Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ 

                                                                     ΟΙ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΟΙ

... Το 1913 η Ιταλία κατέλαβε τα νησιά της Δωδεκανήσου, από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι Έλληνες σε όλον τον κόσμο, αντιδρούσαν με συνεχείς διαμαρτυρίες, όπως συνέβη και στην Αιθιοπία.

... Με την ολοκλήρωση των έργων για τη διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ στην Αίγυπτο, πολλοί τεχνίτες από τη Δωδεκάνησο, ήρθαν στην Αιθιοπία και συνέβαλαν στην ανοικοδόμηση της χώρας.

... Ερχόμενοι στην Αντίς Αμπέμα, ίδρυσαν δύο συλλόγους, τον Καρπαθιακό Εκπαιδευτικό Σύλλογο και τον Παρροδιακό Εκπαιδευτικό Σύλλογο.

... Βρισκόμαστε στο 1923, η Αιθιοπία είναι το μοναδικό ανεξάρτητο κράτος της Αφρικής, η Ερυθραία είναι και αυτή υπό την κατοχή της Ιταλίας, η οποία έχει πρωθυπουργό τον Μπενίτο Μουσολίνι.

... Άμισθος πρόξενος της Ελλάδος στην Αιθιοπία είναι ο γιατρός Ιάκωβος Ζερβός. Ανέλαβε τη θέση, μετά από προτροπή του Αντιβασιλέα της Αιθιοπίας Ρας Τάφαρι (μετέπειτα Χαίλε Σελάσιε).

... Το Προξενείο της Ελλάδος αναφέρεται συνεχώς στο θέμα της Δωδεκανήσου και η ένταση με την Ιταλική πλευρά έχει πάρει απρόβλεπτες διαστάσεις. Το αποτέλεσμα ήταν να μην επιτραπεί στον Ι. Ζερβό να επισκεφθεί την Ερυθραία.

... Η Ιταλική Πρεσβεία, σε επιστολή της προς το Υπουργείο των Εξωτερικών της Ιταλίας, αναφέρεται με αρνητικά σχόλια για τις πρωτοβουλίες του Ι.Ζερβού. Προτείνει δε, για να εκτονωθεί η ένταση, να ικανοποιηθεί το αίτημα του και να του δοθούν 2.500 τάληρα Μαρίας Τερέζας, ως αποζημίωση, για την απαγόρευση εισόδου του στην Ερυθραία.

... Οι Δωδεκανήσιοι βρίσκονται σε δύσκολη θέση, τα μέλη του Καρπαθιακού συλλόγου αρνούνται να γίνουν Ιταλοί υπήκοοι. Δέχονται όμως τα μέλη του Παρροδιακού συλλόγου, που έχουν και την υποστήριξη της εφημερίδας Αιθιοπικός Κόσμος.

... Στην εκκλησία, ο ιερέας Κύριλλος υποστηρίζει τις θέσεις των Δωδεκανήσιων με Ιταλική υπηκοότητα, αντιδρώντας το Ελληνικό Προξενείο, για την στάση του, ζητεί την ανάκληση του, από το Πατριαρχείο Αλεξάνδρειας.

... Το κλίμα μεταξύ των δυο πλευρών εξομαλύνθηκε το 1930, όταν το Υπουργείο των Εξωτερικών της Ελλάδος διορίζει Γενικό Πρόξενο στην Αιθιοπία, τον Δημήτριο Νικολόπουλο.

... Τέλος, πολλά από τα παραπάνω στοιχεία είναι από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, του νόμου Δωδεκάνησου, στην Ιταλική γλώσσα, μας τα έστειλε η Ειρήνη Τόλιου (συζ.Στέφανου Τόλιου) από τη Ρόδο, και τα μετέφρασε στα Ελληνικά, η Δέσποινα Κωσταδήμα από την Αντίς Αμπέμπα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Μέλη του Καρπαθιακού Εκπαιδευτικού Συλλόγου. 

