πράγμα το ὁποῖον εξηρεστήθη να δεχθῇ εὐχαρίστως.

Εν  ̓Αβησσυνία υπάρχουσι σήμερον 8.000 Έλληνες, τὰ 2/3 τῶν ὁποίων ἐν Αδδὶς  ̓Αμπέπα. Εἶναι εἰς τὴν πραγματικότητα οἱ σκαπανεῖς τοῦ πολιτισμοῦ ἐν  ̓Αβησσυνία, τὸν ὁποῖον εἰσήγαγον ἐν αὐτῇ διὰ τοῦ ἐμπορίου καὶ τῆς βιομηχανίας. Εν  ̓Αδδίς Αμπέμπα ἐκδίδεται καὶ ἐν Ἑλληνικὸν ἑβδομαδιαῖον φύλλον, ο «Αιθιοπικός Κόσμος», ὑπὸ τοῦ κ. Π. Βρυεννίου. Τὸ ἡμιεπίσημον κυβερνητικὸν όργανον «Αϊμερόν» διευθύνεται ὑπὸ τοῦ γνωστού δημοσιογράφου κ. Ανδ. Καββαδία.

Η Ελληνική παροικία τῆς  ̓Αδδὶς Αμπέμπας, συντηρεί Ναὸν περικαλλή, αφιερωμένον εἰς τὸν «Άγιον Φουρμέντιον» ὡς καὶ  ̓Αστικὴν Σχολὴν ἡ ὁποία      στεγάζεται εἰς Ιδιόκτητον κτίριον, δωρεά του κ. Τιμολέοντος Αρμαντσά. Η Αδδὶς  ̓Αμπέμπα εἶναι ἕδρα τοῦ Μητροπολίτου Αξώμης. Ἡ Ἑλλὰς ἀντιπροσωπεύεται ὑπὸ τοῦ  ̓Επιτετραμμένου μας, Εξοχωτάτου κ. Ιακώβου Ζερβού.

Μεταξὺ τοῦ ἐπιστημονικού κόσμου της πρωτευούσης εξέχουσαν θέσιν κατέχουν οι κ.κ. Καρακατσάνης, Οδοντίατρός, ὅστις ἐτύγχανεν Ιδιαίτερος ἰατρὸς τῆς πρώην Αυτοκρατείρας. Κάλφας καὶ Πιπερίδης, Ιατροί, Δ. Καγορίτης, Γ. Αθανασιάδης, Μ. Πελεκάνος, Φαρμακοποιοί, Στεφ. Περδίκης, δικηγόρος, καὶ  Κ. Παλαιολόγου, δικολάβος.

Τιμητικήν θέσιν εἰς τὸ ἐμπόριον καὶ τὴν βιομηχανίαν κατέχουν οι κ. κ. Ι. καὶ Γ. Καλογεροπούλου, Αλφοί Ζερβού. Στέφ Μυριαλής, Κ. Κατσικογιάννης, Β. Βελισαρίου, Τιμ. Αρμαντσάς, Αδαφοί Δανή, Νικ. Πετράτος, Αφοί Μανωλάκη, Γ. Βαρέας, είσαγωγείς και εξαγωγείς, Εμμ. Γανωτάκης, Π. Τροχάλης,   Αφοί Μαγδαληνού, Ι. Γανωτάκης, Στ. Παπατάκης, Ι. Μπρόφας, Γ. Παναγιωτάτου, Σ. Παναγιωτάτου, Μ. Χρυσανθάκης, Αφοί Σολομωνίδη, Ι. Σίμων Μαμαλίγκας, Ι. Μπελώνιας, Β. Κοκκινάτος. Οι Γρ. Βιγγλής, Εμμ. Βαλασκατζής, Ν. Γερολυμάτος, Γ. Καββαδίας, Μ. Διβανάκης, Σ. Σαραγάς, Ευθ. Μαμαλίγκας, Αλφοί  ̓Αλεξάκη, Μ. Γεωργίτση κ. Δ, μεγαλέμποροι ιδιοκτήται καταστημάτων νεωτερισμού. 

