Η ΑΙΘΙΟΠΙΑ του ΠΡΙΝ και του ΜΕΤΑ Κύλησαν πολλά χρόνια από τότε που έφυγα από την Αιθιοπία και ήρθα στην Ελλάδα, για να συνεχίσω την εκπαίδευσή μου στο Πολιτικό και Οικονομικό τμήμα τής Νομικής Σχολής, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Βεβαίως κάθε χρόνο επέστρεφα στη γενέτειρά μου, αφ’ ενός για να διατηρήσω (σύμφωνα με το νόμο) την ιδιότητα της Ελληνίδας του εξωτερικού και αφ’ ετέρου για να βρεθώ στο περιβάλλον που μεγάλωσα, ανάμεσα στους δικούς μου ανθρώπους. Ώσπου το πολιτικό καθεστώς στην Αιθιοπία άλλαξε ριζικά και την 1η Φεβρουαρίου 1974 μπήκε σε εφαρμογή η εθνικοποίηση των περιουσιών των Ευρωπαίων, αλλά και των Αιθιόπων. Η οικονομική καταστροφή οδήγησε τους ξένους παροίκους, να εγκαταλείψουν τη χώρα και να εγκατασταθούν ως οικονομικοί μετανάστες σε άλλες …Πατρίδες. Τότε ένοιωσα τη γη να χάνεται κάτω από τα πόδια μου και την καρδιά μου να ματώνει. Παρ’ όλο που δεν έζησα από κοντά τα θλιβερά και άγρια γεγονότα, που έλαβαν χώρα με την ανάληψη της εξουσίας από το DERG, το αναπάντεχο και οριστικό ξερίζωμα από τη δεύτερη Πατρίδα μου, μού φάνηκε αδιανόητο και δυσβάστακτο. Μιλώ για την Πατρίδα Αιθιοπία, εκεί όπου γεννήθηκα, εκεί όπου μεγάλωσα και ονειρεύτηκα, εκεί όπου γράφτηκε και έμεινε ανεξίτηλη στην καρδιά μου η σύντομη ιστορία τών μαθητικών μου χρόνων, εκεί όπου ήταν το σπίτι μου και ζούσαν οι γονείς μου, μαζί με άλλους 4.000 περίπου Έλληνες, εκεί στα αγαπημένα χώματα όπου έκτοτε δεν ξαναγύρισα ποτέ.
Αναπολώντας τα όμορφα χρόνια που έζησα στη ξεχωριστή εκείνη Αφρικανική χώρα, με τον αρχαίο πολιτισμό και τη Χριστιανική πίστη, με τον ευγενικό λαό και την πλούσια ιστορία, με τον φιλοευρωπαίο Αυτοκράτορα που έκανε παγκοσμίως γνωστή τη χώρα του, ανέπτυξε και έδωσε μεγάλη ώθηση στα γράμματα και τις τέχνες, η σκέψη μου έτρεξε στο πριν το 1974 και στο μετά. Φυσικά τα πράγματα και οι καταστάσεις έχουν από τότε αλλάξει πολύ σε όλους τους τομείς, κάτι που βεβαίως δεν προτίθεμαι, αλλά δεν είμαι και σε θέση να κρίνω.
Απλώς, θέλω να αναφερθώ σε τρεις αλλαγές που δημιούργησαν κενό μέσα μου. Ένα μεγάλο κενό, που οδήγησε στην αποσύνδεσή μου από το πριν, με αποτέλεσμα τώρα που ζω το μετά, να νοιώθω αποξενωμένη από τη γενέτειρά μου.  Το Πολίτευμα Ο Ras Tafari Makonnen, ανέβηκε στο θρόνο της Αιθιοπίας με τον τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων» δηλαδή ως Αυτοκράτωρ, στις 2 Νοεμβρίου 1930, με το όνομα Haile SelassieI. Ο Μονάρχης εξ αρχής έθεσε την αδιαπραγμάτευτη «απαίτηση», η Αιθιοπία να αναφέρεται ως η Αρχαιότερη Ηγεμονική Δυναστεία τού κόσμου. Η «απαίτηση» αυτή πηγάζει από τον ηγεμονικό οίκο τής Αιθιοπίας τού 10ου αιώνα π.Χ., όταν Βασίλισσα της Αιθιοπίας ήταν η Μακέντα, γνωστή ως Βασίλισσα του Σαβά. Στο αναθεωρημένο Σύνταγμα της Αιθιοπίας τού 1955, η «απαίτηση» αυτή πέρασε ως νόμος. Το άρθρο 2 αναφέρει: «Το αυτοκρατορικό αξίωμα θα εξακολουθεί υφιστάμενο στους Διαδόχους τού Haile Selassie I, ο οποίος είναι απ’ ευθείας και χωρίς διακοπή Διάδοχος της Δυναστείας τού Menelik A’, γιου τής Βασίλισσας του Σαβά και της Αιθιοπίας και του Βασιλιά Σολομώντα της Ιερουσαλήμ». Στο σημείο αυτό είναι σωστό να τονίσω ότι, το αρχαίο κράτος της Αιθιοπίας δεν έμεινε ενωμένο μόνο λόγω της «απαίτησης» του αυτοκρατορικού οίκου για την απ’ ευθείας καταγωγή του από τη Βασίλισσα του Σαβά. Τόσο ο προηγούμενος Αυτοκράτωρ Menelik Β’, αλλά κυρίως ο Haile Selassie I, δούλεψαν πολύ και κατόρθωσαν να διατηρήσουν τη συνοχή τής Αυτοκρατορίας τής Αιθιοπίας. Το εγχείρημα δεν ήταν καθόλου απλό. Ας μην ξεχνάμε ότι, παρά το γεωγραφικά αποκλεισμένο έδαφός της, η ενωμένη και κυρίαρχη Αιθιοπία ανήκει στα πιο ετερογενή κράτη όσον αφορά στη γλώσσα, στη θρησκεία, στον πολιτισμό και στη σύνθεση του λαού της. Όπως γράφει ο Denis Gerard στο βιβλίο του Ras Tafari-Haile Selassie: «Ο άνθρωπος αυτός είναι μία γέφυρα. Καθ’ όλην τη διάρκεια της ζωής του αλλά και μετά το θάνατό του, δεν έχει σταματήσει να ενώνει: την Αφρική με την Ευρώπη, τη μοναρχία με τη δημοκρατία, τον κόσμο των Θεών με εκείνον των ανθρώπων, την παράδοση με τον μοντερνισμό, το πιο μακρινό παρελθόν με το απρόβλεπτο μέλλον». Ο Haile Selassie I, ήταν ο 225ος και τελευταίος Διάδοχος της Βασίλισσας του Σαβά. Αναγνωρίστηκε ως ο παλαιότερος Μονάρχης του κόσμου και αναμφισβήτητα υπήρξε μία ξεχωριστή διεθνής προσωπικότητα, που σημάδεψε μια ολόκληρη εποχή. Ο Haile Selassie Ι γεννήθηκε στο Γκόρο (περιοχή του Χάρραρ) στις 23 Ιουλίου 1892. Πατέρας του ήταν ο ήρωας Ras Makonnen, Διοικητής τού Χάρραρ και εξάδελφος του Αυτοκράτορα Menelik Β’. Η μητέρα του Yeshimebet, που σημαίνει «με τους χίλιους υπηρέτες», έδωσε στο μωρό της το υποκοριστικό Tafari Makonnen. Tafari σημαίνει «θα είναι σεβαστός», όνομα το οποίο τον ακολούθησε μέχρι την ενθρόνισή του. Όταν όμως εστέφθη Αυτοκράτωρ τής Αιθιοπίας, χρησιμοποίησε το βαπτιστικό του όνομα Haile Selassie, που σημαίνει «Ισχύς τής Αγίας Τριάδος». Βασίλεψε από τις 2 Νοεμβρίου 1930 έως τις 12 Σεπτεμβρίου 1974. Όλα αυτά τα χρόνια, ο Μονάρχης ακολουθούσε το μεσαιωνικό σύστημα διακυβέρνησης, που ίσχυε από τον 13ο αιώνα. Το Ηγεμονικό Δίκαιο του σολομωνικού-σαβαιανού αυτοκρατορικού οίκου ήταν σεβαστό και υπολογίσιμο, αλλά βεβαίως ήταν αναχρονιστικό για τη ζωή στον 20ό αιώνα. Μετά από μία μακρά σε διάρκεια λειψυδρία, ο καταστροφικός λιμός που έπληξε τη χώρα, έγινε η αφορμή να ξεσηκωθεί ο λαός και να ζητά μεταρρυθμίσεις. Ο Haile Selassie Ι, ίσως λόγω ηλικίας (82 ετών) και οι Υπουργοί του, δεν μπόρεσαν να διαχειριστούν τις απαιτήσεις τού λαού για τον εκσυγχρονισμό τής χώρας, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν έντονες κοινωνικές αντιπαραθέσεις, που οδήγησαν στην εκθρόνιση, στη φυλάκιση και στο θάνατο τόσο του Αυτοκράτορα, όσο και των Υπουργών.
Το 1974 αποτελεί χρονιά ορόσημο για την Αιθιοπία. Είναι η χρονιά που σηματοδοτεί ένα καθοριστικής σημασίας γεγονός, το οποίο θα μείνει καταγεγραμμένο στην ιστορία τής χώρας. Μετά από 3.000 χρόνια, έκλεισε τον κύκλο της μία από τις πιο μεγαλειώδεις Δυναστείες, που έχει επιδείξει η παγκόσμια ιστορία. Το 1994, είκοσι χρόνια μετά, υιοθετήθηκε το νέο Σύνταγμα, που καθορίζει το Πολίτευμα της Αιθιοπίας ως «Ομοσπονδιακή Λαϊκή Δημοκρατία». Ένα χρόνο αργότερα διεξήχθησαν οι πρώτες εκλογές, από τις οποίες ανεδείχθη ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως (Πρωθυπουργός). Εν συνεχεία η Βουλή εξέλεξε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, που είναι ο Αρχηγός του Κράτους. Είναι ενδιαφέρον να αναφέρουμε ότι οι Βουλευτές δεν είναι εκπρόσωποι κομμάτων, που διακρίνονται βάσει της ιδεολογίας τους (όπως γίνεται στην Ελλάδα). Εκπροσωπούν τέσσερεις Διοικητικές Περιοχές (όπως είναι τα καντόνια στην Ελβετία) και εκλέγονται βάσει της φυλετικής τους προέλευσης και της γεωγραφικής τους καταγωγής. Οι τέσσερεις Περιοχές που αντιπροσωπεύονται στη Βουλή, ανήκουν στις φυλές τών Tigray, των Oromo, των Amhara και στο κόμμα τού Νότου, το οποίο εκπροσωπεί 56 φυλές τού Νότου (όπως τους Σομάλι κλπ.). Η κάθε φυλή εκλέγει τη Διοίκηση τής δικής της περιοχής. Η Κυβέρνηση, απαρτίζεται από ισάριθμους εκλεγέντες αντιπροσώπους των τεσσάρων Διοικητικών Περιοχών. Είναι προφανές ότι Αντιπολίτευση δεν υπάρχει. Ωστόσο, ο Κυβερνητικός Συνασπισμός δεν φαίνεται να είναι το τέλειο σχήμα. Αντιπαραθέσεις, που αφορούν στο βαθμό ανάπτυξης και ευημερίας τών περιοχών, έχουν πείσει τον σημερινό Πρωθυπουργό ότι, για τη διαφύλαξη της κοινωνικής συνοχής, για την αποφυγή συγκρούσεων σε οικονομικά θέματα, για την απομάκρυνση θρησκευτικών αντιπαραθέσεων και για τη διατήρηση της ηρεμίας στη χώρα, το πολίτευμα πρέπει να αλλάξει σε πολυκομματική Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, η οποία θα βασίζεται στην ιδεολογία και όχι στις φυλές. Για τη σημαντική αυτή αλλαγή στο Σύνταγμα, η Κυβέρνηση προτίθεται να προχωρήσει σε δημοψήφισμα, το οποίο στις 31 Μαρτίου 2020 ανεβλήθη για 4η φορά και επ’ αόριστον. Ο λόγος για την τελευταία αναβολή ήταν «ο Κορονοϊός», ο ύπουλος και αόρατος εχθρός που έπληξε, υπό τύπον θανατηφόρας πανδημίας, την παγκόσμια υγεία. Ο σημερινός Πρωθυπουργός Abiy Ahmed προέρχεται από την «OPDO» (Δημοκρατική Οργάνωση του Λαού των Ορόμο). Η φυλή των Ορόμο είναι η πολυπληθέστερη στην Αιθιοπία και βρίσκεται στην περιοχή «Ορόμια». Στην περιοχή αυτή ανήκει γεωγραφικά και η πρωτεύουσα Αντίς Αμπέμπα, η οποία όμως Διοικητικά είναι ανεξάρτητη. Ο Abiy Ahmed ανέβηκε στον πρωθυπουργικό θώκο το 2018, εν μέσω μιας χαοτικής περιόδου και κατάφερε μέσα στους πρώτους επτά μήνες, να κάνει σημαντικό έργο. Το 2019 του απενεμήθη το Βραβείο Nobel Ειρήνης για την υπογραφή τής Συνθήκης Ειρήνης και Συνεργασίας μεταξύ Αιθιοπίας και Ερυθραίας. Με τη Συνθήκη αυτή μπήκε ένα τέλος στη μακροχρόνια αιματηρή αντιπαλότητα των δύο γειτονικών κρατών.  Η Σημαία Το 1578 και το1688 η Σημαία της Αιθιοπίας είχε τις αποχρώσεις του γαλάζιου, σε διάφορους συνδυασμούς. Το 1884 κυμάτιζε με τέσσερεις οριζόντιες λωρίδες: κόκκινη για την περιοχή του Tigre, άσπρη για το Godjam, κίτρινη για τους Amhara και πράσινη για την περιοχή της Shoa. To 1896 η Σημαία αποτελείτο από δύο κόκκινες μεταξωτές λωρίδες, τις οποίες χώριζε μία κίτρινη, πάνω στην οποία ήταν κεντημένος ο «Λέων του Ιούδα». Το 1898 τρεις οριζόντιες λωρίδες, κόκκινη κίτρινη και πράσινη, με τον «Λέοντα του Ιούδα» στο κέντρο, αποτελούσαν την Σημαία του Κράτους. Αργότερα η κόκκινη και η πράσινη λωρίδα άλλαξαν μεταξύ τους θέση. Από το 1900, επί Menelik B΄, η Αιθιοπική Σημαία πήρε την τελική μορφή, που ίσχυε μέχρι το 1975. Αποτελείται από τρεις ισομεγέθεις οριζόντιες λωρίδες στο πράσινο, στο κίτρινο και στο κόκκινο χρώμα, με το έμβλημα της χώρας στο κέντρο. Για τον συμβολισμό των χρωμάτων υπάρχουν διάφορες εκδοχές: 1. Αντιπροσωπεύουν τις τρεις πιο σημαντικές περιοχές της χώρας: κόκκινο την περιοχή Tigre, κίτρινο τους Amhara, πράσινο την περιοχή Shoa. 2. Ο συμβολισμός αφορά την Αγία Τριάδα: κίτρινο ο Πατήρ, κόκκινο ο Υιός και πράσινο το Άγιο Πνεύμα. 