                                                          Η ΙΤΑΛΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΑΙΘΙΟΠΙΑ

Μετά την φυγή του Αυτοκράτορα Χάιλε Σελάσιε και της οικογενείας του, δημιουργήθηκε κενό εξουσίας, στην χώρα. Αιθίοπες πολίτες, προς εκδίκηση της Ιταλικής εισβολής, στοχοποίησαν τους ευρωπαίους πολίτες της χώρας. Λεηλάτησαν και κατέστρεψαν πολλές περιουσίες, μεταξύ αυτών και Ελληνικές ιδιοκτησίες. Για να προστατευθούν, 200 Έλληνες πολίτες, κατέφυγαν στην Βρετανική Πρεσβεία. Μεταξύ αυτών, ήταν και  ο Πρόεδρος της Ελληνικής κοινότητας της Αντίς Αμπέμπας, Βασίλης Ασλανίδης. Την εποχή εκείνη, ζούσαν στην Αιθιοπία 3.140 Έλληνες. Ήταν η μεγαλύτερη ξένη  κοινότητα. Είχαν, υπό τον έλεγχο τους την οικονομία της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός, ότι το 90% των των καταστημάτων, στο κέντρο ης Αντίς Αμπέμπας, ανήκαν σε Έλληνες.

Το μεγάλο πρόβλημα τους ήταν οι κατασχέσεις των περιουσιών τους. Όπως αναφέρει σε εκθέσεις του, ο Κλεάνθης Μαρκόπουλος, ο Έλληνας, Επικεφαλής Ασφαλείας του Αιθιοπικού Κράτους, μέχρι την εισβολή των Ιταλών, ενεργό ρόλο, είχαν μερικοί Έλληνες συνεργάτες των Ιταλών. Αυτοί, κατέδιδαν τους συμπατριώτες τους ‘’ως μη φιλικά προσκείμενοι προς τις Ιταλικές αρχές’’. Οι Ιταλοί, προχωρούσαν στις κατασχέσεις των περιουσιών τους και τους έδιναν ως αμοιβή, μερίδιο από τις κατασχεθείσες περιουσίες.

Ο Επίτιμος Πρόξενος της Ελλάδος στην Αιθιοπία, Ιάκωβος Ζερβός, αποτέλεσε για τους Ιταλούς, ‘’μισητό πρόσωπο’’. Το πρόβλημα ήταν, ότι πίστευαν ότι εκτός από γιατρός του Χάιλε Σελάσιε, ήταν και ‘’μυστικός σύμβουλός’’ του. Μάλιστα η εφημερίδα Τζιορνάλε Ντ’ Ιτάλια σε φύλλο της, τον Ιανουάριο του 1936, τον συκοφαντούσε ως ‘’κομπογιαννίτη, θαυματοποιό µε εξειδίκευση σε ενέσεις ναρκωτικών, ραδιούργο και άπληστο’’.

Κατά την διάρκεια του Ελληνό-Ιταλικού πολέμου, τον Δεκέμβριο του 1940, οι  Ιταλικές αρχές συνέλαβαν Έλληνες πολίτες και μερικούς πολίτες Αρμενικής καταγωγής και τους εκτόπισαν ως ‘’αιχμάλωτους πολέμου’’, σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Σύμφωνα με τα αρχεία της Ελληνικής Κοινότητας της Αντίς Αμπέμπας, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Σαρκάμα, στο Ούρσο, εκτοπίστηκαν οι παρακάτω συμπατριώτες μας: Σταύρος Βαπορίδης, Δημήτριος Βλαχόπουλος, Χρήστος Γερασιμίδης, Κων/νος Γεωργακάς, Νικόλαος Γεωργακάς, Απόστολος Γιώτης, Πασχάλης Γιώτης, Ανδρέας Γκόψης, Πολύδωρος Ζέκος, Μιχαήλ Ζέκος, Πίνδαρος Ζερβός, Χριστόφορος Ζερβός, Δημήτριος Θωμάς, Παναγιώτης Κουτσούκης, Διονύσιος Μαγδαληνός, Σπυρίδων Μαγδαληνός, Γεώργιος Μπουζούβης, Διονύσιος Παναγιωτάτος, Νικόλαος Πολυταρίδης, Ανδρέας Πράντης, Νομικός Ρούσος, Διονύσιος Σγολόμπης, Κων/νος Σφακιανός και ο Αντώνιος Φυκίου. Επίσης, στο παραπάνω στρατόπεδο είχαν εκτοπιστεί, ο Παύλος Χατζηπαύλου και τα αδέλφια Αλέξανδρος και Κων/νος Βάγιας.