Τέλεια ἀπὸ πάσης ἀπόψεως εἶναι τὸ ἔλαιοτριβεῖον τοῦ κ. Πολ Ζέκκου, το βυροσοδεψείον τῶν κ. κ. Ι. και Γ. Καλογεροπούλου, τὰ σαπωνοποιεία τῶν κ. κ. Ν. Χαλκούση και Ν. Πετράτου, τὰ καραμελοποιεία Ι. Χατζηδημητρίου, και Ιππ. Τσακίρη, Εὐαγγέλου Κυριαζή, Π. Λύτη και Σίας. Ιδιαιτέραν θέσιν κατέχουν εἰς τὴν βιομηχανίαν τῆς ξυλείας οἱ κ. κ. Βασίλ. Ασλανίδης και Ν. Ασλανίδης. 

Μεταξὺ τῶν Ξενοδοχείων και Εστιατορίων ἀναφέρομεν τὰ τῶν κ. κ. Αλφών Μενδράγου, Αντ. Νουάρου, Στ. Παπατάκη, Βουρεξάκη, Εμμ. Κοντοπούλου, μεταξὺ δὲ τῶν καζίνων καὶ καφενείων τὰ τῶν κ. κ. Δ. Μαυρίκου, Βαγγ. Κυριαζή καὶ Ν. Παπαδοπούλου. Υπάρχει καὶ ἐν Ἑλληνικὸν Ραφεῖον, τὸ  τοῦ κ. 'Αποστ. Σκούρτη.

Οἱ ἱερεῖς καὶ οἱ καλόγηροι παίζουν πρωτεύοντα ρόλον εἰς τὴν ζωὴν τῶν  ̓Αβησσυτών, καταφεύγουν εἰς αὐτοὺς διὰ νὰ την ζητήσουν όχι μόνον, τὴν ἄφεσιν τῶν ἀνομημάτων των αλλά και τὴν ἴασιν πάσης νόσου και μαλακίας, διότι δὲν ἔπαυσαν νὰ τοὺς θεωροῦν ὡς πεπροικισμένους με υπερφυσικές δυνάμεις.

Ἐκ τούτου ἡ πληθώρα τῶν ἱερέων οἵτινες ἐν μόνη της προτευούση ανέρχονται εἰς 4,000, ἦταν ἀνάλογες, εἰς ἱερεὺς πρὸς εἶκοσι πέντε κατοίκους.

Ο ιματισμός των ανδρών εἶναι χρώματος λευκού, ἢ μᾶλλον ἔπρεπε νὰ ἦτο ἀρχικός τοιούτος, διότι οὐδέποτε υποβάλλεται εἰς τὸ μαρτύριον της μπουγάδας. Κατά κανόνα, γενικών σχεδόν, ὁ  ̓Αβησσυνός αἰσθάνεται απόστροφὴν πρὸς τὰ ὑπόδημα, αφίνων εἰς τοὺς ἀριστοκράτας τὸ βάσανον αὐτὸ τοῦ πολιτισμού.

Οι αριστοκράτοι ἐνδύονται κατὰ τὸν ἴδιον σχεδόν τρόπον, συμπληρούν ὅμως τὸν ἱματισμών με ένα πολύπτυχον μαύρον μανδίων. Η γυναικεία αμφίεσις και' οὐδὲν διαφέρει τῆς ἀνδρικής, είναι όμως ραμμένη με περισσοτέρων καλαισθησίαν. Οι ἄριστοκράτιδες φορούν μεταξωτά με πολλά κεντήματα, καθώς καὶ μαλακὸν ἀνδρικών καπέλλων. Πολλοί σκεπάζουν το πρόσωπον μὲ «γκασμάκι», ὅπως ἀκριβῶς οἱ χανούμισσαι. Ο ιματισμός των επιτρέπει να ἱππεύουν όπως οἱ ἄνδρες. Σημεῖον τοῦ πλούτου ἐδῶ εἶναι τα μουλάρια. Όσα περισσότερα έχει κανείς τόσο περισσότερων θεωρείται πλούσιος. Τα μουλάρια τῶν τὰς ἔχουν χαλινούς επιχρύσους. 