3. Το πράσινο συμβολίζει την Ελπίδα, το κόκκινο την Πίστη, το κίτρινο την Αγάπη. 4. Το πράσινο συμβολίζει τη γη και τη γονιμότητα, το κίτρινο αναφέρεται στην αρμονία και στην ανεξιθρησκία των 80 φυλών τής χώρας, το κόκκινο τιμά το αίμα των ηρώων και υπερασπιστών τής εθνικής ανεξαρτησίας. Από το 1896 έως την πτώση τής αυτοκρατορίας το 1974-75, κυμάτιζε η Βασιλική Σημαία, με το έμβλημα των τελευταίων Αυτοκρατόρων της Αιθιοπίας κεντημένο πάνω σε άσπρο κύκλο, στην μεσαία (κίτρινη) λωρίδα. Ήταν ο «Λέων του Ιούδα» με στέμμα στο κεφάλι και με το πόδι να συγκρατεί τον Σταυρό: 1. 1.Κατά μια εκδοχή ο «Λέων του Ιούδα» αντιπροσωπεύει τον Βασιλιά-Μεσσία της Βί βλου, που θα νικήσει τον Αντίχριστο και θα οδηγήσει όλον τον κόσμο στην αιώνια ειρήνη των Ουρανών. 2. 2. Στο βιβλίο της «Γένεσης», ο Ιακώβ αποκαλεί τον γιο του Ιούδα «νεαρό λιοντάρι».Του έδωσε και το σκήπτρο του, δηλαδή την εξουσία, για να προστατεύει το λαό του. 3 3. Κατά μια άλλη εκδοχή ο Λέων συμβολίζει τη δύναμη του αιθιοπικού λαού, να παραμείνει ελεύθερος και πιστός στον Χριστιανισμό, κατά τη διάρκεια των αιώνων. Μετά από 75 χρόνια η Σημαία της Αιθιοπίας άλλαξε, ως προς το έμβλημα. Μετά την καθαίρεση του Haile Selassie I, το στέμμα αφαιρέθηκε από την κεφαλή τού Λέοντα, ενώ το κοντάρι με τον Σταυρό μετετράπη σε ακόντιο. Σύντομα μετά την μεταπολίτευση και μέχρι το 1996, η Σημαία συνέχισε να είναι τρίχρωμη, με τα ίδια χρώματα, αλλά απλή χωρίς κανένα έμβλημα. Στις 6 Φεβρουαρίου 1996 καθιερώθηκε η νέα Σημαία τής Αιθιοπίας με το καινούργιο εθνόσημο. Τα τρία χρώματα διατηρήθηκαν και προσετέθη στο κέντρο ένας μπλε δίσκος, πάνω στον οποίο είναι σχεδιασμένο μονοκονδυλιά ένα κίτρινο πεντάκτινο Αστέρι. Με την μονοκονδυλιά τονίζεται η ένωση και η συνοχή τών φυλών. Το Αστέρι συμβολίζει το λαμπρό μέλλον της χώρας, ενώ οι πέντε κίτρινες ακτίνες που εκπέμπει και βρίσκονται σε ίση απόσταση μεταξύ τους, αναφέρονται στην ισότητα που υπάρχει ανάμεσα σε όλους τους Αιθίοπες, ανεξαρτήτως φυλής και γένους. Η Βασιλική Σημαία του 1900 με τον εστεμμένο «Λέοντα του Ιούδα» που κρατά τον Σταυρό, παραμένει δημοφιλής στους Ras Tafarians τής Τζαμάικα.  Ο Εθνικός Ύμνος Όλες οι σχολικές παραστάσεις στην Αντίς Αμπέμπα τελείωναν με τη χορωδία τού σχολείου να τραγουδάει τους Εθνικούς Ύμνους τής Ελλάδος και της Αιθιοπίας, υπό τη διεύθυνση του πολύ αγαπητού μας καθηγητή Αναστάση Τσιλίδη. Ο τότε Εθνικός Ύμνος τής Αιθιοπίας γράφτηκε το 1930 και ακουγόταν έως την μεταπολίτευση, το 1975. Τους στίχους που είχε γράψει ο Αιθίωψ Yoftehe Neguse, θα σας θυμίσω (σε ελεύθερη μετάφραση). «Αιθιοπία μου, να είσαι χαρούμενη! Ο Θεός είναι μεγάλος και ο Βασιλιάς δυνατός. Οι πολεμιστές είναι ενωμένοι, ποτέ δεν θα κινδυνεύσει η ανεξαρτησία σου. Τα βουνά σου είναι απόρθητα, μη φοβάσαι τους εχθρούς. Ο Βασιλιάς ζει για τη δική μας Δόξα και επιστρέφει νικητής». Την μουσική συνέθεσε ο Αρμένης αρχιμουσικός Kevork Nalbatian, υπεύθυνος της ορχήστρας «Arba Lijoch» (τα σαράντα παιδιά). Τα σαράντα παιδιά ήταν ορφανά που επέζησαν από τη γενοκτονία τών Αρμενίων το 1915 και κατέφυγαν στην Ιερουσαλήμ. Όταν το 1923 ο Ras Tafari, πριν γίνει Αυτοκράτωρ, ταξίδεψε στους Αγίους Τόπους, γνώρισε τα παιδιά αυτά και τα πήρε υπό την προστασία του στην Αντίς Αμπέμπα, μαζί και τον αρχιμουσικό τους Kevork Nalbatian. Αυτή ήταν η πρώτη επίσημη ορχήστρα της Αιθιοπίας. Το 1931 που έγινε η στέψη του νέου Αυτοκράτορα, η ορχήστρα «Arba Lijoch» υποδεχόταν τους ξένους επισήμους, παίζοντας τους Εθνικούς Ύμνους κάθε χώρας, πλην της Τουρκίας. Το 1975, με την μεταπολίτευση, ο Ύμνος που αναφερόταν στον Αυτοκράτορα βεβαίως άλλαξε. Το 1992 υιοθετήθηκε ο νέος Εθνικός Ύμνος «Προχώρα μπροστά, μάννα Αιθιοπία», τους στίχους του οποίου έγραψε ο Dereje Melaku Mengesha και τη μουσική συνέθεσε ο Lulu Mitiku. Έκτοτε, κάθε φορά που Αιθίοπες αθλητές ανεβαίνουν στο βάθρο των μεταλλίων, νοιώθω μεγάλη χαρά και υπερηφάνεια για τους «αγκερατσίν λιτζότς», ενώ ο Ύμνος που συνοδεύει την έπαρση της Αιθιοπικής Σημαίας με αφήνει αδιάφορη. Όμως, όπως και να νοιώθω, όσο και να μου κακοφαίνεται, η αλήθεια είναι μία. Τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η Αιθιοπία τού πριν δεν έχει σχέση με αυτήν του μετά. Η χώρα που έχω στη μνήμη μου δεν υπάρχει, έσβησε. Αυτό όμως δεν σημαίνει τίποτα. Το αιθιοπικό κράτος τών 105 εκατομμυρίων κατοίκων (2017), συνεχίζει να λειτουργεί μέσα στη σημερινή πραγματικότητα. Και εγώ βαθειά στην καρδιά μου συνεχίζω να νοιώθω υπερήφανη για τη δεύτερη Πατρίδα μου. Εξ άλλου, όπως έλεγε ο Κωστής Παλαμάς, «Ο άνθρωπος δεν ζει χωρίς Πατρίδες». Σημ. Δανείστηκα κάποιες πληροφορίες από το βιβλία: «Η Βασίλισσα του Σαβά» του Rolf Beyer, «Ras Tafari - Haile Selassie»του Denis Gerard, «L’ Empire d’ Ethiopie» του Α. Ζερβού και για την μετάφραση του Εθνικού Ύμνου, με βοήθησε ο Hapte Alemayo _________________________ Η Αλεξάνδρα Ζέκου-Γρυπάρη, από την Αντίς Αμπέμπα, είναι απόφοιτος της Π.Ο.Ε (Πολιτικών και Οικονομικών Επιστήμων) τής Νομικής Σχολής, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έγραψε το βιβλίο Αόρατες Αλυσίδες. Ήταν μαθήτρια του Ελληνικού Σχολείου της Αντίς Αμπέμπας.  Πρόσφατα έφυγε από κοντά μας ο Tsegaye Aga, ήταν ο πρώτος Αιθίοπας απόφοιτος του Ελληνικού Σχολείου της Αντίς Αμπέμπας (1953). Σπούδασε στην Ελλάδα με υποτροφία της Ιεράς Μητρόπολης Άξωμης. Τιμώντας σήμερα την μνήμη του, δημοσιεύουμε το παρακάτω άρθρο του: ΑΙΘΙΟΠΕΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ «Αναρωτιέμαι αν περνάει το νερό της βροχής μέσα από τα μαλλιά τους», ρώτησε το κορίτσι τη φίλη της, που καθόταν δίπλα της στο λεωφορείο. Σταμάτησα να μιλάω στον φίλο μου, στα αμχαρικά και γυρνώντας πίσω μου, της απάντησα σε άπταιστα ελληνικά: «Ναι, καλή μου, το νερό της βροχής περνάει μέσα από τα μαλλιά μας». Το σοκ φάνηκε στα πρόσωπά τους. Άρχισαν να απολογούνται σε όλη τη διάρκεια της διαδρομής, μέχρι που φθάσαμε στον προορισμό μας, που ήταν το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ήταν το 1956 και ο συγγραφέας προετοιμαζόταν να πάρει το διδακτορικό του πτυχίο, ήταν ο πρώτος μαύρος που το πέτυχε στην Ελλάδα. Υπήρχε κάποια περίοδος στην Ελλάδα, που οι φυλετικές διαφορές ήταν μόνο πηγή απορίας ή θαυμασμού. Μερικά περιστατικά μας έκαναν ακόμα και να γελάμε. Για παράδειγμα, οι φίλοι μου και εγώ, είχαμε ντυθεί με την ολόλευκη παραδοσιακή στολή της Αιθιοπίας για τον εορτασμό κάποιας γιορτής, όταν ένας περαστικός ανέφερε στους φίλους του, ότι μοιάζουμε σαν τις μύγες μέσα στο γάλα. Δεν κρατήσαμε τα γέλια μας και όταν συνειδητοποίησαν ότι καταλαβαίνουμε τα ελληνικά άρχισαν και αυτοί να απολογούνται. Ανάφερα τα δύο παραπάνω περιστατικά για να δείξω την αθωότητα της εποχής εκείνης. Τα σχόλια των Ελλήνων προέρχονταν από το γεγονός, ότι έβλεπαν κάτι ξεχωριστό και όχι από κάποια κακόβουλη πρόθεση. Θα πρέπει επίσης να επισημάνω, ότι η φιλόξενη φύση των Ελλήνων της εποχής εκείνης δεν συγκρινόταν με καμία άλλη. Οι Αιθίοπες και οι Έλληνες τα πήγαιναν πολύ καλά μεταξύ τους. Αντιθέτως, σήμερα συναντώ πολλούς Αιθίοπες ή Έλληνοαιθίοπες, που ζουν ή έχουν ζήσει στην Ελλάδα, να παραπονούνται για ένα κλίμα ρατσισμού και μίσους που διέπει την όμορφη αυτή χώρα. Η σημερινή ξενοφοβία με επιθέσεις συμμοριών νέων προς τους ξένους, οφείλεται στις οικονομικές δυσκολίες που βιώνει η χώρα. Πρέπει να γίνουν προσπάθειες για να σταματήσει η υποβάθμιση των ηθικών αξιών. Η Αιθιοπία και η Ελλάδα μοιράζονται πολλές ομοιότητες, με πιο προφανή την πλούσια αρχαία ιστορική κληρονομιά τους. Είναι γνωστό από την Ιστορία, ότι οι δύο αυτές κουλτούρες είχαν επαφές στο πέρασμα των αιώνων. Ο Όμηρος, ο μεγαλύτερος ποιητής της αρχαιότητας, πρώτος φορά αναφέρθηκε στους Αιθίοπες με τη χρήση των αρχαίων λέξεων αἴθω και ὤψ. Σε αντίθεση με αυτό που πιστεύεται, η λέξη δεν έχει την αρνητική χροιά του «καμένου προσώπου». Η σωστή απόδοση της λέξης είναι με την έννοια του μαυρισμένου από την ηλιοθεραπεία. Οι πρώτοι Έλληνες που επισκέφτηκαν την Αιθιοπία ήταν ναυτικοί και τεχνίτες, οι οποίοι κατά την διάρκεια του 18ο αιώνα συνέβαλαν στην ανάπτυξη του εμπορίου μεταξύ της Αβησσυνίας (η τότε ονομασία της Αιθιοπίας) και της Ευρώπης. Αργότερα, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αυτοκράτορα Iyasu II, ήρθαν στο Γκόνταρ οι πρώτοι πρόσφυγες από τη Σμύρνη. Το 1908, η Ελληνική κοινότητα είχε ήδη μεγαλώσει και τότε ο Πατριάρχης της Αλεξάνδρειας ίδρυσε την Ιερά Μητρόπολη της Αξώμης. Στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου υπήρχαν πολλοί Έλληνες στην Αιθιοπία. Η πλειοψηφία τους ζούσε στην πρωτεύουσα, την Αντίς Αμπέμπα και στη Ντίρε Ντάουα. Οι τελευταίοι συνέβαλαν στην κατασκευή του σιδηροδρομικού συστήματος της χώρας. Οι πρόσφυγες που ήρθαν από τα νησιά του Αιγαίου, έμειναν στο στρατόπεδο που λέγονταν "Greek Camp", το οποίο τους το είχε παραχωρήσει ο Αυτοκράτορας Χάϊλε Σελάσιε. Η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών μπορεί να αποδοθεί και στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, που δεν μαθαίνει στους σύγχρονους Έλληνες τη στενή σχέση μεταξύ των δύο χωρών. Στοιχεία, όπως το γεγονός ότι ο Αυτοκράτορας Χάϊλε Σελάσιε πρόσφερε 300 βόδια στους πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής, δεν θα πρέπει να ξεχαστούν. Mπορώ να καταλάβω την διστακτικότητα μιας μοντέρνας Ευρωπαϊκής χώρας, να θυμάται τη βοήθεια που έλαβε από ένα αφρικανικό κράτος. Αλλά ας πάρουμε το παράδειγμα της Νορβηγίας. Η Σκανδιναβική αυτή χώρα δεν έχει ξεχάσει τη συμβολή της Αιθιοπίας στις δύσκολες στιγμές της, αλλά αντιθέτως έχει αγκαλιάσει αυτή την μνήμη, η οποία έχει γίνει ένα μέσο για στενότερες σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Οι Έλληνες της Αιθιοπίας έχουν ταλαιπωρηθεί, όχι όμως από τους πολίτες αλλά από το κράτος. Στη δεκαετία του 1970, η καχυποψία του κομμουνιστικού καθεστώτος Ντέργκ, προς τους ξένους, οδήγησε στη δέσμευση της περιουσίας τους και την αναγκαστική επιστροφή της πλειοψηφίας των Ελλήνων στην Ελλάδα, με ένα μικρό αριθμό να παραμένει στη χώρα. Και αυτό σε μια περίοδο που οι Έλληνες ευημερούσαν. Ήταν ιδιοκτήτες εργοστασίων σαπουνιού, εξαγωγείς, ιδιοκτήτες φούρνων κλπ. Δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε την συμβολή τους στην ανάπτυξη της χώρας. Ακόμα και ο προσωπικός ιατρός του Αυτοκράτορα Χαϊλέ Σελασιέ, ήταν ένας Έλληνας, ο Δρ. Ι.