Ο Γεώργιος Δούκας, κρατούμενος και αυτός στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Κόρεμ, σε άρθρο του, με τίτλο Η Ιστορία της Ομογένειας, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Το Φώς της Αφρικής (2001), αναφέρει τους παρακάτω συγκρατουμένους του: Γεώργιος Αναστασιάδης, Κων/νος Αντύπας, Γεώργιος Γιαννούκος, Γεώργιος Γιαννόπουλος, Ιωάννης Γκαλτής, Εμμανουήλ Δριτσώνας, Παναγιώτης Καββαδίας, Κ.Κανελάτος, Ευθύμιος Καραγιάννης, Βασίλειος Καραθανάσης, Κων/νος Κιούσης, Γεράσιμος Κομινάτος, Παύλος Κορδάς, Ευάγγελος Κουφάλης, Φ. Λυναρδάτος, Εμμανουήλ Μαριάκης, Ιάκωβος Μαρής, Ευάγγελος Μουρελάτος, Φωκίων Νομπέλης, Χαρίλαος Παγιάσης, Χαρίλαος Παρρής, Νικόλαος Παπασίνος,  Βασίλειος Παπατάκης, Κων/νος Παπατζήμας, Ιωάννης Πράντης, Κων/νος Πρωτογερέλης, Κων/νος Πύρσος, Γεώργιος Σιδερίδης,  Γεώργιος Φίλης, Κων/νος Φίλης, Κων/νος Φιωράτος,  Α.Φωκίου και ο Γεώργιος Χατζηανδρέας. Μεταξύ των κρατουμένων ήταν και ο Αρχιμανδρίτης Ηρωδίων και δυο γυναίκες, η Κούλα Χαλκούση και η Τζένη, που εργαζόταν ως μαία. Αναφέρει με τα μικρά τους ονόματα, τον Δημήτριο (Μπαμπίνο), και τον μάγειρα Αποστόλη. Επίσης, στο παραπάνω στρατόπεδο είχαν εκτοπιστεί, ο καθηγητής μας, ο Σοφοκλής Μπινιάρης, ο Ηλίας Ταταλιάς, ο Κων/νος Μήτσου  και τα αδέλφια Ευάγγελος και Νέστωρ Βαπορίδης. 

Τέλος, οταν εισέβαλαν οι Ιταλικές στρατιωτικές δυνάμεις στην Αιθιοπία (1936), υπηρετούσαν σε αυτές και Δωδεκανήσιοι με Ιταλική υπηκοότητα. Ήσαν στρατιώτες Ελληνικής καταγωγής, που είχαν επιστρατευτεί από τους Ιταλούς. Μεταξύ αυτών, ήσαν οι γιατροί  Σακελάριος Ζαΐρης και ΓεώργιοςΖαλάχας. Με τα την λήξη του πολέμου, παρέμειναν στην Αιθιοπία και αποτέλεσαν αξιόλογα μέλη της Ελληνικής Παροικίας.

Πηγή του παραπάνω άρθρου είναι τα αρχεία της Ελληνικής Κοινότητας της Αντίς Αμπέμπας και το άρθρο, της ιστορικού Φωτεινής Τομαή, με τίτλο Ελληνική τραγωδία στην Αιθιοπία, που δημοσιεύτηκε στην ηλεκτρονική έκδοση, της εφημερίδας Το Βήμα (2011). 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ελληνες κρατούμενοι στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Κόρεμ. 

                                                               Η ΒΡΕΤΑΝΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ

Το 1941 οι Βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις εισβάλλουν στην Αιθιοπία από τρία διαφορετικά σημεία. Βόρεια από το Σουδάν, νότια από την Κένυα και ανατολικά από τη Σομαλία. Απελευθερώνουν τη χώρα από τα Ιταλικά στρατεύματα κατοχής και εγκαθιστούν Βρετανική διοίκηση, υπό τον Αυτοκράτορα Χάιλε Σελάσιε, μέχρι το 1945 όταν και αποχωρούν.

Οι Βρετανικές αρχές προχωρούν στην απελευθέρωση των Ελλήνων κρατουμένων που βρίσκονται στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, του Κόρεμ (600 χ.λμ. από την Αντίς Αμπέμπα) και της Σαρκάμα στο Ούρσο (βρίσκεται κοντά στην Ντίρε Ντάουα). Παράλληλα, συλλαμβάνουν και μερικούς Έλληνες, που συνεργάστηκαν με τους Ιταλούς κατακτητές.