Οι Αβησσυνοί τρέφονται με μέλι, χόρτα και προπαντὸς μὲ κρέας, τὸ ὁποῖον τρώγουν ωμόν καὶ μὲ έφθαναν πιπέρι κόκκινος. Φυσικώτατον λοιπόν ότι κάθε  Αβησσυνιακός στόμαχος φιλοξενεί και μίας ταινίας. Είναι δεισιδαίμονος και φοβούνται υπερβολικά τὸ βάσκανον βλέμμα. Οσάκις αναγκάζονται να τρώγουν εἰς τὸ ύπαιθρον κουκουλώνουν του διὰ νὰ μὴ τοὺς ἰδῆ κανείς και «ματιάξη» τὴν ὄρεξίν των.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Σύσσωμη η Ελληνική Παροικία της Αντίς Αμπέμπας, υποδέχεται το 1930, τον Πρέσβη της Ελλάδος στο Παρίσι, Π.Πολίτη.  

                                                                                                                                                                                        Αχιλλέας Παχτικός

                                                                                               Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣ ΑΜΠΕΜΠΑ                           

Η Ελληνική Κοινότητα της Αντίς Αμπέμπα, ιδρύθηκε το 1918 και αμέσως μετά, αγόρασε οικόπεδο επιφάνειας 1800 τ.μ. στο οποίο κατασκευάσθηκε ο Ιερός Ναός του Αγίου Φρουμεντίου και η Ελληνική Κοινοτική Σχολή. Ο Ιερός Ναός κατασκευάσθηκε σε σχέδια του Αρχιτέκτονα Μηχα νικού Αριστείδη Μπαλάνου. Στην αρχή το κτίριο της Ελληνικής Κοινοτικής Σχολής, ήταν Ισόγειο και αργότερα προστέθηκε ο Α’ όροφος, για την οικία του εκάστοτε εφημέριου.Το κόστος κατασκευής των δυο κτιρίων κάλυψαν, οι δυο Μεγάλοι Ευεργέτες της Ελληνικής Κοινότητας, Τιμολέων  Αρματζάς, Στυλιανός Μπολολάκος και μέλη της Ελληνικής Παροικίας. Σήμερα το Ισόγειο του κτιρίου λειτουργεί ως χώρος, για τη προσφορά καφέ τους πιστούς.

Η Ελληνική Κοινοτική Σχολή, ιδρύθηκε το 1917 και λειτούργησε παράλληλα με τη Σχολή της Ελευθερίας Κοσμά (1915-1930). Στην αρχή λειτούργησε μόνο το Δημοτικό Σχολείο και από το 1944 και το Γυμνάσιο. Αξίζει να αναφερθεί ότι η Σχολή δεν ακολουθούσε το πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας, το ακολούθησε μετά την αναγνώριση της, το 1947. Ήταν ένα ''μεταφερόμενο σχολείο'', σχεδόν κάθε χρόνο, λόγω  της αύξησης του αριθμού των μαθητών, κρινόταν ακατάλληλο και άλλαζε στέγη. Το 1932 είχε 71 μαθητές. Δυο από τους δασκάλους της, ήταν ο Διευθυντής της Σχολής Αριστοτέλης Καντάς και η δασκάλα Ελένη Βαρδή. 