Γ. Ζερβός. Σήμερα, ελάχιστοι Έλληνες ζουν στην Αιθιοπία. Η κάποτε μεγάλη ελληνική κοινότητα της Αιθιοπίας, είναι μία σκιά του παρελθόντος της. Δυστυχώς ακόμη και το σούπερ μάρκετ Bambis, ένας θεσμός με παράδοση 67 ετών, που συμβολίζει την παρουσία των Ελλήνων στην Αιθιοπία, κινδυνεύει να κλείσει. Από την άλλη μεριά, οι επενδύσεις της Τουρκίας στην Αιθιοπία, αυξάνονται ραγδαία, με τουρκικά εργοστάσια και επιχειρήσεις να ανοίγουν σε όλη τη χώρα. Ακόμα και εάν ο Έλληνας πρέσβης στην Αιθιοπία κ. Νικόλαος Πατάκιας, ισχυρίζεται οτι οι ελληνικές επενδύσεις και το εμπόριο με την Αιθιοπία, αυξάνονται, υπάρχει περιθώριο να γίνουν ακόμη πολλά. Ήρθε η ώρα, αυτές οι δύο αρχαίες χώρες με τις κοινές ιστορίες τους, να επιστρέψουν στην αρχική τους θέση και να πάρουν την σχέση τους πιο σοβαρά, με οικονομικούς αλλά και με πολιτιστικούς όρους. Έχουμε πολλά να προσφέρουμε ο ένας στον άλλον και η νέα γενιά χρειάζεται την υποστήριξη των παλαιότερων γενιών, με κάθε τρόπο. Αποτελεί ελπίδα του συγγραφέα, η ελληνική κοινότητα της Αιθιοπίας να κάνει μεγαλύτερη προσπάθεια για την ανάκαμψη της, προς όφελος της νεότερης γενιάς και για ένα λαμπρότερο μέλλον και για τις δύο αρχαίες χώρες. Tsegaye Aga ___________________________________ Το άρθρο είναι γραμμένο στην Αγγλική γλώσσα. Τη μετάφραση στην Ελληνική γλώσσα, έκανε η Κατερίνα Κόλλια, Υπεύθυνη Επικοινωνίας της «Εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π.Σακελλαρόπουλος».  ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΗΝ ΑΙΘΙΟΠΙΑ Οι Έλληνες αποτελούσαν μία από τις μεγαλύτερες κοινότητες Ευρωπαίων, στην Αιθιοπία. Οι δραστηριότητές τους συνέβαλαν σημαντικά, στην οικονομική ζωή της χώρας. Αν και οι περισσότεροι ήταν έμποροι, πολλοί από αυτούς, έχουν αφήσει τα ονόματά τους, στις σελίδες της ιστορίας της χώρας. Ένα από τα μοναδικά χαρακτηριστικά της Αιθιοπίας, ήταν η απουσία αστικών κέντρων, για τη μεγαλύτερη περίοδο της ιστορίας της χώρας. Το κράτος δεν διέθετε μια πρωτεύουσα και οι βασιλείς ζούσαν μια νομαδική ζωή, συνεχώς μετακινούμενοι, από τόπο σε τόπο. Η βασιλική οικογένεια ήταν ένα κινούμενο στρατόπεδο σκηνών. Μια εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα, ήταν από τα μέσα του 17ου μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα, όταν η πόλη Gonder, έγινε το κέντρο της κυβέρνησης. Αυτή είναι η περίοδος που οι Έλληνες εμφανίστηκαν στο Αιθιοπικό οροπέδιο. Στην αρχή της αποικιοκρατίας, οι Έλληνες μετακόμισαν στα λιμάνια της Ερυθράς Θάλασσας και διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο, στο εξαγωγικό εμπόριο της Αιθιοπίας. Πριν από την άφιξη των Ιταλών (1885), η Masawa κυβερνήθηκε από την Αίγυπτο. Την εποχή εκείνη ζούσαν εκεί, περίπου 100 Έλληνες. Ένας από αυτούς, ονόματι Μαρκόπουλος, από το νησί της Χίου, ήταν ο γραμματέας του Αιγύπτιου Κυβερνήτη, και αργότερα έγινε και αυτός Κυβερνήτης (Μπέης) της Masawa. Ο Μαρκόπουλος εκπροσώπησε τους Αιγυπτίους στις διαπραγματεύσεις τους με τους Ιταλούς. Όταν οι Ιταλοί εισέβαλαν στη Masawa, απέλασαν τον Μαρκόπουλο και κάποιους άλλους Έλληνες που συνεργάζονταν με τους Αιθίοπες. Οι Έλληνες παρείχαν όπλα στους Αιθίοπες, γεγονός που εξόργιζε τους Ιταλούς, οι οποίοι σχεδίαζαν τότε να εισβάλουν στην Αιθιοπία. Έλληνες είχαν εγκατασταθεί και στο Τζιμπουτί, το οποίο ιδρύθηκε από τους Γάλλους, το 1884. Όταν οι αποικιακές δυνάμεις διαιρούσαν τη Βορειοανατολική Αφρική μεταξύ τους, οι Αιθίοπες ήταν απασχολημένοι να αγοράζουν όπλα, για να αντιμετωπίσουν την επικείμενη Ιταλική εισβολή. Οι Βρετανοί και οι Ιταλοί είχαν σοβαρά σχέδια για τον έλεγχο της περιοχής και προσπάθησαν να ελέγξουν την προσφορά όπλων στην Αιθιοπία. Επέβαλαν εμπάργκο, το οποίο παραβιάζονταν συστηματικά από τους Έλληνες έμπορους στο Τζιμπουτί, ενώ η Γαλλία παρακολουθούσε αδιάφορη. Οι Έλληνες αδελφοί Μουσάγια, παραγωγοί χειροποίητων τσιγάρων στο αγγλικό προτεκτοράτο του Aden, ήταν οι κύριοι προμηθευτές όπλων του Αιθίοπα βασιλιά Menelik. Ο Σωκράτης Προκοπίου είχε περιγράψει, το 1910, το κέντρο του Τζιμπουτί, ως ένα «κομμάτι μιας πολύ ελληνικής γειτονιάς», με ελληνικά καταστήματα, γραφεία, ξενοδοχεία και ένα καφενείο. Οι Έλληνες έμποροι ήταν οι πρώτοι που δραστηριοποιήθηκαν στο Χαράρ, το οποίο είχε καταληφθεί από τους Αιγυπτίους, το 1875. Πριν από αυτό, το Χαράρ ήταν ένα ανεξάρτητο Ισλαμικό κράτος, διάσημο για τα πλούτη και τον πολιτισμό του. Σύμφωνα με πολλούς, ο πρώτος Ευρωπαίος που εισήλθε στον Harar ήταν ο Άγγλος Richard Burton, που παρουσιάστηκε ως μουσουλμάνος. Σύμφωνα με άλλους, ο πρώτος Ευρωπαίος ήταν ο Μανώλης Χλαμπουλάκης, ένας κρητικός ναυτικός, του οποίου το πλοίο ναυάγησε στην ακτή της Βόρειας Σομαλίας. Για να μπεί στον Χαράρ, ντύθηκε ανάλογα και προσποιήθηκε ότι ήταν μουσουλμάνος. Μιλούσε Τουρκικά και αυτό τον έκανε αποδεκτό από τον εμίρη του Χαράρ, ο οποίος του επέτρεψε να παραμείνει εκεί, τον πάντρεψε με την ανιψιά του και του έδωσε γη κοντά στην πόλη. Ξεκίνησε την παραγωγή του καφέ και αργότερα συνεργάστηκε με έναν συμπατριώτη του κρητικό, τον Μάρκο Δαλέντζα, ο οποίος πέθανε πλούσιος στην Αντίς Αμπέμπα, το 1912. Πολλοί Έλληνες ήρθαν στο Harrar ως πράκτορες εταιρειών, οι οποίες είχαν την έδρα τους στο Τζιμπουτί, στο Άντεν και ακόμη και στη Βομβάη. Το Harrar έγινε τμήμα της Αιθιοπικής Αυτοκρατορίας, όταν καταλήφθηκε από τους Αιθίοπες, το 1885. Ο Ras Mekonen, ο πατέρας του Haile Selassie, υπηρέτησε για πολλά χρόνια ως κυβερνήτης του Harrar και ανέπτυξε φιλικές σχέσεις με πολλούς Έλληνες. Εδωσε σε έναν από αυτούς, τον Χρήστο Παπαδόπουλο, από τη Σπάρτη, τη θέση του αστυνομικού διευθυντή και το μονοπώλιο εισαγωγής καυσίμων και κεριών. Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα, από τους 200 αλλοδαπούς που κατοικούσαν στο Χάραρ, οι 60 ήταν Έλληνες. Μεταξύ αυτών και οι δύο ιατροί, ο Ιάκωβος Ζερβός και ο Κώστας Κοσμάς. Το μόνο ξενοδοχείο στην πόλη, ανήκε στον Σταύρο Πλακιώτη, από τη Σάμο. Η περιοχή γύρω από το Harrar είναι γνωστή για την παραγωγή του καφέ και οι Έλληνες ανέλαβαν την εξαγωγή του. Μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες, ήταν οι Αδελφοί Λιβιεράτοι, από την Κεφαλονιά. Ξεκίνησαν ως έμποροι σιταριού στη Ρουμανία, στα μέσα του 18ου αιώνα και αργότερα μετακόμισαν στην Αίγυπτο. Ένας από τους αδελφούς, ο Αναστάσιος μετακόμισε στη Υεμένη και έγινε ο πρώτος εξαγωγέας καφέ, με το όνομα Moka Coffee. Άνοιξε το πρώτο γραφείο του, στη Hodeidah της Υεμένης και το χρησιμοποιούσε και ως προξενείο της Γαλλίας. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, άνοιξε υποκαταστήματα σε όλα τα λιμένια της Ερυθράς Θάλασσας. Τα δύο αδέλφια του, ο Νικόλαος και ο Γρηγόριος, μετακόμισαν στη Μασσαλία και τη Νέα Υόρκη αντίστοιχα, για να διευθύνουν τα εκεί γραφεία τους. Οι αδελφοί Λιβιεράτοι έδωσαν τη διοίκηση των γραφείων τους, στην Ερυθρά Θάλασσα και στην Αιθιοπία, σε συγγενείς και συμπατριώτες τους, από την Κεφαλονιά. Ένας από αυτούς ήταν ο Γιάννης Γερολυμάτος. Ξεκίνησε ως υπάλληλος των Livieratos Bros και σύντομα έγινε ένας από τους πλουσιότερους εμπόρους, στην Αιθιοπία. Ήταν φίλος του Ras Mekonen και πράκτορας των Βρετανών, οι οποίοι τον έκαναν πρόξενό τους στο Χάραρ, το 1905. Ο Γερόλυμάτος επέστρεψε στην Αίγυπτο το 1912 και πέθανε το 1919. Σουδάν και Νοτιο-Δυτική Αιθιοπία Στη Νότιο-Δυτική γωνία της Αυτοκρατορίας του Menelik, στα Αιθιο-Σουδανικά σύνορα, δημιουργήθηκε ένα εμπορικό κέντρο με βάση το χωριό Gambela, το οποίο βρίσκεται σε μια από τις πιο απομακρυσμένες περιοχές της χώρας. Κατασκευάστηκε στον ποταμό Baro, ο οποίος είναι εποχιακά πλεύσιμος και δημιουργεί μια πλωτή σύνδεση για μερικούς μήνες του έτους, με το μακρινό Χαρτούμ, πρωτεύουσα του σημερινού Σουδάν (Βόρειο). Το 1904, η βρετανική κυβέρνηση υπέγραψε μιά συμφωνία με τον Αυτοκράτορα Menelik, σύμφωνα με την οποία, η Gambela έγινε ελεύθερο λιμάνι για τη διακίνηση αγαθών μεταξύ των δύο χωρών (Αιθιοπίας και Αγγλο-Αιγυπτιακού Σουδάν). Γίνονταν εξαγωγές καφέ, κεριού, ελεφαντόδοντου και εισαγωγές οινοπνευμάτων, ύφασμάτων, σαπουνιού, αλατιού και χάντρων. Ο Γιάννης Γερολυμάτος πήρε άδεια για να εισαγάγει αλκοολούχα ποτά και έστειλε τον Έλληνα, Τιμολέοντα, ως πράκτορά του στη Γκαμπέλα. Ο Σύριος Ιωάννης Νικόλας, ήταν ένας άλλος πλούσιος έμπορος στην περιοχή. Ο καθένας από τους δύο παραπάνω εμπόρους, διέθετε το πόσον των 100,000£ περίπου και ο ανταγωνισμός μεταξύ τους, ήταν εξαιρετικά σκληρός. Το δε νόμισμα που χρησιμοποιούσαν στην περιοχή, ήταν το Αυστριακό τάλληρο (Thaller) της Βασίλισσας Μαρίας-Θηρεσίας. Λόγω έλλειψης νομισμάτων χαμηλότερης αξίας, χρησιμοποιούσαν σφαίρες, χάντρες και ράβδους αλατιού για ρέστα. Πολύβιος Βαλεντής ____________________________________ Ο Πολύβιος Βαλεντής, από την Αντίς Αμπέμπα, είναι απόφοιτος της Γεωπονικής Σχολής του Πανεπιστήμιου του Ναϊρόμπι. Ήταν μαθητής του Ελληνικού Σχολείου της Αντίς Αμπέμπας.  Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΙΘΙΟΠΙΑ Η Αιθιοπία που αγαπήσαμε, είναι ένα κράτος που ανέκαθεν ξεχώριζε από τα υπόλοιπα τής Αφρικής. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης, από την αρχαιότητα η Αβησσυνία, αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα εμπορίου προς και από το εσωτερικό τής Αφρικής και τον έξω κόσμο. Η μακραίωνη Ιστορία και ο αρχαίος Πολιτισμός της την καθιστούν ξεχωριστή χώρα στην Αφρικανική Ήπειρο. Αιγυπτιακά ιερογλυφικά κείμενα της 2ης π.Χ. χιλιετίας, αναφέρονται στον «αυθεντικό πολιτισμό» της Αιθιοπίας. Καταγεγραμμένα στοιχεία υπάρχουν από το 1.000 π.Χ., τότε που δημιουργήθηκε το Βασίλειο του Αξούμ και αναπτύχθηκε ο λαμπρός Αξουμικός πολιτισμός.