Εφαρμόζουν τα Evacuation Measures (Μέτρα Εκκένωσης) κατά των Ιταλών, τους οποίους εξορίζουν σε διάφορες βρετανικές αποικίες. Στα μέτρα αυτά, έκαναν το λάθος να συμπεριλάβουν και τους Δωδεκανησίους με Ιταλική υπηκοότητα. Αφορούσε 130 οικογένειες Ελληνικής καταγωγής, στις οποίες οι Ιταλοί επέβαλαν την υπηκοότητα τους το 1925.

Η Ελληνική Παροικία αντιδρά στην απόφαση της Βρετανικής διοίκησης και στέλνει επιστολή στον Βασιλέα της Ελλάδος Γεώργιο Β΄. Σε αυτήν, του ζητείται να μεσολαβήσει στη Αγγλική κυβέρνηση και στον Αυτοκράτορα της Αιθιοπίας, ώστε να εξαιρεθούν οι Δωδεκανήσιοι από τα μέτρα. Τελικά, το αίτημα έγινε δεκτό και έτσι οι Δωδεκανήσιοι παρέμειναν στην Αιθιοπία.

Την επιστολή υπογράφουν, οι παρακάτω :

 - Πατήρ Ηρωδίων, εκ μέρους της Ιεράς Μητρόπολης της Αξώμης.

 - Κωνσταντίνος Σφακιανός, Πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας της Αντίς Αμπέμπας. 

 - Ευδόξιος Ζαφειριάδης, Πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας της Ντίρε Ντάουας. 

 - Στέφανος Περδίκης, Πρόεδρος της Δωδεκανησιακής Ένωσης Αιθιοπίας.

Στην Ερυθραία τώρα, οι Βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις εισέβαλαν στην χώρα, μέσω του Σουδάν, παράλληλα με την Αιθιοπία. Εγκατέστησαν Βρετανική διοίκηση, η όποια παρέμεινε μέχρι 1952, όταν και αποχώρησε, παραδίδοντας την πρώην  Ιταλική αποικία (1890-1941) στην ευθύνη του Ο.Η.Ε.

Μετά την κατάληψη της Ελλάδος από τις  Γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις, άρχισαν να καταφθάνουν στην Αίγυπτο εκατοντάδες πολίτες, στρατιώτες και αξιωματικοί. Έκει, συγκροτήθηκαν και αναπτύχθηκαν οι Ελληνικές ένοπλες δυνάμεις της Μέσης Ανατολής, που έφθασαν μέχρι τα 30.000 άτομα.

Τον Απρίλη του 1944, οι στρατιώτες κι οι ναύτες που υπηρετούσαν σ’ αυτές, εξεγέρθηκαν, κατέλαβαν τα στρατόπεδα και τα πλοία, προς υποστήριξη του ΕΑΜ. Η εξέγερση κράτησε 20 μέρες, ώσπου οι Άγγλοι και η εξόριστη Ελληνική κυβέρνηση να την καταστείλουν βίαια, με αποτέλεσμα να διαλυθούν οι ένοπλες δυνάμεις μας.

Περίπου 20.000 οπλίτες και αξιωματικοί του στρατού, της αεροπορίας και του ναυτικού, κλείστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, στην Μέση Ανατολή. Από αυτούς, 1.180 στρατιωτικοί, με τον χαρακτηρισμό ‘’επικίνδυνοι’’, μεταφέρθηκαν και κλείστηκαν στα ‘’σύρματα’’ του στρατοπέδου συγκέντρωσης του Ντεκαμερέ, στην Ερυθραία. (38 χλμ από την Ασμάρα).

Οι κρατούμενοι υπέφεραν από υποσιτισμό, που τους επέβαλαν οι Βρετανικές δυνάμεις και από το μεγάλο υψόμετρο, στο οποίο βρισκόταν το στρατόπεδο (2.042μ από την επιφάνεια της θάλασσας). Έμεναν σε θαλάμους  των 40 ατόμων, διέθεταν βιβλιοθήκη, θέατρο και εκδίδαν το φιλολογικό περιοδικό ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ. Μεταξύ των κρατούμενων ήταν και ο ποιητής Φώτης Αγγουλές, ο οποίος έγραψε το ποίημα Ασμάρα (βλέπε παρακάτω). Ο Γιάννης Ρίτσος μετά τον θάνατο του, τον τίμησε με ένα ποίημά του.