Όλα αυτά μέχρι το 1940, όταν η Ελληνική Κοινότητα, αγόρασε νέο οικόπεδο 2250 τ.μ, με υπάρχον κτίριο. Τότε, η Ελληνική Κοινότητα, επί Προεδρίας του Γεωργίου Καλογερόπουλου, πήρε την μεγάλη απόφαση, να κατεδαφίσει το υπάρχον κτίριο και στην θέση του να κατασκευάσει νέο τριώροφο. Την πρωτοβουλία αυτή της Κοινότητας την υποστήριξε με κάθε τρόπο η Ελληνική Παροικία της Αντίς Αμπέμπας. Ο θεμέλιος λίθος τοποθετήθηκε την 28η Οκτωβρίου 1945 και το κτίριο ήταν έτοιμο, το 1948. Σήμερα το κτίριο ανήκει στο Αιθιοπικό κράτος.

Την τελευταία χρονιά τα μαθήματα της Ελληνικής Κοινοτικής Σχολής, στο κτίριο του Παλαιού Σχολείου, παρακολούθησαν 355 μαθητές            και δίδασκαν οι παρακάτω :

- Το Γυμνάσιο είχε 101 μαθητές, Γυμνασιάρχης ήταν ο Νικόλαος Δράκος, Θεολόγος ο Σοφοκλής Μπινιάρης, Μαθηματικός ο Παναγιώτης Κόκκινος, Φιλόλογοι οι Σπυρίδων Χρονόπουλος και Ιωάννης Μακρυγιάννης, Φυσικός ο Ανάργυρος Ζενάκος, Φυσικομαθηματικός και καθηγητής Αγγλικών ο Γεώργιος Ρούβας, Γυμναστής ο Νικόλαος Παπαγεωργίου και Εμπορικά ο Στέφανος Γερασιμίδης. Τις ξένες γλώσσες δίδαξαν: Αγγλικά ο Ιωάννης Θεοχάρης, Γαλλικά η Madame Colaris, Αιθιοπικά οι Alemayehu Moghes και Asrat Tatchibel.                        

- Στο Δημοτικό οι μαθητές ήταν 207, Διευθυντής ήταν ο Ευάγγελος Λαζάρου και δάσκαλοι: Νικόλαος και Άγγελος Νικολόπουλος, Ειρήνη Παπαντωνίου και Σπυρίδων Καρύδης.

- Στο Νηπιαγωγείο υπήρχαν 47 παιδιά και Νηπιαγωγός ήταν η Αναστασία Λουκάκη.

Οταν η Ελληνική Κοινοτική Σχολή, μεταφέρθηκε τη σχολική περίοδο 1960-1961, στο Νέο Σχολικό Συγκρότημα, εκείνη τη χρονιά το κτίριο λειτούργησε ως Οικοτροφείο.  

- Το 1950, επισκέφθηκε την Αντίς Αμπέμπα, ο δημοσιογράφος Μιχαήλ Παπαμιχαήλ, οποίος έγραψε έκτος των άλλων και για την Ελληνική κοινότητα: «Η Ελληνική Κοινότης της ̓Αντίς Αμπέμπας ἀριθμεί σήμερον βίον τριάκοντα καὶ πλέον ἐτῶν. Ἀπὸ τὸ 1918 καὶ ὀλίγα ἔτη πρότερον εὑρίσκομεν βεβαίως ἴχνη τοῦ  ̔Ελληνισμοῦ εἰς τὴν Αιθιοπικὴν πρωτεύουσαν ἀλλὰ μόλις το 1918 ιδρύθη Ελληνική Κοινότης συσταθεῖσα εἰς ἐπίσημον νομικόν πρόσωπον. Εἰς τὴν πρώτην γενικήν συνέλευσιν προήδρευσεν ὁ τότε γενικός πρόξενος τῆς  ̔Ελλάδος ἐν  ̓Αντὶς ̓Αμπέμπα κ. Ε. Χατζηϊωάννου. 