Η εδαφική της ακεραιότητα που διαφυλάχθηκε από τους αρχαίους χρόνους μέχρι σήμερα, με εξαίρεση τα χρόνια τής Ιταλικής Κατοχής (1936-1941), βοήθησε την Αιθιοπία να διαφυλάξει τον Πολιτισμό της. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα αφρικανικά κράτη, ουδέποτε έγινε αποικία μιας ευρωπαϊκής χώρας. Ο Διόδωρος έλεγε για τους Αιθίοπες «μηδέποτε δεσποτείας επήλυδος πείραν έλαβον». Η Θρησκεία αποτελεί το σημαντικότερο στοιχείο, που έκανε την Αιθιοπία να ξεχωρίζει. Ο Αυτοκράτωρ Menelik II έλεγε χαρακτηριστικά για τη χώρα του, ότι «είναι ένα Χριστιανικό νησί μέσα στη Μουσουλμανική θάλασσα». Το 325 μ.Χ. ο Βασιλιάς Ezana ασπάσθηκε το Χριστιανισμό από τον Φρουμέντιο και καθιέρωσε τη Χριστιανική Θρησκεία ως επίσημη Θρησκεία του κράτους. Οι γειτονικοί λαοί έμειναν ειδωλολάτρες ή με τον καιρό ασπάσθηκαν τον Ισλαμισμό. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλα αυτά τα πολύ σημαντικά για μία χώρα χαρακτηριστικά, είναι απορίας άξιο, πώς και γιατί οι Αιθίοπες παρέμειναν στην πλειονότητά τους αγράμματοι, έως τα μέσα τού 20ου αιώνα. Τι ήταν άραγε αυτό, που επί τόσους αιώνες εμπόδισε τον αιθιοπικό λαό, να ακολουθήσει τα ευρωπαϊκά κράτη στην ανάπτυξη και στη γνώση; Δεν είμαι Ιστορικός για να δώσω μία απάντηση, αλλά πιστεύω ότι ένας σοβαρός λόγος θα μπορούσε να είναι, το γεγονός ότι η Αιθιοπία έζησε για πολλούς αιώνες απομονωμένη χωρίς συνεχή και στενή επαφή με τις προηγμένες χώρες. Από τον 7ο έως τον 13ο αιώνα η Αιθιοπία βίωσε την περίοδο των «σκοτεινών της χρόνων», με μία πολλή μακρά λογοτεχνική παύση. Το 1270, επί βασιλείας των Σολωμονιδών, σημειώθηκε μεγάλη λογοτεχνική άνθιση. Ήταν η «χρυσή εποχή των αιθιοπικών γραμμάτων», όπου μεταφράστηκαν κείμενα από τα Ελληνικά και τα Αραβικά (Κοπτικά), στη γλώσσα Geez. Αυτή ήταν η γλώσσα τής αυτοκρατορίας τού Αξούμ, η οποία βιώνει μέχρι σήμερα ως εκκλησιαστική γλώσσα. Ο Φρουμέντιος, που δίδαξε το Χριστιανισμό στον Βασιλιά Ezana, όταν αργότερα έγινε Επίσκοπος Αξώμης, μετέφρασε στα Geez πολλούς Ελληνικούς θρησκευτικούς ΄Υμνους. Οι Ύμνοι προσαρμόστηκαν στην τοπική μουσική παράδοση και εντάχθηκαν στην επίσημη εκκλησιαστική λειτουργία τών Αιθιόπων Ορθοδόξων Tewahedo Χριστιανών. Ο πλέον αγαπητός είναι ο «Ύμνος στη Μαρία». Εκτός αυτών και σε συνεργασία με άλλους κληρικούς, ο Φρουμέντιος τελειοποίησε τη μετάφραση της Βίβλου στα Geez. Τον 13ο αιώνα πρωτοεμφανίστηκαν γραπτές μαρτυρίες γραμμένες σε μία νέα γλώσσα, στα Αμαρινιά, στη γλώσσα που χρησιμοποιούσε η άρχουσα φυλή των Αmhara. Τον 19ο αιώνα στα Αμαρινιά μεταφράστηκε η Καινή Διαθήκη, μέσα στην οποία ανακαλύπτουμε ότι ο Χριστιανισμός έφτασε στην Αιθιοπία πριν τον Φρουμέντιο (4ο αιώνα), όταν ένας αξιωματικός τού Θησαυροφυλακίου τής Αιθιοπίας βαπτίστηκε Χριστιανός από τον Φίλιππο τον Ευαγγελιστή. Την ίδια περίοδο γράφτηκαν και έργα που υμνούν στρατιωτικές επιτυχίες, όπως το βιβλίο που αφορά στη ζωή τού Βασιλιά Theodoros II (1855-1868).
Το 1890 o Αυτοκράτωρ Menelik II, αφού ενοποίησε όλες τις επαρχίες τής επικράτειας και συγκρότησε το ενιαίο Κράτος τής Αιθιοπίας, έστρεψε το βλέμμα του προς τις ανεπτυγμένες χώρες, με σκοπό να αποκτήσει οργανική επαφή μαζί τους σε διάφορους τομείς, μεταξύ των οποίων και στην εκπαίδευση. Στο μεγάλο του όραμα, σχετικά με την ανάπτυξη και την εξάπλωση της παιδείας, η Ορθόδοξη Εκκλησία τής Αιθιοπίας αντέδρασε δυναμικά. Θεωρούσε ότι με την ίδρυση μοντέρνων σχολείων, οι μαθητές θα απομακρύνονταν από τις θρησκευτικές αξίες.
Μέχρι την εποχή εκείνη, οι μορφωμένοι κληρικοί και οι βαθμούχοι διάβαζαν αποκλειστικά και μόνο θρησκευτικά βιβλία. Έτσι τα νέα παιδιά που ήθελαν να μορφωθούν, ήταν υποχρεωμένα να μπουν στους κόλπους τής Εκκλησίας, όπου οι κληρικοί τούς μάθαιναν να διαβάζουν τα εκκλησιαστικά βιβλία, τα οποία, όπως προαναφέραμε, ήταν γραμμένα στην αρχαία αξουμική διάλεκτο Geez.
Το πρόγραμμα του Menelik II για την ανάπτυξη της εκπαίδευσης δυστυχώς διεκόπη το 1896, όταν η προτεραιότητά του εστράφη προς την ανυπέρβλητη Αξία τής Ελευθερίας και της Ανεξαρτησίας τής Πατρίδας. Έγινε η μάχη στην Adwa, μία μάχη που αρχικά έμοιαζε άνιση υπέρ των κατακτητών, με κατάληξη, ολόκληρος ο ευρωπαϊκός κόσμος να θαυμάσει «τη νίκη τού Δαυίδ επί του Γολιάθ». Το σαρωτικό για τους Ιταλούς αποτέλεσμα της μάχης, έκανε να σβήσει «προσωρινά» το Μεγάλο τους Όνειρο, να κάνουν την Αιθιοπία μία ακόμη Ιταλική αποικία. Το 1900 ετέθη πάλι επί τάπητος το ακανθώδες πρόβλημα της παιδείας, στο οποίο ο Menelik II βρήκε λύση. Έχοντας τη σύμφωνη γνώμη τού Αρχηγού τής Ορθόδοξης Εκκλησίας τής Αιθιοπίας, του Αιγύπτιου Κόπτη Abuna Mateos, αποφάσισε να προχωρήσει στη νέα μέθοδο διδασκαλίας, με παράλληλη εκμάθηση των αρχών τής Χριστιανικής Θρησκείας. Υπεύθυνος της Παιδείας ορίστηκε ο Κόπτης καθηγητής και παιδαγωγός Hanna Saleb, που με τη συνδρομή και άλλων ομοεθνών του, ανέλαβαν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Οι μαθητές διδάσκονταν τα ίδια μαθήματα των σχολείων της Αιγύπτου, δηλαδή Αγγλικά, Αραβικά, Φυσική, Χημεία, Μαθηματικά , Ανθρωπιστικές σπουδές και ως κύρια ξένη γλώσσα μάθαιναν Γαλλικά. Το 1908, επί Menelik, λειτούργησε η «Ecole Imperiale Menelik II» που ήταν το πρώτο μοντέρνο Δημοτικό Σχολείο, στο οποίο μαθήτευσαν περίπου 100 αγόρια από διάφορες πόλεις. Στη συνέχεια άνοιξαν σχολεία στο Ankobar, στο Dessie και στο Harrar. Η γλώσσα αποτελεί το σημαντικότερο στοιχείο, που ενώνει τις 52 φυλές τού κράτους τής Αιθιοπίας, με τις 83 γλώσσες και τις 200 διαλέκτους. Τον 18ο αιώνα ο Menelik ΙΙ όρισε ως επίσημη γλώσσα τού κράτους τα Αμαρινιά, που είναι η μόνη γλώσσα που έχει δική της γραφή. Το βασικό αλφάβητο αποτελείται από 231 γράμματα – συλλαβές. Σε αυτά προστίθενται και άλλα 63, που χρησιμοποιούνται για τη διευκόλυνση των άλλων διαλέκτων. Τον 20ο αιώνα σημειώθηκε άνθιση στην ποίηση και στη λογοτεχνία. Μεταξύ των Αιθιόπων συγγραφέων συγκαταλέγεται και ο Έλληνας Giorgis Balabarash, που έκανε γνωστή στον αιθιοπικό λαό την ελληνική μυθολογία. To 1930, ο νέος Αυτοκράτωρ Haile Selassie I άνοιξε τις πύλες τής Αιθιοπίας, με την προσδοκία οι Ευρωπαίοι να συμβάλουν στην ανάπτυξη και στην εξέλιξη της χώρας του. Την προσπάθεια αυτή ανέκοψε ο Ιταλο-Αιθιοπικός πόλεμος (1936-1941).
« Επιθυμούμε να προαγάγωμεν την Εκπαίδευσιν δια τον Λαόν Μας και να εξασφαλίσωμεν την πρόοδον αυτής προς συνεχώς υψηλότερα επίπεδα». «Θεωρούμεν την εκπαίδευσιν όλων των πολιτών ως απόκτημα και γενικήν ωφέλειαν του Έθνους και έχομεν πεισθή περί της ανάγκης να παράσχωμε εις τον Λαόν Μας τα μέσα προς απόκτησιν του αγαθού τούτου». Με τα λόγια αυτά, ο Αυτοκράτωρ Haile Selassie Ι ανακοίνωσε, το πρόγραμμα που θα εφάρμοζε, προκειμένου να ανταποκριθεί στις πνευματικές, ηθικές και κοινωνικές ανάγκες τού λαού του, που αριθμούσε 20 εκατομμύρια.
Μετά την απελευθέρωση από την Ιταλική Κατοχή, ξεκίνησε η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση με την πρωτοβουλία και την προσωπική επαγρύπνηση του Αυτοκράτορα. Σκοπός του ήταν η άμεση και σωστά οργανωμένη διαπαιδαγώγηση του λαού του, ο οποίος είχε υποφέρει πολύ και είχε βυθιστεί στην αμάθεια. Η τραγική οικονομική κατάσταση της χώρας του δεν τον πτόησε, γιατί πίστευε στην ανάπτυξη που θα εξασφάλιζε η προσέλευση ξένων επενδυτών και η αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών τού κράτους. Το κάθε Διάταγμα που ανακοίνωνε το Υπουργείο Παιδείας, συνοδευόταν από μεγάλα προβλήματα και οδυνηρές θυσίες.
Και στο πρόβλημα αυτό έδωσε λύση ο Αυτοκράτωρ. Κατ’ αρχάς προσέθεσε στο καθημερινό σχολικό πρόγραμμα, από την τρίτη Δημοτικού και πάνω, το μάθημα των Αγγλικών. Προσκάλεσε λοιπόν και διόρισε ξένους δασκάλους (Αμερικανούς, Καναδούς, Άγγλους, Σουηδούς, Ινδούς, Αιγυπτίους και άλλους), οι οποίοι εκτός από το μάθημα της Αγγλικής γλώσσας δίδασκαν στα Αγγλικά και άλλα τεχνικά μαθήματα όπως γεωργία, κτηνοτροφία, βυρσοδεψία, χρυσοχοΐα. Παράλληλα διορίστηκαν ως δάσκαλοι εγγράμματοι Αιθίοπες, οι περισσότεροι εκ των οποίων προέρχονταν από Ιεροδιδασκαλεία. Στο διδακτικό προσωπικό προσετέθησαν και Αιθιοπίδες, οι οποίες ναι μεν δεν είχαν ειδική εκπαίδευση, μπορούσαν όμως να διδάξουν στα Αμαρινιά μαθήματα όπως υφαντική, καλαθοπλεκτική, αγγειοπλαστική και άλλα. Οι Διευθυντές τών σχολείων καθοδηγούσαν συνεχώς τους Αιθίοπες και τις Αιθιοπίδες δασκάλες που, κατά τη διάρκεια των σχολικών διακοπών, έκαναν μετεκπαίδευση σε ειδικά εκπαιδευτικά κέντρα, τόσο στην επαρχία όσο και στην πρωτεύουσα. Η εκπαιδευτική σταυροφορία πέτυχε και τα παιδιά τής Αιθιοπίας μαθαίνουν γράμματα. (Δυστυχώς δεν μπόρεσα να βρω πιο συγκεκριμένα στοιχεία). Με τον καιρό λειτούργησε το Πανεπιστήμιο στην Αντίς Αμπέμπα και άνοιξαν και άλλες Ανώτερες Σχολές στην πρωτεύουσα και σε επαρχιακές πόλεις, όπου οι καθηγητές ήταν στην πλειοψηφία τους ξένοι. Σήμερα στην Αιθιοπία λειτουργούν 33 κρατικά Πανεπιστήμια, εκ των οποίων τα 10 πιο γνωστά, από πλευράς αξιολόγησης είναι: -Addis Ababa University - 16ο στα 200 της Αφρικής. -Jimma University - 54ο στην Αφρική. -Adama Science and Technology U. - 125ο στην Αφρική. -Hawassa University (Awasa) - 135ο στην Αφρική. -Bahir Dar University - 165ο στην Αφρική. -Arba Minch University. -Mekelle University. -Haramaya University. -Debre Markos University. -Addis Ababa Science and Technology U. Εκτός από την υποχρεωτική παιδεία, ο Αιθίοψ Πατριάρχης και ο Αυτοκράτωρ Haile Selassie I στράφηκαν αμέσως στην αναδιοργάνωση της Εκκλησίας. Μία ανώτερη Εκκλησιαστική Σχολή, που υπάγεται στο Υπουργείο Παιδείας και 140 Ιερατικές Σχολές καλύπτουν την υποχρεωτική μόρφωση του κλήρου, ο οποίος αριθμεί πλέον των 500.000 ατόμων. Από τις αρχές του 20ου αιώνα λειτούργησαν στην πρωτεύουσα αλλά και σε άλλες πόλεις, ξενόγλωσσα σχολεία των ξένων παροικιών που δραστηριοποιήθηκαν στη φιλόξενη γη τής Αιθιοπίας. Σημ. Ορισμένες πληροφορίες τις δανείστηκα από τα άρθρα του Ν.Ι. Λούβαρις και του Ι.Α. Θωμόπουλου, τα οποία δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Νέα Εστία. Αλεξάνδρα Ζέκου-Γρυπάρη _________________________________________ Η Αλεξάνδρα Ζέκου-Γρυπάρη, από την Αντίς Αμπέμπα, είναι απόφοιτος της Π.Ο.Ε (Πολιτικών και Οικονομικών Επιστήμων) τής Νομικής Σχολής, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έγραψε το βιβλίο Αόρατες Αλυσίδες. Ήταν μαθήτρια του Ελληνικού Σχολείου της Αντίς Αμπέμπας.
 ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΑΝΩΤΑΚΗΣ Ο Μανώλης Γανωτάκης, από την Αντίς Αμπέμπα, γιος του Στέφανου Γανωτάκη και της Χάρις Κάλφα, που έφυγε πρόσφατα από κοντά μας, ήταν Καθηγητής Παθολογίας, του Πανεπιστημίου Κρήτης και Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και μαθητής του Ελληνικού Σχολείου της Αντίς Αμπέμπας. Διατέλεσε ιδρυτικό μέλος και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης, η οποία καθιέρωσε Βραβείο Επιστημονικής Αριστείας στην επιστημονική περιοχή του. Παράλληλα, στη μνήμη του, ήταν αφιερωμένο και το 2ο Ελληνικό Συμπόσιο Φάρμακο-επιδημιολογίας, που έγινε, στην Αλεξανδρούπολη. Η δε διοίκηση του Περιφερικού Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου, ονόμασε την πτέρυγα της Α’ Παθολογικής Κλινικής του νοσοκομείου, σε ΠΤΕΡΥΓΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΕΜΜ. ΓΑΝΩΤΑΚΗ. Τιμώντας τη μνήμη του, δημοσιεύουμε σήμερα την παρακάτω συνέντευξη, που είχε δώσει στην Ελβίρα Βολανάκη:
ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ Με αφορμή την εκστρατεία ενημέρωσης «ΑΞΙΖΕΙ», μια πρωτοβουλία της εταιρείας MSD υπό την αιγίδα της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας και της Ελληνικής Εταιρίας Αθηροσκλήρωσης, ήρθαμε σε επαφή με τον Καθηγητή Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης Εμμανουήλ Γανωτάκη, για να ενημερωθούμε για την δυσλιπιδαιμία. Η δυσλιπιδαιμία είναι οι διαταραχές των λιπιδίων, που δημιουργούνται από την χοληστερίνη. Μία εν δυνάμει ασθένεια που κατά κύριο λόγο οι πολίτες δεν γνωρίζουν τους κινδύνους αλλά ούτε και τους τρόπους που θα μπορούσαν έως έναν βαθμό να θωρακίσουν τον οργανισμό τους. Σε μια αποκλειστική συνέντευξη στο CretePlus.gr, ο Καθηγητής κ. Γανωτάκης μας ενημέρωσε τόσο για το τι πρέπει να προσέξουμε όσο και για τα ανησυχητικά ποσοστά που έχουν διαπιστωθεί από την έρευνα στην Ελλάδα αλλά και στην Κρήτη.
Τι είναι η δυσλιπιδαιμία; Η δυσλιπιδαιμία είναι οι διαταραχές των λιπιδίων και είναι μια εν δυνάμει ασθένεια. Αν ένας άνθρωπος έχει διαταραχές των λιπιδίων και έχει και άλλους παράγοντες κινδύνων όπως να είναι υπερτασικός, διαβητικός, καπνιστής ή παχύσαρκος, αυξάνονται οι κίνδυνοι για καρδιαγγειακά νοσήματα. Υπάρχουν οι πρωτογενείς δυσλιπιδαιμίες, αυτές δηλαδή που είναι κληρονομικές και είναι ομόρριζες ή ετερρόριζες μορφές, δηλαδή παίρνουν γονίδιο και από τον πατέρα και από την μητέρα και υπάρχει περίπτωση να δημιουργήσουν έμφραγμα σε πολύ μικρές ηλικίες.
Η χοληστερίνη είναι ένα δομικό συστατικό του οργανισμού το οποίο υπάρχει ούτως ή άλλως στον οργανισμό μας. Σε τι ποσότητα; Η χοληστερίνη είναι από τα δομικά συστατικά που παράγει ο ίδιος ο οργανισμός. Στα κύτταρα μας η μεμβράνη είναι γεμάτη χοληστερίνη. Φανταστείτε πόσα τρισεκατομμύρια κύτταρα έχουμε και πώς ανανεώνονται. Αν ο οργανισμός δεν παράγει χοληστερίνη δεν θα μπορέσει να φτιάξει κυτταρική μεμβράνη. Οι ορμόνες που έχουμε, έχουν σαν πυρήνα την χοληστερόλη. Δεν υπάρχει πιο δομικό συστατικό από την χοληστερίνη και αυτό μεταφέρεται κληρονομικά. Το πόσο παράγει ο κάθε άνθρωπος είναι κληρονομικό.
Η δυσλιπιδιαμία είναι κληρονομική ή επίκτητη; Χωρίζεται σε κάποιες κατηγορίες; Υπάρχουν οι πρωτογενείς και προκαλούν καρδιακά επεισόδια, έχουν υψηλές τιμές χοληστερίνης και είναι κληρονομούμενες. Αυτές είτε είναι βαριές ετερόζυγες, δηλαδή φέρνουν ένα γονίδιο από τον ένα από τους δύο ή ομόζυγες, δηλαδή και από τους δύο γονείς και υπάρχει περίπτωση να δημιουργήσουν έμφραγμα σε πολύ μικρές ηλικίες. Ευτυχώς είναι πάρα πολύ σπάνια! Οι ομόζυγες, εμφανίζονται περίπου στο 5-6 έτος της ηλικίας ενός ανθρώπου. Οι δευτερογενείς, είναι περίπου όταν ο άνθρωπος φτάσει 40 χρονών. Αυτές είναι οι μορφές που είναι λίγο πιο σπάνιες και σχετίζονται με την κακή διατροφή και γενικά τον μην υγιεινό τρόπο ζωής. Η ελληνική εταιρεία αθηροσκλήρωσης έχει έναν αριθμό καταγραφών των μορφών αυτών για να ξέρουμε πόση είναι στην Ελλάδα η επίπτωσή της.
Τι ποσοστό των Ελλήνων έχει δυσλιπιδαιμία; Με βάση την έρευνα της ομάδας του κ. Πίτσα στη Αττική, που έχει συνολικά ένα δείγμα περίπου 3.000 ατόμων, το ποσοστό των ανθρώπων που έχουν αυτού του τύπου διαταραχές των λιπιδίων είναι περίπου το 45%, δηλαδή οι τιμές της χοληστερίνης είναι πάνω από το ιδανικό.
Μπορεί ο ασθενής να κάνει κάποιες ενέργειες ώστε να αποφύγει τις διαταραχές των λιπιδίων; Γνωρίζουμε ότι αν ένας άνθρωπος έχει 240 χοληστερίνη δεν σημαίνει ότι θα κάνει έμφραγμα. Ξέρουμε όμως ότι η χοληστερίνη είναι από τους βασικότερους παράγοντες για την αρτηριοσκλήρυνση. Οι οδηγίες λένε ότι ένας άνθρωπος περίπου 20 χρονών πρέπει να κάνει μια εξέταση. Από εκεί και ύστερα όλοι οι υπόλοιποι παράγοντες που βοηθούν στο να μην ανέβουν οι τιμές της χοληστερίνης, όπως υγιεινή διατροφή, το να μην είναι καπνιστής κ.α. βοηθούν ώστε αυτή η τιμή του 240 να μην φτάσει στο σημείο να κάνει κάποιο επεισόδιο. Αν κάποιος έχει 240-250, και είναι παχύσαρκος, καπνίζει και είναι υπερτασικός, έχει μερικούς παράγοντες που πολλαπλασιάζουν τους κινδύνους στα επόμενα χρόνια και μπορεί να κάνει καρδιακά επεισόδια.
Με βάση ποιες τιμές της χοληστερίνης και πάνω, θεωρείται ότι πρέπει να προσέξει περισσότερο ο ασθενής; Τα όρια που θέτουν οι επιστημονικές εταιρείες είναι χαμηλά. Αν το άτομο έχει όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά, ο στόχος είναι ότι θα πρέπει να κατέβουν οι τιμές της χοληστερίνης του, όχι μόνο η ολική που θεωρείται η καλή αλλά και η LDL.Αν ένας άνθρωπος δεν έχει κανένα από τους επιβλαβείς παράγοντες για τον οργανισμό, παρά μόνο την ηλικία, είναι περίπου στα 130. Αν κάποιος έχει 2-3 παράγοντες κινδύνου, αυτή η τιμή πρέπει να φτάσει στα 100. Αν είναι διαβητικός, νεφροπαθής πρέπει να κατέβει στα 70. Μπορεί μια γυναίκα να είναι σε περίοδο παραγωγική και έχει χοληστερίνη 300, αυτή δεν θα πάρει φάρμακο. Είναι ανάλογα με την κάθε περίπτωση, την κάθε ηλικία και όλους τους υπόλοιπους παράγοντες για να δημιουργηθεί μια τιμή.
Οι άνθρωποι που είναι περίπου 45-50 ετών πόσο συχνά θα έπρεπε να κάνουν εξετάσεις και τι θα μπορούσαν να κάνουν ώστε να προστατεύσουν όσο μπορούν τον οργανισμό τους; Αν δεν έχει κάποιους άλλους παράγοντες, παρά μόνο την ηλικία, είναι καλό να κάνει μια φορά τον χρόνο εξετάσεις για να ελέγχει τα επίπεδα της χοληστερίνης. Από εκεί και ύστερα αν έχει λόγους που πρέπει να κάνει πιο συχνά αυτό θα το κατευθύνει ο γιατρός. Δηλαδή, αν παίρνει φάρμακα θα πρέπει να κάνει στο πρώτο τρίμηνο για να δει τα αποτελέσματα της θεραπείας, άλλη μια φορά στο επόμενο τρίμηνο για να δει αν παραμένει το αποτέλεσμα και μετά μια φορά στους έξι μήνες. Δεν χρειάζεται να κάνει πιο συχνά. Αν έχει κάποιες διαταραχές και είναι περίπου 50 χρονών, τότε θα πρέπει να κάνει όλα αυτά τα καλά πράγματα που δεν είχε κάνει μέχρι τα 50 του χρόνια. Δηλαδή να κόψει το τσιγάρο, να χάσει βάρος, να κάνει υγιεινή διατροφή και να κάνει και άσκηση. Αυτά δεν είναι σίγουρο ότι θα κατεβάσουν την χοληστερίνη, αλλά θα τον κάνουν πιο υγιή και θα τον προστατεύουν κατά μια έννοια.
Τι επεισόδια μπορούν επίσης να προκληθούν από την διαταραχή των λιπιδίων; Αγγειακά επεισόδια, είτε αυτά είναι κεντρικά με την έννοια των εγκεφαλικών επεισοδίων είτε με της περιφερικής αγγειοπάθειας. Ο κόσμος είναι πιο ευαισθητοποιημένος με το θέμα της καρδιάς αλλά το πιο ευγενές όργανο στον ανθρώπινο οργανισμό είναι ο εγκέφαλος. Η βασική διαταραχή είναι η αρτηριοσκλήρυνση. Η διαδικασία της αρτηριοσκλήρυνσης είναι μια φυσιολογική διαδικασία σε όλο τον κόσμο. Σημάδια αθηρωμάτωσης υπάρχουν σε όλους τους ανθρώπους. Με το που γεννιόμαστε το μοναδικό ζώο πάνω στην γη που κάνει αθηροσκλήρωση είναι ο άνθρωπος γιατί είναι και το μοναδικό που έχει τόσο υψηλές τιμές χοληστερίνης και αυτό είναι λογικά θέμα εξέλιξης.
Το επιστημονικό κομμάτι πόσο έχει προχωρήσει; Μπορούμε να ξέρουμε υπό ποιες περιπτώσεις μπορεί κάποιος άνθρωπος να κάνει έμφραγμα; Το επιστημονικό κομμάτι δεν έχει προχωρήσει τόσο πολύ. Είναι πιο πολύπλοκό. Είναι σίγουρο πως αν οι τιμές της χοληστερίνης είναι υψηλές, καπνίζει και είναι παχύσαρκος έχει αρκετούς παράγοντες που μπορεί να κάνει αγγειακό επεισόδιο. Όμως μπορεί να υπάρχουν άνθρωποι που να έχουν χοληστερόλη 300 και να μην πάθουν ποτέ, γιατί δεν καπνίζουν και είναι γονιδιακά πιο ισχυροί κτλ. Μπορεί όμως να υπάρχουν άνθρωποι με τιμή 220 να κάνουν έμφραγμα.
Στην Κρήτη τι ποσοστό έχουμε; Το 1960 είχε δημοσιευθεί μια μελέτη 7 χωρών στην οποία συμμετείχε και η Κρήτη με τα Ανώγεια. Εκείνη την εποχή είχαμε παγκοσμίως το χαμηλότερο ποσοστό θανάτων από καρδιά στην Κρήτη. Από τότε μέχρι τώρα έχουν περάσει 60 χρόνια και τα ποσοστά είναι απογοητευτικά! Γιατί εκείνη την εποχή ήταν ο κόσμος πιο αδύνατος, περπατούσαμε πολύ περισσότερο, έτρωγε πιο υγιεινά. Ενώ τώρα πλέον είμαστε πιο παχείς και χρησιμοποιούμε περισσότερο το αυτοκίνητο. Σε έρευνα που έκανε ο Καθηγητής της Κοινωνικής Ιατρικής κ. Καφάτος όπου είδε πως είναι τα παιδιά στην Κρήτη, κατέληξε ότι είναι παγκοσμίως στο ίδιο επίπεδο παχυσαρκίας με τα παιδιά της Νέας Υόρκης. Η κρητική διατροφή είναι πολύ καλή αρκεί να εφαρμόζεται.
Ελβίρα Βολανάκη ____________________________________
Η παραπάνω συνέντευξη, δημοσιεύθηκε στην Ιστοσελίδα Newsroom CretePlus.gr (23/07/2016) Το Τσάτ είναι ένα από τα μεγαλύτερα εξαγώγιμα προϊόντα της Αιθιοπίας και αντιπροσωπεύει, το 15% του συναλλάγματος που εισρέει στη χώρα. Για να μάθουμε τι είναι το Τσάτ, δημοσιεύουμε το παρακάτω άρθρο, του Ιωάννη Λάμπρου: ΤΟ ΤΣΑΤ
Όλοι, όσοι βρέθηκαν, την δεκαετία 1950-60, στην περιοχή της λίμνης Αλεμάγια, που βρίσκεται στην επαρχία της Χαράρ, 35 χιλ από την Ντίρε Ντάουα, θα θυμούνται ασφαλώς, τα περιβόλια, φυτείες δεν θα τα έλεγα, με δενδρύλλια Κατ (Τσάτ τα λέγαμε εμείς). Βλέπαμε τους ιθαγενείς να μασούν τα φύλλα του, σαν μηρυκαστικά. Κάτι ξέραμε, κάτι ακούγαμε και από περιέργεια, θέλαμε να το δοκιμάσουμε και μόλις το βάζαμε στο στόμα μας, αμέσως το φτύναμε, τι απαίσια γεύση, δεν μασιόταν, ήταν μόνο για τους ειδήμονες.