Τον Δεκέμβριο του 1945, οι κρατούμενοι στρατιωτικοί αποφυλακίζονται και μέσω του Σουδάν μεταφέρονται στο λιμάνι Τομπρούκ της Λιβύης. Εκεί, τους περίμενε πλοίο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού και τους μετέφερε πίσω στην πατρίδα. Οι περισσότεροι επέστρεψαν στην Ελλάδα, ελάχιστοι έμειναν στην Ερυθραία, ενώ λίγοι ήρθαν στην Αιθιοπία.

Πηγή του παραπάνω άρθρου, είναι τα αρχεία της Ελληνικής Κοινότητας Αντίς Αμπέμπας και οι αφηγήσεις των κρατούμενων του στρατοπέδου συγκέντρωσης του Ντεκαμερέ.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ο αυτοκράτορας της Αιθιοπίας H. Selassie με τον Βρετανό στρατηγό A. Cunningham.

                                                                    ΤΟ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ 

Όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Ελλάδα, το 1941, βομβάρδισαν τα νησιά του Αιγαίου. Aποβιβάστηκαν σε αυτά και τα κατέλαβαν. Μεταξύ αυτών, ήταν η Χίος (4 Μαΐου) και η Σάμος (8 Μαΐου).

Κατά τη διάρκεια των αεροπορικών  βομβαρδισμών, οι κάτοικοι εγκατέλειψαν τις εστίες τους και ανέβηκαν στα βουνά, για να σωθούν. Οι επιτάξεις των αγαθών, από τα στρατεύματα κατοχής, τους στέρησαν τα αναγκαία, για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Τότε, πολλές οικογένειες αποφάσισαν να πάρουν το δρόμο προς την ελευθερία. Το μεγάλο τους πρόβλημα, ήταν να μην αντιληφθούν οι Γερμανοί την απόδρασή τους και να τους δεχτούν οι Τούρκοι, στην απέναντι όχθη. Υπήρχε η φήμη, πως μερικούς οι Τούρκοι τούς γυρίσανε πίσω.

Αψηφώντας τα πάντα, επιβίβαζαν τις οικογένειές στους σε μία βάρκα και αναχωρούσαν. Οι κάτοικοι της Χίου είχαν προορισμό το Τσεσμέ, ενώ οι Σαμιώτες το Κουσάντασι. Φθάνοντας εκεί, συναντούσαν ιερείς, που γύριζαν τα παράλια και μάζευαν τούς πρόσφυγες. Το Ελληνικό Προξενείο τους μετέφερε στο άσυλο των προσφύγων.

Τόπος συγκέντρωσης για όλους, ήταν οι χώρες της Μέσης Ανατολής (τότε ήταν υπό Βρετανική Διοίκηση). Οι πρόσφυγες μεταφέρθηκαν στην Σμύρνη και από εκεί, με το τραίνο, στο Χαλέπι της Συρίας. Ο τελικός προορισμός ήταν το προσφυγικό στρατόπεδο που βρισκόταν στις Πηγές τού Μωυσέως, κοντά στο όρος Σινά.

Στο στρατόπεδο υπήρχαν πάνω απο τρείς χιλιάδες άνθρωποι,. Είχαν έρθει και κάτοικοι από τα άλλα νησιά του Αιγαίου (Ικαρία, Λήμνο και Λέσβο) . Κάθε οικογένεια  έμενε σε ένα μεγάλο αντίσκηνο. Υπήρχαν οργανωμένα σχολεία. Τους πρόσφυγες ενοχλούσε ο  δυνατός ήλιος και υπέφεραν από την αφόρητη ζέστη. Παρέμειναν εκεί, μέχρι οι Βρετανοί να μπορέσουν να βρούν χώρα να τους δεχτεί.

Εντω μεταξύ, η Αιθιοπία είχε απελευθερωθεί και είχε επιστρέψει ο Χάιλε Σελάσιε (1941). Ο Αυτοκράτορας αποδέχθηκε την πρόταση των Βρετανών, για τη φιλοξενία των Ελλήνων προσφύγων. Ο ίδιος, μάλιστα, τους επισκέφθηκε κατά την παραμονή τους στην συνοικία ’’ Κάζα Ποπολάρε ’’.

Στο προσφυγικό στρατόπεδο, οι Βρετανοί ανακοίνωσαν, σε όσους ενδιαφέρονταν, οτι θα μεταφερθούν στην Αιθιοπία, με αποστολές. Το Ελληνικό πλοίο ΙΩΝΙΑ, με τον καπετάν Παχούλη από την Κάρπαθο, τους περίμενε στο λιμάνι του Σουέζ, για να τους μεταφέρει στο Τζιμπουτί.