Πρῶτος δὲ πρόεδρος ἐξελέγη ὁ καθηγητής κ. Ιάκωβος Ζερβός ὅστις εἶναι καὶ ἐκ τῶν πρώτων σκαπανέων τῆς εἰσόδου Ελλήνων εἰς Αιθιοπίαν. Απὸ τοὺς ἄλλους “Ελληνας ἐκ τῶν παλαιτέρων, ὁ ἐκλεκτὸς συνάδελφος κ. Α. Καββαδίας, ὅστις ἔφθασεν ἐδῶ ὡς λογιστὴς τοῦ ἐργολάβου Μανώλη Μάκρα μαζὺ μὲ 35 "Ελληνας ἐργάτας τοὺς ὁποίους ὁ τότε Αὐτοκράτωρ ἐκάλεσεν διὰ δημόσια έργα. Επίσης ἀπὸ τοὺς παλαιοτέρους, ὁ Δρ Κωνστ. Καρακατσάνης ὁ ὁποῖος ἦλθεν ἐδῶ μὲ τὴν ἀποστολὴν Ζερβουδάκη το 1906, παραμείνας ἔκτοτε ἐδῶ καὶ ἐργασθεὶς δραστηρίως διὰ τὰ  ̔Ελληνικά συμφέροντα. 

Τὸ πρῶτον πάντως Ελληνικὸν σχολεῖον ἐν  ̓Αντίς 'Αμπέμπα έγινε καὶ αὐτὸ τὸ 1918 δηλ. τὸ ἔτος τῆς Ιδρύσεως τῆς  ̔Ελλ. Κοινότητος. Τὴν αὐτὴν ἐπίσης ἡμερομηνίαν ἐθεμελιώθη καὶ ὁ Ελληνικός ναός τοῦ  ̔Αγίου Φρουμεντίου. Τὸ Ἑλληνικὸν λοιπὸν σχολεῖον  ̓Αντίς Αμπέμπας ἂν καὶ ἔγινεν ἀπὸ τὸ 1918, μέχρι τοῦ 1947 δὲν κατορθώθη νὰ ἔχῃ Ιδιόκτητον καὶ καιτάλληλον κτίριον. Η Ἑλληνικὴ ἐκπαίδευσις ἐν Αἰθιοπίᾳ ἐδεινοπάθησεν κατὰ τὴν περίοδον τῆς Ἰταλικῆς Κατοχής. Οἱ Ἰταλοὶ μὲ τὸ πρόσχημα ὅτι τὸ οἴκημα τῶν Ἑλληνικῶν σχολείων εἶναι ἀνθυγιεινὸν καὶ ἀκατάλληλον τὸ ἔκλεισαν ὑποδείξαντες εἰς τοὺς Ἕλληνας νὰ στέλνουν τὰ παιδιά των εἰς τὸ Ιταλικὸν σχολεῖον. 

Οὕτω τὸ 1943 ἐπὶ προεδρείας τοῦ κ. Διον. Μαγδαληνοῦ ἠγοράσθη ἕνα οἰκόπεδο ὅπου ἐστεγάζετο ἄλλοτε τὸ Ἑλληνικὸν Προξενεῖον  ̓Αντίς 'Αμπέμπα. Εἰς τὸ οἰκόπεδον αὐτὸ εὑρισκόμενον εἰς μίαν τῶν κεντρικωτέρων λεωφόρων τῆς  ̓Αντίς Αμπέμπα ἐκτίσθησαν ἐν τέλει τὸ 1946 ἐπὶ προεδρείας τοῦ κ. Γεωργίου Καλογεροπούλου, τὰ μεγαλοπρεπῆ καὶ ὑπερμοντέρνα Ελληνικὰ ἐκπαιδευτήρια τῆς Ἑλληνικῆς Κοινότητος. Τὴν οἰκοδομὴν τῶν σχολῶν ἐξετέλεσεν ἡ  ̓Ανώνυμος Τεχνική Ε ταιρεία ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΙΑ μὲ ἐξαιρετικὸν ζῆλον καὶ μεγάλην ἐπαγγελματικὴν εὐσυνειδησίαν. Η όλη δαπάνη τῆς ἀνεγέρσεως τῆς σχολῆς ἐστοίχισεν 17 χιλ. λίρες στερλίνες ήτοι 170.000 αιθιοπικά δολλάρια. Τὸ ποσὸν ἐκαλύφθη ἀπὸ ἔρανον μεταξὺ τῆς παροικίας ὁ ὁποῖος ἀπέφερε περίπου 140.000 αιθιοπικά δολλάρια ήτοι 14 χιλ. λίρες στερλίνες, καὶ ἀπὸ διαφόρους ἑορτάς ποὺ ἐδόθησαν διὰ τὸν ἴδιον σκοπόν. Ιδιαίτερος πράγματι ἔπαινος ὀφείλεται εἰς τὸ τότε Δ. Σ. τὸ ὁποῖον ἀνέλαβε καὶ ἐπεράτωσεν τὸ μέγα αὐτὸ ἔργο. 