Το Τσάτ λοιπόν ή Κχάτ ή Gat ή Qat ή Mirad ή τσάι της Αβησσυνίας κλπ, είναι ένας θάμνος,
με λατινικό όνομα, Catha
edulis, ο οποίος αυξανόμενος
φθάνει μέχρι, τα 5-8 μέτρα. Τα αειθαλή φύλλα του είναι λεπτά γυαλιστερά και μυρίζουν
έντονα. Φύεται στις περιοχές της
Ανατολικής Αφρικής, Αιθιοπία, Σομαλία, Κένυα και Τανζανία και στην Νότια
Αραβία, ειδικά στη Υεμένη,. Τα φύλλα του μασιούνται εδώ και αιώνες. Η ιατρική του χρήση, ανάγεται στην αρχαιότητα, όπου ο Μέγας Αλέξανδρος, το χρησιμοποιούσε για να θεραπεύσει τους στρατιώτες του, από μια άγνωστη επιδημική ασθένεια. Είναι ήπιο ναρκωτικό, με δράση της αμφεταμίνης και κοκαΐνης. Διεγείρει, τονώνει και σε φέρνει σε κατάσταση ευεξίας, δραστηριοποιεί τα άτομα και μερικά, μπορούν να γίνουν πολύ ομιλητικά. Η αφροδισιακή του δράση είναι αναμφίβολη. Βέβαια η φύση, ότι σου δίνει, στο παίρνει μετά πίσω, με παρενέργειες, μειωμένη διάθεση, αίσθηση εξάντλησης, ατονίες, υπνηλίες, απλανές βλέμμα και όσο γίνεται η χρήση του χρόνια και πολυετή, σε λήθαργο και κατάθλιψη. Εντός περίπου μίας ώρας, ο χρήστης νοιώθει σωματική διέγερση, ευφορία και αποκτά αρκετή ενέργεια. Μιλάει, ακούει καλλίτερα και έχει αυξημένη εστίαση της προσοχής του, έπειτα ακολουθεί μία ήρεμη εσωτερική φάση, η οποία με την σειρά της παραχωρεί την θέση της σε κατάσταση αδιαθεσίας, που ενδέχεται να συνοδεύεται, από ανησυχία ευερεθιστότητα και μελαγχολία. Το χαρακτηριστικό των ανθρώπων που μασούν το Τσάτ, είναι σαν έχουν στα στόμα τους ένα αυγό, που φουσκώνει το ένα μάγουλο. Αυτό γίνεται επειδή, μόλις πάρουν τα φύλλα, τα κόβουν σε κομματάκια και τα βάζουν στο μάγουλο τους. Τα κρατούν εκεί, για αρκετή ώρα, μέχρι να αρχίσει να απελευθερώνεται ο χυμός των, κάτι που μπορεί να διαρκέσει και μια ώρα. Περιέχει, τα αλκαλοειδή Cathinone-Cathine. Η χρήση του γίνεται κατά βάση γύρω από τις περιοχές παραγώγης του, διότι ο χρόνος ζωής των φύλλων, δια να έχουν δράση, είναι περιορισμένος. Όσο περνούν οι ημέρες (3-4) ξεραίνονται και χάνουν την δραστικότητα τους, γι’αυτό και η εξαγωγή του παρουσιάζει δυσκολίες. Παρ’ όλα αυτά, βρίσκουν τρόπους να τα μεταφέρουν σε χώρες όπου υπάρχουν πολλοί μετανάστες, χρήστες των φύλλων, Αραβικής και Αφρικανικής προελεύσεως. Τα σύγχρονα μέσα αερομεταφοράς, όπως τα ψυγεία κλπ, κάνουν την εξαγωγή τους, κατά κάποιον τρόπο ευκολότερη. Ένας τρόπος δια να κρατήσουν τα φύλλα ενεργά, είναι να τα τυλίγουν με φύλλα μπανάνας. Είναι, επίσης, παραδοσιακά ψυχαγωγικό φάρμακο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους αγρότες και τους εργάτες, για την μείωση της φυσικής κούρασης, ενώ τους σπουδαστές και τους οδηγούς, βοηθά στην βελτίωση της προσοχής τους. Οι οδηγοί ειδικά, στα μακρινά ταξίδια τους, το θεωρούν απαραίτητο εργαλείο, για να αντέξουν στο ταξίδι. Μιλάμε, για επαγγελματίες οδηγούς και για χώρες που γίνεται η παράγωγη και η χρήση του Τσάτ. Το Τσάτ, λόγω του ότι κόβει την όρεξη, είναι ανορεξιογόνο, χρησιμοποιείται από μερικά μέλη της Ισλαμικής πίστης, κατά την διάρκεια του ραμαζανιού, όπου δεν τρώνε ούτε πίνουν, από την ανατολή του ήλιου, μέχρι και την δύση του.
Ο Ο.Η.Ε δεν το έχει απαγορεύσει, ωστόσο το 1986 το κατέταξε στο κατάλογο με τις απαγορευμένες ουσίες. Το Τσάτ, δεν έχει εγκριθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, ούτε δια ιατρική χρήση. Ακόμα και αν το Τσάτ μπόρεσε να βοηθήσει τις θρησκευτικές και τις πολιτισμικές ομάδες να συντηρήσουν την εθνική τους ταυτότητα, στις νέες χώρες όπου ζουν, όμως, οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου, το κατατάσσουν στην ίδια κατηγορία, με την κοκαΐνη και τις αμφεταμίνες. Σε ορισμένες χώρες, όπως ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία, η διακίνηση του είναι ελεγχόμενη, ενώ σε χώρες, όπως η Αιθιοπία, το Τζιμπουτί και η Υεμένη, η παραγωγή, η πώληση και η κατανάλωσή του είναι νόμιμες. Σε άλλες μουσουλμανικές χώρες, όπου το αλκοόλ απαγορεύεται, το Τσάτ επιτρέπεται. Ενώ στη Σαουδική Αραβία, το Τσάτ απαγορεύεται. Οι Σομαλοί πειρατές, το χρησιμοποιούσαν κατά την διάρκεια πειρατειών, για αυτό και ήταν τόσο βίαιοι. Υπήρχαν ειδικές εντολές, προς τους ναυτικούς, που έπλεαν στην Ερυθρά θάλασσα, πως να τους αντιμετωπίζουν. Το συμπέρασμα λοιπόν είναι, μακριά από το Τσατ, προκαλεί εθισμό και εξάρτηση. Μια χαρά είμαστε και χωρίς αυτό. Ιωάννης Λάμπρου ____________________________________
Ο Ιωάννης Λάμπρου, από την Ντίρε Ντάουα, είναι απόφοιτος της Φαρμακευτικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διατηρούσε επί σειρά ετών, φαρμακείο, στο κέντρο της Αθήνας. Ήταν μαθητής του Ελληνικού Σχολείου της Αντίς Αμπέμπας.
 Μαθήτριες του Ελληνικού Σχολείου της Αντίς Αμπέμπας, χορεύουν ελληνικούς χορούς Ο Γεράσιμος Φουρλάνος, εμπνευσμένος από την ιστορία του Αντώνη Καβαλιεράτου, που έζησε στην επαρχία Ουολέγκα, στην Δυτική Αιθιοπία, έγραψε το παρακάτω άρθρο: ΟΙ ΕΛΛΗΝΟΑΙΘΙΟΠΕΣ Ποιός είναι, τελικά, ο Έλληνας εμφανισιακά; Είναι ο ξανθός γαλανομάτης της αρχαιότητας, με τη φημισμένη ελληνική μύτη; Είναι ο σημερινός γαμψομύτης, με τα μαύρα μαλιά και το καχύποπτο ανατολίτικο βλέμα; Είναι ψηλός, κοντός, μελαμψός, χλωμός, ή τί; Σε ποιά φυλή ανήκει; Μιά ακριβής απάντηση στο ανωτέρω ερώτημα θα ήταν δυνατή μόνον αν η ιστορία και η πραγματικότητα ήταν στατική. Όμως, όλη η ιστορία της ανθρωπότητας είναι μιά ατέλειωτη ιστορία μετακινήσεων λαών και τεραστίων δημογραφικών αλλαγών, “τα πάντα ρει, μηδέποτε κατά τ’ αυτό μένειν”, που έλεγε και ο Ηράκλειτος. Έτσι, οι αρχικοί Τούρκοι, που υπάρχουν και σήμερα στην Κεντρική Ασία, ελάχιστα διαφέρουν από τους Κινέζους και τους Μογγόλους, δηλαδή, ανήκουν σαφώς στην κίτρινη φυλή, ενώ οι Τούρκοι της Τουρκίας είναι “una faccia una razza” με εμάς, ύστερα από χίλια περίπου χρόνια επιμειξίας με τους ινδοευρωπαϊκούς λαούς της περιοχής, ιδίως Έλληνες και Πέρσες. Σαν λαός, οι Έλληνες ποτέ δεν έζησαν μόνοι τους σε κάποιο γεωγραφικό χώρο. Ήδη στην αρχαιότητα συνυπήρξαν με Πελασγούς, μέτοικους, δούλους και άλλους, είναι δε γενικά αποδεκτό πως στην Αρχαία Αθήνα οι καθαρόαιμοι Έλληνες ήταν μειοψηφία. Κάτι τέτοιο υπαινίσσεται και ο μύθος της Ωγυγίας, το νησί, όπου είχαν μαζευτεί όλοι οι Έλληνες, και το οποίο τελικά καταποντίστηκε. Στη συνέχεια, οι Έλληνες έζησαν επί δύο και πλέον χιλιετηρίδες μέσα σε αυτοκρατορίες χωρίς εσωτερικά σύνορα. Επιπλέον, υπήρξαν κοσμογονικές μετακινήσεις λαών, όπως των Σλάβων και των Αρβανιτών, σήμερα δε, με την παγκοσμιοποίηση, το φαινόμενο της ανάμειξης των λαών όχι μόνον δεν σταματά αλλά και επιτείνεται. Ίσως να το έχει προβλέψει η φύση το φαινόμενο αυτό, διότι αν το αίμα δεν κυκλοφορεί και δεν ανακατεύεται, το μόνο που μας περιμένει είναι ο εκφυλισμός – ιδίως όταν ένα έθνος είναι αριθμητικά μικρό. Αυτό φαίνεται πως το έχουν καταλάβει και οι βασιλικές οικογένειες στις μέρες μας, γιαυτό και παντρεύονται πλέον αθρόα με “κοινούς θνητούς”. Πολύ πριν ξεκινήσει η μετανάστευση προς τη σημερινή Ελλάδα, υπήρξε η μετανάστευση από την Ελλάδα προς τον έξω κόσμο – και δεν πήγαν όλοι στην Αμερική ή στην Αυστραλία, ούτε στις φάμπρικες της Γερμανίας, που λέει και ο Καζαντζίδης. Πήγαν και στην Αφρική, σχεδόν σε όλες τις χώρες της Μαύρης Ηπείρου – δυστυχώς, δεν έβγαλε γιαυτούς τραγούδι ο Καζαντζίδης, αλλά ίσως βγάλει ο Καρβέλας στις μέρες μας, με ερμηνευτή τον Ρουβά. Στη Νότιο Αφρική υπήρχαν περί τις 100.000 Έλληνες, μέχρι την πτώση του καθεστώτος Απαρτχέϊντ, οπότε έφυγαν αρκετοί. Στην Αιθιοπία υπήρχαν 15.000 Έλληνες, οι περισσότεροι από τους οποίους έφυγαν όταν επικράτησε το Ντέργκ το 1974 και τους δήμευσε τις περιουσίες. Αρκετοί, πάντως, έμειναν και στην Αιθιοπία και στη Νότιο Αφρική, καθώς και στο Σουδάν, στο Κονγκό και σε πολλές άλλες αφρικανικές χώρες. Επειδή η μετανάστευση προς τις χώρες εκείνες ήταν πιό περιπετειώδης από μιά μετανάστευση στη Σουηδία, για παράδειγμα, συνήθως πήγαιναν μόνον νέοι άνδρες, οι οποίοι έκαναν οικογένειες με ντόπιες γυναίκες. Τα παιδιά τους, που τώρα πλέον είναι τρίτης και τετάρτης γενεάς, είναι μιγάδες, συχνά μάλιστα με περισσότερο από 50% αφρικανικό αίμα, αφού ήδη ο δεύτερης γενεάς απόγονος του πρώτου μετανάστη παντρεύτηκε ντόπια γυναίκα. Στη Βόρεια Ευρώπη, Αμερική ή Αυστραλία, ο τρίτης και τετάρτης γενεάς Ελληνας είναι πλέον απλά, άτομο ελληνικής καταγωγής. Μπορεί να διατηρεί το ελληνικό του όνομα, ίσως να είναι και ορθόδοξος, αλλά σίγουρα έχει χάσει τη γλώσσα ή τη μιλάει ελάχιστα και σπαστά. Στην Αφρική, όμως, η ελληνική γλώσσα διατηρείται ζωντανή και στις γενεές αυτές, ιδίως σε μέρη, όπου υπήρξε ελληνικό σχολείο και ελληνική εκκλησία. Μιά τέτοια περίπτωση είναι και η Αιθιοπία. Παρά την αποχώρηση χιλιάδων Ελλήνων, κυρίως μιγάδων, όταν επικράτησε το εθνοσωτήριο καθεστώς του Μενγκίστου, πολλοί έμειναν, μερικοί δε επέστρεψαν και μετά την πτώση του, ή εξακολουθούν να επιστρέφουν και σήμερα, με την κρίση που υπάρχει στην Ελλάδα. Ιδίως όσοι είχαν κάποιο πατρογονικό σπίτι, χωράφι ή επιχείρηση στην Αιθιοπία, που τους είχε κατασχεθεί, αλλά τώρα μπορούν να το διεκδικήσουν, ξαναγυρίζουν τώρα στη χώρα, όπου γεννήθηκαν, η δε κατηγορία αυτή μπορεί να είναι και κατά 80% Αιθίοπες, αλλά γλωσσικά και πολιτιστικά είναι εντελώς ελλαδικοί, αφού έζησαν δύο και τρεις δεκαετίες στην Ελλάδα. Έτσι, στην Αιθιοπία δεν έπαψε ποτέ να λειτουργεί το ελληνικό σχολείο, η ελληνική κοινότητα, το ελληνικό κλαμπ “Ολυμπιακός”, το οποίο είναι ένα από τα φημισμένα και δημοφιλή κλαμπ της πόλης για καθημερινό φαγητό (ελληνική κουζίνα), δεξιώσεις και διάφορες άλλες εκδηλώσεις, ανταγωνιζόμενο το αντίστοιχο Ιταλικό, που λέγεται “Γιουβέντους”. Ο Αντώνης έφτασε στην Αντίς Αμπέμπα αμέσως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, μόνος και άφραγκος, έχοντας ακούσει, βέβαια, πως στην Αφρική μαζεύεις το χρυσό με το φτυάρι στους δρόμους. Πήγε λοιπόν στην ελληνική κοινότητα, εξήγησε την κατάστασή του, και εκεί του έδωσαν δέκα δολάρια και τον συμβούλευσαν να πάει σε μιά πόλη εφτακόσια τόσα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Αντίς Αμπέμπας, ονόματι Ντεμπιντόλο. Όπερ και εγένετο, αλλά τί κάνουμε τώρα στο Ντεμπιντόλο, και πόσο θα μας φτάσουν τα δέκα δολάρια; Τα μισά έφυγαν ήδη στο ταξίδι, που πήρε είκοσι ημέρες γεμάτες κάθε λογής στραπάτσο. Ύστερα από πολλή σκέψη και επακριβείς μαθηματικούς υπολογισμούς, ο Αντώνης αποφάσισε να ανοίξει δική του δουλειά στη λαϊκή αγορά της πόλης, και να πουλάει βελόνια. Δεν έφτανε και για παραπάνω το κεφάλαιό του... Στις λαϊκές αγορές αυτού του είδους, τα πράγματα είναι απλά. Ο καθένας που έχει κάτι να πουλήσει βρίσκει μιά γωνιά, κάθεται χάμω, και απλώνει τα εμπορεύματά του στο χώμα, όπως περίπου κάνουν σήμερα και οι Νιγηριανοί, που πουλάνε τσαντάκια στους δρόμους της Αθήνας. Ο Αντώνης, όμως, βρήκε κάτι κουτσοτάβλια, επένδυσε και σε μερικές πρόκες και ένα σφυράκι, και έφτιαξε ένα υποτυπώδες τραπεζάκι, όπου εξέθετε τα βελόνια του, απλωμένα με μεγάλη τάξη και μερακλοσύνη. Έτσι, εκτός από το κάτασπρο χρώμα του, ήταν διακριτός από τους άλλους εμπόρους και λόγω του ότι ήταν ο μόνος, που διέθετε την πολυτέλεια ενός πάγκου. Όταν, τώρα, σε αυτές τις αγορές, ο πελάτης πάει σε έναν μικροπωλητή για ν’ αγοράσει π.