Η πρώτη αποστολή είχε προορισμό την Αντίς Αμπέμπα (1942). Στεγάστηκαν στην συνοικία ’’ Κάζα Ποπολάρε ’’ όπου, επι Ιταλικής κατοχής, βρίσκονταν οι κατοικίες των Ιταλών αξιωματικών. Η δεύτερη έγινε το 1943, με προορισμό τη Ντίρε Ντάουα. Στεγαστήκαν και αυτοί στις κατοικίες των Ιταλών. Μετά την άφιξη τους, η περιοχή ονομάστηκε ‘’ Γκρίκ Κάμπ ‘’, όνομα που παραμένει μέχρι σήμερα.

Όταν απελευθερώθηκε η πατρίδα μας, πολλές οικογένειες  εγκατέλειψαν την Αιθιοπία και επέστρεψαν στο νησί τους (1945). Οι οικογένειες που παρέμειναν, δραστηριοποιηθήκαν στη νέα τους πατρίδα.

Το παραπάνω άρθρο είναι αφιερωμένο στα παιδιά, που ήρθαν στην Αιθιοπία, το 1942-43. Σήμερα, μετά από 70 χρόνια, μας προσφέρουν τις παιδικές τους αναμνήσεις. Πρόκειται για το οδοιπορικό που ακολούθησαν, όταν εγκατέλειψαν το νησί που γεννήθηκαν και διά μέσου έξη κρατών (Τουρκία, Συρία, Λίβανος, Ισραήλ, Αίγυπτος και Τζιμπουτί), μπόρεσαν να φθάσουν στη γη της επαγγελίας, την Αιθιοπία.

Πηγή του παραπάνω άρθρου είναι οι πληροφορίες που μας έδωσαν η Ιουλία Μανουκάκη και η Ελένη Μανούσου από την Αντίς Αμπέμπα, ο Γιάννης Μακρυάς από τη Ντίρε Ντάουα, και η Βιργινία Μάρκου από το Τζιμπουτί. 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ο Χάιλε Σελάσιε επισκέπτεται τους Έλληνες πρόσφυγες. 

                                                                       ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΜΑΣ

Όταν οι Ιταλοί εισέβαλαν στην Αιθιοπία το 1936, δεν μπόρεσαν να καταλάβουν ολόκληρη τη χώρα. Κατέλαβαν μόνο τις  μεγάλες πόλεις και τους οδικούς άξονες. Η ύπαιθρος ήταν στα χέρια των Αιθιόπων πολεμιστών και το αντάρτικο βρισκόταν σε έξαρση. Μεταξύ των ανταρτών, ήταν και ένας Έλληνας, ο Κώστας Χατζηκωνσταντίνου από το Όλάμο.

Για για κάμψουν το ηθικό των Αιθιόπων, οι Ιταλοί σε όλη την διάρκεια της κατοχής χρησιμοποιούσαν δηλητηριώδη αέρια. Ο Έλληνας γιατρός του Ερυθρού Σταυρού, Γιώργος Ντάσιος από την Εύβοια, κατήγγειλε στη διεθνή κοινότητα αυτό το έγκλημα. Σήμερα, όλα τα ιστορικά άρθρα που γράφονται για τη χρήση των παράνομων αερίων στην Αιθιοπία, αναφέρονται σ’ αυτή την καταγγελία.

Η Ευθυμία Μποροβίλα, σύζυγος του Βασίλη Ασλανίδη, συνεργάστηκε με την Αιθιοπική αντίσταση. Το σπίτι της ήταν το καταφύγιο των Αιθιόπων αγωνιστών. Εκεί τους έδινε τις πληροφορίες που έπαιρνε από τους Ιταλούς. Μετά την απελευθέρωση, το παλάτι παραχώρησε στην οικογένεια το μονοπώλιο του οινοπνεύματος για 12 μήνες. Με τα χρήματα που κέρδισαν, δημιούργησαν μονάδα παραγωγής οινοπνεύματος στο Αντίς Αλεμ.  

Ο Σάββας Καραβασίλης, από τη Ρόδο, πολέμησε με τον Αιθιοπικό στρατό. Ήταν Διοικητής πτέρυγας στη Στρατιά του Νότου. Η περίπτωσή του αναφέρεται στη διεθνή βιβλιογραφία και συγκεκριμένα στο βιβλίο ‘‘The Ethiopian War 1935-1941’’ του Angelo Del Baca (που εκδόθηκε από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου).