Η δρᾶσις τῆς Ἑλληνικῆς Κοινότητος  ̓Αντίς ̓Αμπέμπα εἶνε πολυσχιδὴς καὶ αἱ φιλοδοξίαι τοῦ σημερινοῦ Δ. Σ. καὶ τῆς παροικίας ἐλπίζομεν ὅτι θὰ φέρουν τοὺς ἀναμενομένους καρποὺς εἰς τὸ μέλλον. Τὸ ἔργον τοῦ Δ. Σ. τῆς Ἑλληνικῆς Κοινότητος δὲν εἶναι εὐχερές. Η Κοινότης  της ̓Αντίς Αμπέμπα ἔχουσα ἕναν προϋπολογισμόν 8 χιλιάδων λιρῶν ἐτησίως δὲν ἔχει ἀτυχῶς παγίους πόρους ἀπὸ κληροδοτήματα, κτήματα ἢ ἄλλην περιουσίαν. Μόνον τὸ σχολεῖον ἔχει ἕνα ἐτήσιο ἔλειμμα τεσσάρων χιλιάδων λιρῶν στερλινών. Τὰ μέλη 350 ἐν ὅλῳ τὸν ἀριθμὸν πληρώνουν μίαν ἐτησίαν συνδρομὴν πέντε λιρῶν καὶ οὕτω καλύπτονται 1750 λίραι. Ἡ Ἐκκλησία ἔχουσα ετησίας δαπάνας 1000 λιρῶν ἀποφέρει περί τὰς 1500, ἀφήνει δηλαδὴ ἕνα κέρδος πεντακοσίων λιρῶν. Ολα τὰ ὑπόλοιπα ἔξοδα τῆς Ἑλληνικῆς Κοινότητος καλύπτονται κατ' έτος ἀπὸ ἑορτάς, λαχεία, σχολικά δίδακτρα καὶ δωρεάς. Ο Ἕλλην ἰατρὸς ἦτο ὁ ἀποθανών Ιωάννης Κοσμᾶς τοῦ οιποίου μάλιστα ἡ σύζυγος Ελευθερία Κοσμᾶ ἦτο καὶ ἡ πρώτη διδάξασα εἰς τὰ  ̔Ελληνικὰ ἐκπαιδευτήρια Αντίς Αμπέμπας, δωρήσασα ἐν τέλει τόσον αὐτὴ ὅσον καὶ ὁ σύζυγός της τὴν περιουσίαν των εἰς τὴν Ἑλληνικὴν Κοινότητα.

Ο καθένας λοιπὸν δύναται νὰ φαντασθῇ ὅτι ἡ ἀποστολὴ ἑκάστου μελους του Δ.Σ. δὲν εἶναι καὶ τόσον εὐχερὴς, δεδομένου ὅτι ὡς κύριον πρόβλημα ἐτησίως τίθεται ἡ ἰσοσκέλισις τοῦ Προϋπολογισμοῦ, ἥτις ἐπιτυγχάνειται ἀφ' ἑνὸς ἀπὸ τὴν προθυμίαν τῆς παροικίας καὶ ἀφ' ἑτέρου ἀπὸ τὴν δραστηριότητα τῶν μελῶν τοῦ Δ.Σ. τὸ ὁποῖον πολλάκις ἐξ ἰδίων καιλύπτει τὰς προκυπτούσας ἀνάγκας.