χ. κρεμμύδια, η απλή αυτή συναλλαγή μπορεί να κρατήσει και μισή ώρα, με τον τρόπο που γίνεται: “μπα, κρεμμύδια θέλεις; Τί θα τα κάνεις;” “Λέω να μαγειρέψω ένα γιαχνιστό”. “Και πώς θα το κάνεις; Βάζεις και σκόρδα μέσα; Και πού μένεις; Και πόσα παιδιά έχεις; Πόσες κατσίκες, προβατίνες, γαϊδούρια και κότες έχεις;” Και πάει λέγοντας, αφού δε τελειώσουν αυτά, μετά αρχίζουν τα “ξέρεις τον τάδε και τον δείνα;” και καταλήγουν στα ατέλειωτα παζάρια. Να πως περνάει το μισάωρο γεμάτο. Ο Αντώνης δεν είχε βέβαια κανένα λόγο ν’ ακολουθήσει τέτοιες αναποτελεσματικές μεθόδους εμπορίου, ούτε είχε το παραμικρό ενδιαφέρον να μάθει αν ο πελάτης του ήθελε το βελόνι για να μαντάρει κάλτσα ή για να μπαλώσει βρακί, αν ο γάϊδαρός του πελάτη γκαρίζει ή αν οι κότες του κακαρίζουν. Έτσι, ερχόταν ο πελάτης, ζητούσε ένα βελόνι, το έπαιρνε αμέσως, πλήρωνε μιά σταθερή τιμή χωρίς παζάρια, έπαιρνε τα ρέστα χωρίς καθυστέρηση, και αυτή η αποτελεσματικότητα έκανε τον Αντώνη διάσημο σε όλο το Ντεμπιντόλο. Σάστισαν όλοι που η συναλλαγή διεκπεραιωνόταν σε λιγότερο από ένα λεπτό! Έτσι είναι οι “Φερέντζι” (δηλαδή, οι “Φράγκοι”, όπως ονομάζονται οι λευκοί στην Αιθιοπία), σου λέει, εργατικοί και αφοσιωμένοι στη δουλειά τους, όχι όπως εμείς, που περνάμε το 90% του χρόνου μας κουβεντιάζοντας και τραγουδώντας, όταν δεν το ρίχνουμε στον ύπνο δηλαδή. Έτσι, ο Αντώνης απέκτησε μεγάλη πελατεία και η επιχείρησή του όλο και μεγάλωνε. Στα βελόνια πρόσθεσε και κουβαρίστρες, και ψαλίδια, και κλωστές, και μπογιές για να βάφεις τις κλωστές. Κατέληξε βαθύπλουτος, τοπικός μεγιστάνας στην επαρχία Ουολέγκα, όπου είναι το Ντεμπιντόλο, με μαγαζιά, φυτείες καφέ, φορτηγά και πολλά άλλα. Παντρεύτηκε και μιά μισή-μισή ντεμπιντολιώτισσα και έκανε δέκα παιδιά παρακαλώ, τα περισσότερα από τα οποία κατέληξαν στην Ελλάδα τα μαύρα χρόνια του Ντέργκ, όμως, τώρα έχουν αρχίσει και ξαναγυρίζουν στην Αιθιοπία. Το πρώτο που διεκδίκησαν ήταν το σπίτι τους. Η οικία του Αντώνη ήταν σίγουρα το μεγαλύτερο και καλύτερο σπίτι σε ολόκληρο το Ντεμπιντόλο, μιά πόλη 50 χιλιάδων κατοίκων. Με την επιβολή του Ντέργκ, όμως, το σπίτι κατασχέθηκε και έγινε η κατοικία του Γραμματέα του Κόμματος της επαρχίας Ουολέγκα. Η πολύτεκνη οικογένεια του Αντώνη αναγκάστηκε να μετακομίσει σε μιά καλύβα, που θύμιζε καταπληκτικά την καλύβα του Καραγκιόζη, ακριβώς απέναντι από το πρώην σπίτι τους. Τα μικρά παιδιά, παίζοντας, προσπαθούσαν να μπούν στο σπίτι, όπου είχαν γεννηθεί, αλλά οι φύλακες του Γραμματέα του Κόμματος της Εργατιάς τα έδιωχναν με κλωτσιές και με βρισιές. Ίσως αυτό ειδικά να τους δημιούργησε το απωθημένο να ξαναπάρουν το σπίτι τους κάποτε, αφού μεγάλωσαν με την ελπίδα “πάλι με χρόνους, με καιρούς, πάλι δικά μας θάναι...”. Εκτός από τέτοια απωθημένα, όμως, πολλοί επιστρέφουν στην Αφρική, ή φεύγουν για άλλες ευρωπαϊκές χώρες, διότι, δυστυχώς, δεν βρήκαν και μεγάλη φιλοξενία στην Ελλάδα. Η ίδια κοινωνία, που κάποτε είχε δεχθεί τους μικρασιάτες πρόσφυγες κλέβοντας τις βαλίτσες τους στα λιμάνια και τους σιδηροδρομικούς σταθμούς, σήμερα βγάζει κραυγές αλλαλαγμού πως οι Έλληνες ανήκουν στη λευκή φυλή και πως αυτοί είναι σαφώς ανεπιθύμητοι. Στην καλύτερη περίπτωση, γίνονται δεκτοί με βλέμματα βλοσυρότητας και ειρωνίας, στη χειρότερη με προπηλακισμούς και προσβολές. Έτσι, οι μελαμψοί Έλληνες της Αφρικής καταλαβαίνουν πως ο Ξένιος Δίας δεν ζει πιά στον χώρο, που γεννήθηκε, όπως τους είχαν πει στα ελληνικά σχολεία, όπου φοίτησαν, γιαυτό και καλύτερα να του δίνουμε από εδώ, όπου και να πάμε χειρότερα δεν μπορεί να είναι...
Γεράσιμος Φουρλάνος ___________________________________
Ο Γεράσιμος Φουρλάνος, είναι Διδάκτωρ της Νομικής Σχολής του Πανεπιστήμιου της Ουψάλας. Εργάστηκε στην Αιθιοπία, ως Νομικός Σύμβουλος του ΟΗΕ (1985-1987) και ως Επικεφαλής Προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2011-2013).  Το παρακάτω άρθρο, αναφέρεται στο τράχωμα, μια ασθένεια των ματιών, που στην Ευρώπη αναφέρεται μόνο στην βιβλιογραφία, ενώ στην Αφρική θερίζει. Στην Αιθιοπία σήμερα, έχουν προσβληθεί πάνω από εννέα εκατομμύρια παιδιά, ηλικίας κάτω των 10 ετών. ΤΟ ΤΡΑΧΩΜΑ
Το τράχωμα είναι μολυσματική νόσος των ματιών που προκαλεί τύφλωση αν αφεθεί χωρίς θεραπεία. Προσβάλει και τα δύο μάτια και μεταδίδεται με άμεση ή έμμεση επαφή με μολυσμένο άτομο. Η τύφλωση από το τράχωμα προλαμβάνεται με την χρήση αντιβιοτικών. Άλλες ονομασίες της είναι ‘’Κοκκιώδης επιπεφυκίτιδα’’ και ‘’Αιγυπτιακή οφθαλμία’’. Υπεύθυνο βακτηρίδιο είναι το Chlamydia Trachomatis υποείδος των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων χλαμυδίων. Ενδημεί σε χώρες όπου υπάρχει φτώχεια και έλλειψη συνθηκών υγιεινής.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) υπολογίζει ότι παγκοσμίως περίπου 40 εκατομμύρια άνθρωποι νοσούν από ενεργό τράχωμα. Είναι υπεύθυνο για τα προβλήματα όρασης 2,2 εκατομμυρίων ανθρώπων εκ των οποίων περίπου το 1,2 καταλήγουν τυφλοί. Εμφανίζεται σε φτωχές χώρες όπου το 60% των περιστατικών είναι παιδιά κάτω των 5ετών και στις γυναίκες περισσότερο καθώς είναι σε επαφή με τα παιδιά. Η έγκαιρη αντιμετώπιση βοηθά στην προστασία από το τράχωμα.¨Έχει καλή πρόγνωση αν αντιμετωπισθεί εγκαίρως και αργή εξέλιξη. Δεν καταλήγουν σε τύφλωση όλα τα περιστατικά.
Μεταδίδεται με την επαφή μολυσμένων ματιών και βλεφάρων και με τις εκκρίσεις του ρινοφάρυγγα, με τις μύγες καθώς και με αντικείμενα όπως μαντήλια και πετσέτες. Στην αρχή (5 με 12 μέρες) από την έκθεση στο βακτηρίδιο, προκαλείται επιπεφυκίτιδα με φαγούρα κοκκινίλα και ερεθισμό (κόκκινο μάτι). Αργότερα εκκρίσεις που περιέχουν πύον και βλέννα. Μετά, οίδημα των βλεφάρων, φωτοευαισθησία, θολή όραση και πονόματος. Αν αφεθεί, προκαλείται εσχαροποίηση των βλεφάρων που καταλήγει πολλές φορές σε τύφλωση.
Η εξέλιξη γίνεται σε 5 στάδια.
1.Θυλακιώδης φλεγμονή. Πέντε ή περισσότεροι θύλακες που
περιέχουν λεμφοκύτταρα γίνονται ορατοί κάτω
από μεγέθυνση στην μέσα επιφάνεια του άνω βλεφάρου. 2.Έντονη φλεγμονή. Σε αυτό το στάδιο
το μάτι έχει μολυνθεί . Είναι ερεθισμένο
με πρήξιμο στα άνω βλέφαρα. 3.Εσχαροποίηση βλεφάρων. Επανειλημμένες
λοιμώξεις οδηγούν σε εσχαροποίηση των άνω βλεφάρων που εμφανίζεται ως λευκή γραμμή κάτω από μεγέθυνση.
Τα βλέφαρα γυρίζουν προς τα μέσα (εντρόπιον). 4.Τριχίασις. Η εσχαροποιημένη εσωτερική
γραμμή των βλεφάρων συνεχίζει να παραμορφώνεται αναγκάζοντας τις βλεφαρίδες να
γυρίσουν προς τα μέσα και να ερεθίσουν τον κερατοειδή. 5.Θόλωση κερατοειδούς. Από την τριβή των
βλεφαρίδων δημιουργείται φλεγμονή που οδηγεί σε θόλωση. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
1.Έλλειψη
αποχέτευσης, εκτεθειμένα απόβλητα ζώων και ανθρώπων και στάσιμα νερά. 2.Έλλειψη
υποδομών καθαριότητας και τρεχούμενου νερού που παρατηρείται σε
φτωχές περιοχές.
3. Συγχρωτισμός πολλών ανθρώπων σε μικρούς χώρους.
4. Ηλικίες κάτω των τεσσάρων ετών. Οι γυναίκες νοσούν 2-6 φορές περισσότερο
από τους άνδρες καθώς είναι σε επαφή με τα παιδιά.
5.Οι μύγες αποτελούν σημαντικό παράγοντα.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Στα αρχικά στάδια χορηγείται οφθαλμική αλοιφή τεραμυκίνης και χάπια αζυθρομυκίνης. Οι προχωρημένες μορφές με εσχαροποίηση αντιμετωπίζονται χειρουργικά. Αν παρουσιάσουμε επιπεφυκίτιδα μετά από ταξίδι σε χώρα όπου ενδημεί το τράχωμα καλά είναι να επισκεφθούμε τον οφθαλμίατρο. Να επαναλάβουμε ότι μια ή δύο μολύνσεις με το βακτηρίδιο δεν οδηγούν σε εσχαροποίηση και τύφλωση. Η νόσος εξελίσσεται αργά και σε βάθος χρόνου εφόσον δεν αντιμετωπισθεί σωστά. Δεν υπάρχει εμβόλιο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συστήνει ομαδική χρήση αντιβίωσης σε κοινότητες όπου έχει προσβληθεί ποσοστό μεγαλύτερο από το 10%.
ΠΡΟΛΗΨΗ
1. Πλύσιμο προσώπου και χεριών καθώς και ρουχισμού.
2. Έλεγχος αποβλήτων.
3. Βελτίωση ύδρευσης.
4. Έλεγχος των μυγών.
Διεθνώς χρησιμοποιούνται τα αρχικά της λέξης SAFE για τον χαρακτηρισμό της νόσου. Όπου: S=surgery δηλαδή χειρουργείται, Α=Antibiotic χρειάζεται αντιβίωση, F=Face καθαρισμός προσώπου και E=Environment καθαρό περιβάλλον Στέλιος Σαραγάς ____________________________________ Ο Στέλιος Σαραγάς, από την Τανζανία, είναι απόφοιτος της Φαρμακευτικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διατηρεί την ιστοσελίδα www.phargas.gr, με φαρμακευτικές συμβουλές. Ήταν μαθητής του Ελληνικού Σχολείου της Αντίς Αμπέμπας.
 ΣΤΟ ΛΙΚΝΟ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ Εκεί γεννήθηκε ο πρώτος άνθρωπος. Εκεί ξεκίνησε ο πρώτος πολιτισμός. Εκεί αναπτύχθηκε και από εκεί διασκορπίστηκαν προς τον υπόλοιπο κόσμο, οι πρώτες οργανωμένες ομάδες ανθρώπων. Την ονόμαζαν Αβυσσηνία μέχρι την εποχή του Ομήρου, ο οποίος την ανέφερε ως Αιθιοπία. Από την πολυθεΐα μετακινήθηκε προς τον ιουδαϊσμό, μετά την σύζευξη της Βασίλισσας του Σαβά με τον Σολομώντα, Βασιλιά της Ιουδαίας. Πρώτη, η εξουσία του τόπου, αγκάλιασε και στήριξε τον Φρουμέντιο και τον Εδαίσιο, για να διαδώσουν τη νέα θρησκεία, τον χριστιανισμό. Απομονωμένη γεωγραφικά από τον υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο, χρησιμοποιούσε σαν σύνδεσμο με αυτόν, την Κοπτική Εκκλησία της Αιγύπτου, που ήταν η πλησιέστερη χώρα, και ως εκ τούτου θεωρήθηκε ότι προσχώρησε στον Μονοφυσιτισμό. Πρώτη, από όλες τις Χριστιανικές χώρες, προχώρησε στην οργάνωση Εκκλησίας, προκειμένου να καταστεί ευκολότερη η διάδοση του χριστιανισμού σε ένα ποίμνιο που διακρινόταν από την συμβίωση πολλών φυλών σε έναν τόπο με πολυποίκιλη γεωμορφολογία. Όντας μια χώρα στην καρδιά της Αφρικής, είχε από τότε το βλέμμα της στραμμένο στον τότε πολιτισμένο κόσμο και έτσι ανέπτυξε ισχυρούς δεσμούς με το Βυζάντιο. Έτσι, το περίφημο νομικό κείμενο «Φέτχα Νεγκέστ» (= Νόμοι των Βασιλέων) συμπεριέλαβε αυτούσιες διατάξεις, τόσο από τον Θεοδοσιανό Κώδικα του 5ου αιώνα και το νομοθετικό έργο του Ιουστινιανού του 6ου αιώνα, όσο και από το ευρύτατα αναθεωρητικό έργο της Μακεδονικής Δυναστείας του 9ου και 10ου αιώνα. Παρά το ότι περιστοιχίζεται από ισλαμικά κράτη, κράτησε ψηλά το λάβαρο της Ορθοδοξίας και έμεινε μέχρι σήμερα προσκολλημένη στα πρωτοχριστιανικά ήθη, έθιμα και παραδόσεις. Αντιστάθηκε στον ισλαμισμό τον καθολικισμό και τον προτεσταντισμό.
