ΟΙ ΜΑΥΡΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

Η ΤΕΛΕΤΗ ΕΝΑΡΞΗΣ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ ΠΑΡΙΣΙ 2024

ΟΙ ΜΑΥΡΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΞΑΝΘΗΣ                                                         1 Φεβρουαρίου 2025  

Στο Άβατο, το μικρό χωριό της Θράκης, μένουν αποκλειστικά μαύροι Έλληνες. 

Είναι κάποιες φορές που η Ιστορία επιλέγει να σε ξεχάσει. Επιλέγει να μην αφήσει κανένα εξακριβωμένο στοιχείο για το ποιος είσαι και σε κάνει κάτι σαν μύθο. Ίσως αυτό να σου δίνει με έναν άλλο τρόπο πράγματα που σου στέρησαν όσοι καταγράφονται στην Ιστορία.

Δεν είναι κάποιο κοινό μυστικό πως ο “πολιτισμός” της Δύσης, οι λευκοί, καταπάτησαν, δολοφόνησαν, υποβίβασαν την ανθρώπινη αξία της μαύρης φυλής από τον 18ο αιώνα και μετά. Και δυστυχώς τα κατάλοιπα τέτοιων στιγμάτων έχουν περισσέψει στις κοινωνίες του σήμερα, παραδόξως σε κοινωνίες που είναι πολυπολιτισμικές και η δημιουργία κι ανάπτυξή τους έγινε από πολλές εθνότητες.

Έτσι «ανώνυμοι» είναι ως προς την προγενέστερη καταγωγή τους οι άνθρωποι που ζουν στο Άβατο και κατά μόνας στα χωριά Παλαιό Κατράμιο, Εύλαλο, Δέκαρχο, Κρεμαστή και Παλαιό Εράσμιο. Είναι όλα τους χωριά της Θράκης, στην Ξάνθη και πέριξ, με το βλέμμα προς την Ανατολική Θράκη, όπου με επίκεντρο το Άβατο θα δει κανείς ανθρώπους με μαύρο δέρμα να μιλούν άπταιστα ελληνικά και να νιώθουν-είναι Έλληνες.

Πρόκειται για μια από τις πολλές περιπτώσεις που μπορεί να συναντήσει κανείς σε παγκόσμιο επίπεδο, κατά τις οποίες άνθρωποι περιπλανώμενοι βρέθηκαν κατά τύχη σε έναν τόπο που δεν προσιδίασε στα φυλετικά-εθνολογικά τους χαρακτηριστικά, τον έκαναν τόπο τους, αφομοιώθηκαν και στο πέρασμα των αιώνων δεν ήταν πια ένα εξωγενές κομμάτι.

Ρεμπετόφιλοι και ψάλτες το αναλύουν: Είχες παρατηρήσει ποτέ τι συνδέει το «Τη Υπερμάχω» με το «Συννεφιασμένη Κυριακή»;

Μόνο που στην περίπτωση των Αφροελλήνων του Αβάτου και των λοιπών χωριών δεν ήταν μια περιπλάνηση που τους έφερε στην τότε οθωμανική επικράτεια. Η επικρατέστερη φήμη για την παρουσία τους στη Θράκη λέει πως κάποιους μακρινούς προγόνους τους τους έφερε κάποιος Αιγύπτιος πασάς (πιθανότατα ο γιος του Ιμπραήμ, Μοχάμετ Άλι), μιας και η περιοχή ήταν αιγυπτιακό τσιφλίκι.

Καθώς η δουλεία ήταν διαδεδομένη τότε και στη Βόρεια Αφρική, η Αίγυπτος που είχε υπό την κατοχή της το Σουδάν, φαίνεται σύμφωνα με μελετητές, πως έκανε εμπόριο ανθρώπων. Η οθωμανική αυτοκρατορία ήταν ένας από τους βασικούς της “πελάτες” και μια εποχή πριν 300-350 χρόνια κατέπλευσαν στα Άβδηρα καραβιές με μαύρους σκλάβους που αγοράστηκαν από ντόπιους μπέηδες.

Από τότε η πορεία τους διεγράφη αποκλειστικά σε ελληνικό έδαφος, το οποίο ήταν και είναι επιλογή τους. Μάλιστα, όταν έγινε η καταστροφή της Σμύρνης και η Ελλάδα με την Τουρκία υπέγραψαν τη Συνθήκη της Λωζάννης για την ανταλλαγή πληθυσμών, οι Αφροέλληνες της Θράκης επέλεξαν να μην μεταβούν στην Τουρκία, παρόλο που η εξωτερική τους εμφάνιση και η θρησκευτική τους πεποίθηση ήταν πιο κοντά, και έμειναν στη Θράκη.