Ἡ σύνθεσις τοῦ σημερινοῦ Δ. Σ. εἶναι εὐτυχῶς ἀρίστη, διότι εἰς τοὺς κόλπους του εὑρίσκονται δημιουργικὰ καὶ δραστήρια στοιχεία τῆς  ̔Ελληνικῆς Παροικίας:

- Πρόεδρος τυγχάνει ὁ κ. Φ. Παπαφιλίππου ἄνθρωπος δραστήριος ὅστις ἀγαπᾷ εἰλικρινῶς τὴν Κοινότητα καὶ δὲν φείδεται οὐδεμιᾶς προσπαθείας διὰ τὴν ἀνάπτυξιν της.

- ̓Αντιπρόεδρος τυγχάνει ὁ βιομήχανος ἐλαίου καὶ σάπωνος κ. Μιχαήλ Ζέκου, ὁ ὁποῖος εἶναι ἀπὸ τοὺς νέους τῆς Ἑλληνικῆς παροικίας ποὺ ἐμφοροῦνται ἀπὸ τὰ εὐγενῆ αἰσθήματα τῆς ἐξυπηρετήσεως τοῦ συνόλου.

- Γενικός Γραμματεὺς τῆς Ἑλληνικῆς Κοινότητος εἶναι ὁ κ. Βασίλειος Βαλασκατζῆς, μεγαλέμπορος καὶ μέτοχος τοῦ οἴκου ΔΙΑΜΑΝΤΑΣ – ΒΑΛΑΣΚΑΤΖΗΣ.

- Ταμίας εἶναι ὁ κ. Αλέξανδρος Γανωτάκης, βιομήχανος ποτοποιΐας. Ανήκων εἰς τὴν τάξιν τῶν νέων καὶ δημιουργικῶν Ελλήνων, ἐχρημάτισεν καὶ Πρόεδρος τοῦ «ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ» τοῦ γνωστοῦ ἀθλητικοῦ Σωματείου τῆς Αἰθιοπικῆς Πρωτευούσης, τὸ ὁποῖον ἐσχάτως προσεκάλεσεν ἐν  ̓Αντὶς Αμπέμπα καὶ τὴν Ἑλληνικὴν  ̓Αθλητικὴν Ενωσιν  ̓Αλεξανδρείας ἐγκαινιάσαν οὕτω μίαν ἐπαφὴν καὶ εἰς τὸν ἀθλητικὸν στάδιον μεταξύ Ἑλλήνων καὶ Αἰθιόπων.

Σύμβουλοι τῆς Ἑλληνικῆς Κοινότητος  ̓Αντίς Αμπέμπας τυγχάνουν ὡσαύτως οἱ ὁμογενεῖς:

- Νικόλαος Γεωργακάς, βιομήχανος.

- Σπυρίδων Πετράτος, βιομήχανος. 

- Γεώργιος Μπουτζουβής, βιομήχανος. 

- Κωνσταντίνος Σακελλαρόπουλος, ἔμπορος. 

- Παῦλος Κορδάς, ἔμπορος. 

- Στέφανος Μυριαλῆς, ἔμπορος. 

Τὸ Δ. Σ. τῆς Ἑλλ. Κοινότητος ἀπασχολοῦν πολὺ διάφορα ὠφέλιμα μελλοντικά σχέδια. Ἤδη τὸ ἡμιγυμνάσιον συμπληρωθὲν καὶ μὲ τὰς ὑπολοίπους τάξεις καὶ ἀναγνωρισθὲν ὑπὸ τῆς Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως, ἔγινε τέλειον γυμνάσιον διευθυνόμενον ὑπὸ τοῦ Γυμνασιάρχου κ. Θεοδώρου Τσιγκουράκου, ὅστις ὁμολογουμένως ἐπιδεικνύει ἀρίστας παιδαγωγικάς ἱκανότητας, εἰς τὴν διεύθυνσιν τοῦ Σχολείου καὶ ὅστις συγκεντρώνει ὅλα τὰ ἀπαιτούμενα ἠθικὰ καὶ ἐπαγγελματικά προσόντα διὰ τὴν ἐξύψωσιν τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῶν μαθητῶν καὶ τὴν τόνωσιν τοῦ Εθνικοῦ των φρονήματος.