Η Wolete Amanuel, σύζυγος του Στέλιου Παπατάκη, ήταν επικεφαλής ομάδας Αιθιόπων ανταρτών. Σε αυτή συμμετείχε και ο γιος της, Νίκος Παπατάκης. Σήμερα στην Αντίς Αμπέμπα υπάρχει πλατεία που φέρει το όνομα της. 

Μετά την διαφυγή του Χάιλε Σελάσιε προς την Ευρώπη, την επικοινωνία του με τους Αιθίοπες πολεμιστές ανέλαβε ο Γιάννης Μωραΐτης. Aπο το Τζιμπουτί όπου ζούσε, μετέφερε τα μηνύματα του, σε Αιθίοπες ηγέτες, στην Αιθιοπία. Μετά την λήξη του πολέμου, ο Αυτοκράτορας τον τοποθέτησε σε υψηλές θέσεις του κρατικού μηχανισμού. 

Ένας Έλληνας της  Αιθιοπίας, ο Αλέξης Φραντζεσκάκης από το Μότζο, πολέμησε στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο το 1940. Βρέθηκε στην Ελλάδα την περίοδο της επιστράτευσης. Παρουσιάστηκε τις αρχές και τον έστειλαν στην Αλβανία. Μετά τη λήξη του πολέμου επέστρεψε στην Αντίς Αμπέμπα. 

Στο Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940, η νίκη την Ελλήνων, έκανε τους Ιταλούς στην Αιθιοπία, να φερθούν εκδικητικά τις Ελληνικές παροικίες της Αιθιοπίας. Συνέλαβαν μέλη των και τα εκτόπισαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Τους Έλληνες της Αντίς Αμπέμπας και της Ασμάρας τους μετέφεραν στο Κόρεμ (600 Χ.λμ. από την Αντίς Αμπέμπα), ενώ της Ντίρε Ντάουας στο στρατόπεδο της Σαρκάμα, κοντά στο Ούρσο. Παρέμειναν εκεί για 6 μήνες, μέχρι οι Ιταλοί να εγκαταλείψουν τη χώρα (1941).

Όταν η Βρετανική Αεροπορία (RAF) έλαβε μέρος, στην μάχη της Κρήτης (1941), μεταξύ των αεροπόρων της, ήταν και ένας Έλληνας αξιωματικός, ο Λευτέρης Μετάκος από τη Μάνη. Μετά τη λήξη του πολέμου, ήρθε στην Αιθιοπία και εγκαταστάθηκε στην περιοχή της Μεταχάρας.

Ένας Έλληνας της Ερυθραίας, ο Βασίλης Αγαπητός από το Κέρεν, συνελήφθη κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής, στην Ελλάδα. Καταδικάστηκε σε θάνατο από Γερμανικό δικαστήριο για την αντιφασιστική του δράση. Τελικά, η ποινή του  δεν εκτελέστηκε λόγω της Ιταλικής του υπηκοότητας. Εκτοπίστηκε στο Γερμανικό στρατόπεδο του Νταχάου το 1943, όπου παρέμεινε μέχρι το 1945.

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί, ότι τη δεκαετία του 1960 ήρθε στην Αιθιοπία ένας ήρωας της Εθνικής Αντίστασης, ο Θεμιστοκλής Μαρίνος από τη Ζάκυνθο. Έλαβε μέρος στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, με την ομάδα των Βρετανών στρατιωτών. Εργάστηκε στην Παγκόσμια Τράπεζα. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Αντίς Αμπέμπα, τα παιδιά του ήταν μαθητές του Ελληνικού Σχολείου.

Την πληροφορία για την Ευθυμία Μποροβίλα μας την έδωσε, ο Λευτέρης Κλαυδιανός από την Αντίς Αμπέμπα. Επίσης στοιχεία πάρθηκαν από το αρχείο της εφημερίδας μας ‘’Κοντά σας’’ και συγκεκριμένα από τα άρθρα των Γιώργου Δούκα, Μιχάλη Λεντάκη, Νικόλα Βοζίκη και Φώτη Γιαννόπουλου.

 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Γιώργος Ντάσιος, ο Έλληνας γιατρός του Ερυθρού  Σταυρού.