Από το 1923 κι εντεύθεν είναι αναπόσπαστο κομμάτι των τοπικών κοινωνιών και δεν σταματούν να τονίζουν πως η εθνικότητα τους είναι απόλυτα ελληνική. Παρόλο δε που μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα δεν επιδίδονταν σε επιμειξίες με καυκάσιους και τις άλλες εθνότητες της περιοχής, κάποια στιγμή άρχισαν και οι γάμοι μεταξύ των, με αποτέλεσμα εν έτει 2020 οι γηραιότεροι μαύροι να έχουν λιγότερο μελαψούς απογόνους.

Σε ένα κατατοπιστικό ρεπορτάζ που είχε κάνει το 2014 η Αλεξάνδρα Τζαβέλλα για την Ελευθεροτυπία, ο περήφανος για το τόσο σκούρο χρώμα του δέρματος του βοσκός Μεμέτογλου Μπαχρί, είχε πει με χιούμορ: «Τα παιδιά μας τώρα άλλαξαν, έγιναν παρδαλά. Ο γιος μου πήρε νύφη άσπρη. Χάνεται το μαύρο σιγά σιγά». Ιδιαίτερη είναι η συναναστροφή τους με το πομακικό στοιχείο της περιοχής πάντως.

Οι περισσότεροι έχουν καταπιαστεί με την αγροτιά και μόνο στις τελευταίες 2 δεκαετίες θα δεις ανθρώπους που καταφέρνουν να ολοκληρώσουν το σχολείο και να κάνουν και σπουδές, καθώς οι παλιότερες γενιές αναγκάζονταν εύλογα να ξεκινήσουν τη δουλειά από μικρά παιδιά και απορροφήθηκαν στη γεωργική ζωή.

Η περίπτωση τους πάντως είναι από τα πιο τρανά παραδείγματα πως από ένα σημείο και μετά καταντά αυταρχικός ο τρόπος που επιλέγουμε να τοποθετήσουμε εθνοτικά κάποιων αγνοώντας το τι νιώθει ο ίδιος και πώς τα βιώματα του άλλαξαν πορεία στην επαφή του με έναν τόπο και στη δημιουργία ριζών.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Κάτοικος του χωριού Άβατον. (enet.gr)

                                                                                                                                                         https://menshouse.gr/

ΧΡΗΣΤΟΣ Ο ΑΡΑΠΗΣ                                                                                                  9 Νοεμβρίου 2024 

Ο Χρήστος ο Αράπης έζησε στην Αθήνα ατα μέσα του 19ου αιώνα. Τον ζωγράφισαν σπουδαίοι Έλληνες ζωγράφοι όπως, ο Νικηφόρος Λύτρας (1832-1904), ο Νικόλας Γύζης (1842-1901), ο Ιωάννης Οικονόμου (1860-1931), ενώ πόζαρε για τους μαθητές του Σχολείου των Τεχνών της Αθήνας. Τον απέδωσε και ο γλύπτης Ιωάννης Βιτσάρης (1843-1892). 

Ο Λύτρας και ο Γύζης αποδίδουν τη μορφή του άνδρα εκ του φυσικού, επιλέγοντας θερμές τονικότητες. Ο Λύτρας ζωγραφίζει το νεαρό άνδρα κάπως μελαγχολικό με τη χρωματική ένταση του κίτρινου στον οιονεί χιτώνα (1873), ενώ ο Γύζης τον απεικονίζει να γελά χάσκοντας αφελώς, όπως το συνήθιζε, με πανωφόρι ψυχρού χρώματος (1871). 

Ο πίνακας του Λύτρα, που ανήκε στη Συλλογή του ομότιμου καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Νικόλαου Μακκά (1847-1935), εκτέθηκε στην οργανωμένη από τη Σχολή Καλών Τεχνών και από την Εταιρεία των Φιλότεχνων αναδρομική έκθεση του Λύτρα , στην αίθουσα της Σχολής, στην οδό Πατησίων (1933).

Στην εβδομαδιαία αθηναϊκή εφημερίδα “Το Άστυ”, που την εξέδιδε ο γελοιογράφος Θέμος Άννινος (1845-1916), δημοσιεύεται η προσωπογραφία του Χρήστου Αράπη (1886), από τον ζωγράφο - χαράκτη Ιωάννη Οικονόμου (1860-1931), η οποία επαναλαμβάνει τη στάση και την έκφραση που είχε επιλέξει ο Γύζης στο δικό του έργο. Σήμερα οι παραπάνω πινάκες ανήκουν σε Ιδιωτικές Συλλογές.