Η Κοινότης σκέπτεται ὡσαύτως νὰ Ιδρύσῃ οἰκοτροφεῖον τὸ ὁποῖον κατὰ πολὺ θὰ προαγάγῃ τὸ ζήτημα τῆς Ἑλληνικῆς ἐκπαιδεύσεως ἐν Αἰθιοπίᾳ, διότι θὰ δυνηθούν οὕτω οἱ ἐγκατεστημένοι εἰς τὸ ἐσωτερικὸν τῆς Αἰθιοπίας Ελληνες νὰ στέλνουν τὰ παιδιά των εἰς  ̓Αντίς Αμπέμπα πρὸς συμπλήρωσιν τῶν Γυμνασιακῶν των σπουδῶν.

Ὁμιλοῦντες ὅμως διὰ τὰ Ιδρύματα τοῦ ἐν  ̓Αντὶς Αμπέμπα Ελληνισμοῦ πρέπει να τονίσωμεν τὴν ἀξιόλογον προσπάθειαν τῆς  Α. Σ. τοῦ Μητροπολίτου 'Αξώμης κ.κ. Νικολάου νὰ κτίσῃ ἐπιβλητικὸν μέγαρον διὰ τὴν Μητρόπολιν εἰς οἰκόπεδον τὸ ὁποῖον τοῦ ἐδώρησεν ἡ Α.Μ. ὁ Αὐτοκράτωρ».                                                                                                                                                                                          

Τελικά, μέσα σε μια δεκαετία υλοποιήθηκαν όλα «τα ὠφέλιμα μελλοντικά σχέδια» που είχε θέση, το  Δ. Σ. της Ελληνική Κοινότητα της Αντίς Αμπέμπας και συκγεκριμενα:

- Το 1958, η Ελληνική Κοινότητα αγόρασε οικόπεδο 33 στρεμμάτων και τη σχολική περίοδο 1960 - 1961, μεταφέρθηκε στο Νέο Σχολικό Συγκρότημα, η Ελληνική Κοινοτική Σχολή. Στο παραπάνω οικόπεδο κατασκευαστήκαν τα παρακάτω κτίρια: 

Το ΔΙΑΜΑΝΤΕΙΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ (1960), Η ΖΕΚΕΙΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ (1960), Το ΜΙΧΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ (1960), Οι εγκαταστάσεις του Ε.Α.Σ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ (1960), Το ΟΙΚΟΤΡΟΦΕΙΟ ΣΧΟΛΩΝ (1961), Η ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΕΙΟΣ ΣΧΟΛΗ (1997), Το ΚΤΙΡΙΟ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ (2002) και Οι ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ των ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ.

- Τέλος, σε οικόπεδο επιφάνειας 1.500 τ.μ, που είχε προσφέρει τη δεκαετία τού 1930, ο γιατρός Ιωάννης Κοσμάς, η Ελληνική Κοινότητα της Αντίς Αμπέμπα, κατασκεύασε το κτίριο γραφείων της MOSVOLD (1960). Στο οικόπεδο αυτό η Ελευθερία Κοσμά, το γένος Δασκαλάκη από την Κρήτη, ίδρυσε το πρώτο Ελληνικό Σχολείο στην Αιθιοπία. Λειτούργησε από το 1915 έως το 1930. Από το 1975 το κτίριο ανήκει στο Αιθιοπικό κράτος.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Το Δ.Σ της Ελληνικής Κοινότητας, επί Προεδρίας Ιάκωβου Ζερβού.                

                                                                                                                                                                                    Σταύρος Ε. Βινιεράτος