Ο γλύπτης Βιτσάρης φιλοτέχνησε τον Χρήστο Αράπη, ολόσωμο με αλυσίδα στο πόδι, σαν δούλο, καθισμένο χάμω και εξέθεσε το γύψινο πρόπλασμά του στην τρίτη έκθεση των Ολυμπίων, στο Ζάππειο (1873) και απέσπασε χάλκινο βραβείο (νομισματόσημο).

Το έργο του Βιτσάρη, εκτέθηκε στην έκθεση στο Πράτερ, που έγινε στο μεγάλο πάρκο της Βιέννης το 1873, ενώ το 1876 εκτέθηκε στο Γυάλινο Παλάτι του Μονάχου. 

Η τολμηρή όμως απόδοση της μορφής, ως δούλο, προξένησε αλγεινή εντύπωση στην Ελλάδα, όπως φαίνεται από τις αθηναϊκές εφημερίδες “Στοά” (1873) και “Μέλλον” (1873). Η ελληνική κοινωνία δεν ήταν τότε ακόμα έτοιμη, να δεχθεί έργα που κινούνταν πέρα από το αποδεκτό κλασικιστικό κλίμα και που έθιγαν πολιτισμικά ζητήματα.

Διαφορετική άποψη κατέθεσε ο γλύπτης Θωμάς Θωμόπουλος (1875-1937), ο οποίος περιέσωσε τα γλυπτά του Βιτσάρη, μετά από τον πρόωρο θάνατό του. Σε διάλεξή του στο Τμήμα Καλών Τεχνών του Φιλολογικού Συλλόγου “Παρνασσός”(1924), παρατηρούσε ότι ο Αράπης του Βιτσάρη είναι το αιώνιο σύμβολο των μεγαλοφυών. Σήμερα, το έργο με τη μορφή έως το στήθος, εκτίθεται στην Εθνική Γλυπτοθήκη. Είναι δωρεά της Έφης Δαρδούφα, εις μνήμη του πατερα της, Κωνσταντίνου Οικονόμου (2017).

Το κανονικό όνομα του Χριστού Αράπη, ήταν Χρήστος  Μοναστηριώτης. Ήταν δημότης Αθηναίων, γεννήθηκε το 1826 και πέθανε στην Αθήνα το 1886. Κανένας δεν γνώριζε πως βρέθηκε σε νεαρή ηλικία στην Αθήνα. Πρέπει να γεννήθηκε σε Βρετανική αποικία, καθώς γνώριζε την Αγγλική γλώσσα.

Δεν δίσταζε να τραγουδάει αγγλικά τραγούδια, αλλοιώνοντας κωμικότητα τις λέξεις τους. Μισούσε θανάσιμα τους Άγγλους. Αιτία του μίσους του στάθηκε το ότι συνελήφθη και τιμωρήθηκε με μαστίγωση, επειδή πουλούσε, σε Άγγλους στρατιώτες, οινοπνευματώδη ποτά, κατά την αγγλογαλλική κατοχή στην Ελλάδα το 1854-57, μολονότι απαγορευόταν με στρατιωτικό νόμο.

Με την ευκαιρία κάποιου ευτυχούς γεγονότος (γάμου, γέννησης, ονομαστικής γιορτής ή γενεθλίων), εξέφραζε πρώτος ευχές με συνοδεία ανθοδέσμης. Του άρεσε το γυναικείο φύλο και το κρασί. Ποιητής με το ψευδώνυμο “Το Χέρι”, γράφει για τον Χρήστο τον Αράπη, στην εβδομαδιαία αθηναϊκή εφημερίδα “Το Άστυ”: «ημέραν δεν παρήρχετο τον βίον αμεθύστως».

Ο συμπαθής στους Αθηναίους του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, Χρήστος Αράπης ή Μοναστηριώτης έφυγε από τη ζωή, χωρίς να έχει κοντά του τους συγγενείς του, το 1886, στο Δημοτικό Νοσοκομείο, επί της οδού Ακαδημίας, όπου σήμερα στεγάζεται το Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων. Τις τελευταίες μέρες της ζωής του τον φρόντιζε ο Π. Λαμπίκης, ο οποίος τον φιλοξενούσε και τον περιέθαλπε όσο ασθενούσε. Τα έξοδα της κηδείας του, καλύφθηκαν από το Δημοτικό Νοσοκομείο.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Πινάκες Ζωγραφικής΄με θέμα τον Χρήστο Αράπη: 1. Νικηφόρου Λύτρα, 2. Ιωάννη Οικονόμου, 3. Νικολάου Γύζη,  4. Γλυπτό Ιωάννη Βιτσάρη, 5. Πίνακας Αγνώστου Ζωγράφου, 6. Πίνακας Αγνώστου Ζωγράφου.

                                                                                                                                                                     ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ

                                                                                                                                                                                 https://slpress.gr/