Από το 1948, με την ευκολία της επικοινωνίας και της διακίνησης των ιδεών, έχει απομακρυνθεί δογματικά από τον μονοφυσιτισμό και πλησίασε σε μεγάλο βαθμό το Ορθόδοξο δόγμα της Εκκλησίας της Ελλάδος. Η Ορθόδοξη Tewahedo Εκκλησία της Αιθιοπίας δεσπόζει στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της Αιθιοπίας. Πιστοί στις πρωτοχριστιανικές τελετές οι Αιθίοπες Ορθόδοξοι, εορτάζουν με μεγαλοπρέπεια και κατάνυξη τις διάφορες εορτές που παραπέμπουν στα κρίσιμα γεγονότα της χριστιανοσύνης. Με βάση μια τέτοια προσέγγιση δημιουργήθηκε το ντοκιμαντέρ «Η Εκκλησία της Αιθιοπίας», το οποίο είχε την καλοσύνη να ανεβάσει στο YouTube ο Σταύρος Βινιεράτος, που τόσο πολύ έχει συνεισφέρει στην καταγραφή της δράσης και της παρουσίας του Ελληνισμού στο Kέρας της Αφρικής. Όσοι ενδιαφέρονται να το δουν, μπορούν να ακολουθήσουν τον παρακάτω σύνδεσμο στο διαδίκτυο: https://www.youtube.com/watch?v=x-0itk2MI_c
Μιχαήλ (Μάκης) Στεφανίδης _____________________________________ Ο Μιχαήλ (Μάκης) Στεφανίδης, από την Ασμάρα της Ερυθραίας, είναι απόφοιτος της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Διετέλεσε Διευθυντής της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης της ΔΕΗ. Έχει μεταπτυχιακό δίπλωμα στο Project Management (Βρέμη) και Master in Business Administration από το Kingston University – ICBS. Ήταν μαθητής του Ελληνικού Σχολείου της Αντίς Αμπέμπας.
 ΜΙΑ ΒΙΤΑΜΙΝΗ
ΠΟΥ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ
Το φυλλικό οξύ που απομονώθηκε για πρώτη φορά από τα φύλλα του σπανακιού το 1941 (γι’ αυτό και ονομάζεται «φυλλικό» και όχι «φολικό»), είναι μια βιταμίνη απαραίτητη για τη σύνθεση του DNA των κυττάρων μας και για την μετατροπή μιας ουσίας του οργανισμού μας, η οποία καλείται ομοκυστεϊνη, σε μια άλλη, τη μεθειονίνη. Η σημασία του φυλλικού οξέως στην προληπτική ιατρική, έγινε γνωστή μόνο κατά τις δυο τελευταίες δεκαετίες. Όταν υπάρχει έλλειψη φυλλικού οξέως στον οργανισμό μας, τότε η ομοκυστεΐνη δεν μπορεί να μετατραπεί σε μεθειονίνη, οπότε η πρώτη αθροίζεται στο αίμα όπου οι τιμές της αυξάνονται. Η έρευνα των τελευταίων ετών έδειξε ότι η αυξημένη ομοκυστεΐνη του αίματος είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για καρδιακό έμφραγμα και εγκεφαλικό επεισόδιο καθώς και για θρόμβωση των φλεβών, κυρίως των ποδιών. Μια μελέτη από το Ισραήλ έδειξε ότι μέσα σε 10 χρόνια, τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες που είχαν ψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης στο αίμα, παρουσίασαν υπερτριπλάσιο κίνδυνο για θάνατο από έμφραγμα και εγκεφαλικό, από ότι τα άτομα με φυσιολογικές τιμές ομοκυστεΐνης. Με άλλα λόγια η υπέρμετρη ομοκυστεΐνη αυξάνει την πιθανότητα για καρδιαγγειακή πάθηση, όπως ακριβώς και η υψηλή χοληστερόλη. Επομένως όσοι έχουν υπέρταση, υψηλή χοληστερόλη, διαβήτη και κληρονομικότητα για καρδιοπάθεια πρέπει να ελέγχουν και την ομοκυστεΐνη τους, διότι εάν με τις καταστάσεις αυτές συνυπάρχει και άνοδος αυτής της ουσίας, τότε ο κίνδυνος πολλαπλασιάζεται. Οι υψηλές τιμές της ομοκυστεΐνης δεν είναι κάτι σπάνιο στον γενικό πληθυσμό των Δυτικών χωρών. Υπολογίζεται ότι ένας στους τρεις Έλληνες έχει αυξημένη ομοκυστεΐνη, και επομένως αυξημένο κίνδυνο για καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια. Υψηλότερες τιμές ομοκυστεΐνης έχουν οι καπνιστές (από ότι οι μη καπνιστές), οι άντρες σε σχέση με τις γυναίκες, οι ηλικιωμένοι από ότι οι νεώτεροι και τα άτομα που καταναλώνουν αρκετές ποσότητες οινοπνεύματος και καφέ. Η κύρια όμως αιτία της υπέρμετρης ομοκυστεΐνης είναι η έλλειψη φυλλικού οξέος στον οργανισμό μας, κυρίως όταν συνυπάρχει μια κληρονομική ανωμαλία ενός ενζύμου που εμπλέκεται στον μεταβολισμό του φυλλικού (η μετάλλαξη MTHFR).
Υπολογίστηκε ότι το 11% του ελληνικού και το 17% του κυπριακού πληθυσμού έχει αυτήν την κληρονομική μετάλλαξη. Το παρήγορο στην κατάσταση αυτή είναι το γεγονός, ότι οι συγκεντρώσεις της ομοκυστεΐνης του αίματος ελαττώνονται εύκολα και ομαλοποιούνται, όταν προσλαμβάνονται χαμηλές δόσεις συμπληρώματος φυλλικού οξέος, της τάξης των 400 έως 600 μg (ή 0,4-0,6 mg) την ημέρα. Μεγαλύτερες δόσεις φυλλικού (π.χ. τα 5mg ημερησίως) για μακρό χρονικό διάστημα δεν συνιστώνται, διότι πέρα του ότι είναι περιττές, μπορεί να είναι και βλαπτικές. Δυο είναι κυρίως οι λόγοι για την έλλειψη φυλλικού στον άνθρωπο:
__________________________________ Ο Νικόλαος Κιούσης του Κων/νου, από την Ντίρε Ντάουα, ήταν Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διατέλεσε επί σειρά ετών, Διευθυντής του Ιατρικού Τμήματος της εταιρίας Π.Ν. ΓΕΡΟΛΥΜΑΤΟΣ ΑΕΒΕΕ και έγραψε το βιβλίο ''Φυλλικό οξύ και ομοκυστεΐνη'', που κυκλοφορεί από τις Ιατρικές Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης. Ήταν μαθητής του Ελληνικού Σχολείου της Αντίς Αμπέμπας.
 Μαθητές και μαθήτριες του Ελληνικού Σχολείου στην Αρούσα το 1967 ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΤΑΝΖΑΝΙΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ
Η ιστορία των Ελλήνων της Τανγκανίκας είναι μια συναρπαστική ιστορία περιπέτειας, κινδύνου, θριάμβου και καταξίωσης. Μέσα σε εξήντα χρόνια κατάφεραν από φτωχοί μετανάστες να κυριαρχήσουν στην οικονομία της χώρας και, ξεπερνώντας φυλετικές και πολιτιστικές επιφυλάξεις και προκαταλήψεις, να πάρουν τη θέση τους ανάμεσα στα υψηλότερα κλιμάκια της αποικιακής κοινωνίας. Στο τέλος, μέσα σε τρία χρόνια, έχασαν σχεδόν τα πάντα.
Στο τέλος του 19ου αιώνα υπήρxε μια μικρή ελληνική παρουσία στην Τανγκανίκα, η κατασκευή όμως των σιδηρόδρομων της γερμανικής Ανατολικής Αφρικής ήταν ο λόγος που τους επέτρεψε να εγκατασταθούν σε μεγαλύτερους αριθμούς και να θέσουν τη σφραγίδα τους στη χώρα. Υπήρχαν δύο κύριες ομάδες των Ελλήνων που ήρθαν για το έργο των σιδηροδρόμων. Όταν η Εταιρεία Σιδηροδρόμων αποφάσισε το 1896 να χτίσει την γραμμή από Tanga σε Moshi, στους πρόποδες του Kilimanjaro, έδωσαν τη σύμβαση κατασκευής σε μια εταιρεία που ονομαζόταν Phillip Holzmann. Αν και γερμανική, ήταν μια διεθνής εταιρεία, η οποία είχε εμπλακεί σε ένα έργο στη Μικρά Ασία, μια περιοχή που την εποχή εκείνη είχε ακόμα μια μεγάλη ελληνική παρουσία. Η εταιρεία ήρθε απευθείας από την Ανατολία, φέρνοντας μαζί τους ένα μεγάλο αριθμό του προσωπικού τους και των υπεργολάβων, πολλοί από τους οποίους ήταν Έλληνες. Δεδομένου ότι οι Έλληνες της Ανατολίας ήταν ακόμα υπό οθωμανική κυριαρχία, ήταν επόμενο να άρπάξουν την ευκαιρία που παρουσιάστηκε για να εγκατασταθούν σε μια νέα Αφρικανική χώρα.
Η άλλη ομάδα που διαμόρφωσε το «εμπροσθοφυλακή», ήταν Έλληνες από την Βόρεια Αφρική και το Κέρας της Αφρικής. Στην Ερυθραία, οι Έλληνες είχαν συνεργαστεί με τους Ιταλούς οικοδόμηση των σιδηροδρόμων εκεί. Στη δεκαετία του 1890, μόλις ολοκληρώσαν τις εργασίες τους στο Κέρας της Αφρικής, πολλοί από αυτούς ήρθαν στην Τανγκανίκα να δοκιμάσουν την τύχη τους. Οι Γερμανοί πρέπει να ήταν ικανοποιημένοι με τη δουλειά τους, γιατί όταν ξεκίνησε η δεύτερη κεντρική γραμμή από το Dar-es-Salaam στην Kigoma στη λίμνη Τανγκανίκα, η κύρια σύμβαση τοπογράφησης δόθηκε σε ένα ελληνικό πολιτικό μηχανικό που ονομαζόταν Καπετσάκος.
Οι Έλληνες συμμετείχαν σε όλο το φάσμα της κατασκευής σιδηροδρόμων, και στη συνέχεια για πολλά χρόνια διαχειρίστηκαν τα εστιατόρια στα τρένα. Επιπλέον, πολλοί Έλληνες έφεραν συγγενείς και φίλους να μοιραστούν τις ευκαιρίες σε αυτό το τροπικό Eldorado. Οι Γερμανοί που ήθελαν να ενθαρρύνουν την εγκατάσταση λευκών στο έδαφός τους, και σε ένδειξη ευγνωμοσύνης των υπηρεσιών που προσέφεραν, έδωσαν μικρές εκτάσεις δίπλα στη σιδηροδρομική γραμμή σε εργολάβους που είχαν εργαστεί μαζί τους. Επιπλέον, η εύφορη περιοχή γύρω από το Kilimanjaro είχε διανεμηθεί, και πολλοί Έλληνες εγκαταστάθηκαν στην περιοχή και ασχολήθηκαν με την καλλιέργεια του καφέ.
Ο πρώτος Ελληνας που εγκαταστάθηκε ήταν ο Κωνσταντίνος Μειμαρίδης. Γεννήθηκε το 1867 στο νησί της Τενέδου, και φοίτησε σε ένα από τα κορυφαία ελληνικά σχολεία στην Κωνσταντινούπολη. Ταξιδεύει μεταξύ των ελληνικών κοινοτήτων στη Βηρυτό, τη Μέση Ανατολή, την Αίγυπτο, την Ερυθραία, το Τζιμπουτί και την Αβησσυνία, όπου εργάζεται για έναν Έλληνα έμπορο που ονομάζεται Ζαννέτος, επίσης, από την Τένεδο. Στην Αβησσυνία, μαθαίνει για την καλλιέργεια και την παραγωγή του καφέ. Ακούει, κατά πάσα πιθανότητα από τους Έλληνες στην Αβησσυνία, ότι οι Γερμανοί έχουν δώσει γη σε Ευρωπαίους άποικους στην περιοχή Moshi κοντά στο Kilimanjaro. Το 1892, στην ηλικία των 25 ετών φτάνει στο Moshi με φυτά καφέ και εισάγει την καλλιέργεια στην περιοχή.
Το 1904, υπήρχαν τουλάχιστον 110 Έλληνες στην Γερμανική αποικία, σε σύνολο 1873 Ευρωπαίων. Μερικά από τα ονόματα των πρώτων μεταναστών: Μειμαρίδης, Ζαννέτος, Χόρν, Φλιάκος, Τσακίρης, Μονάς, Τσαμπουράκης, Αρναούτογλου, Γαλανός, Πλατανιώτης, Εμμάνουελ, Σκούταρης, Χριστιανάκης, Καζαμίας, Καπετσάκος και Μανθεάκης.
Μια ομάδα Ελλήνων είχε πάει στο Iringa στην περιοχή Southern Highlands στις αρχές του 1900, όπου πρωτοστάτησε στην φύτευση καπνού.
Από το 1896, οι Έλληνες ήταν επίσης παρόντες και στην Tanga ως ανάδοχοι και εργαζόμενοι στο σιδηρόδρομο. Πολλοί όμως Έλληνες ήλθαν στην περιοχή μαζί με τους Άραβες και ασχολήθηκαν με το εμπόριο. Επίσης πολλά Ελληνικά φορτηγά πλοία σταματούσαν στην Tanga που ήταν ένα ζωντανό εμπορικό κέντρο, το οποίο προσέλκυσε σίγουρα Έλληνες εμπόρους. Αργότερα οι Έλληνες στην Tanga ασχολήθηκαν με την καλλιέργεια του σιζάλ (sisal), ένα είδος κάκτου που υποβάλλεται σε επεξεργασία για την παραγωγή ινών που χρησιμοποιούνται για σκοινιά και συνδετικά νήματα.
Κατά την διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, παρά το γεγονός ότι υπήρχαν πολλοί δεσμοί μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών, οι περισσότεροι Έλληνες υποστήριξαν την Βρετανία και τους συμμάχους της, στο πλευρό των οποίων αγωνιζόταν και η Ελλάδα. Το 1918, όταν στην Βρετανία δόθηκε η εντολή από την Κοινωνία των Εθνών να κυβερνήσει την Τανγκανίκα, οι Βρετανοί προσωρινά διόρισαν Έλληνες ως διαχειριστές μέχρι την άφιξη και αντικατάσταση των δικών τους ανθρώπων.
Οι Βρετανοί άρχισαν γρήγορα τις εργασίες των σιδηροδρόμων για την αποκατάσταση των ζημιών του πολέμου, επέκτεινοντας συγχρόνως το δίκτυο της χώρας. πριν. Όπως και την εποχή των Γερμανών, οι Έλληνες για άλλη μια φορά απέδειξαν τις ικανότητές τους σε αυτή τη δουλειά.
Στις επόμενες τέσσερις δεκαετίες, κατά την διάρκεια της Αγγλικής κυριαρχίας, ο πληθυσμός των Ελλήνων αυξήθηκε σημαντικά, φτάνοντας στο τέλος της δεκαετίας το 50 περίπου τις 2500. Οι Έλληνες της Τανγκανίκας δημιούργησαν Ελληνικές κοινότητες στις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας και ανέπτυξαν σημαντική δράση στο εμπόριο, στις καλλιέργειες και στις κατασκευές. Επίσης, τα περισσότερα ξενοδοχεία της χώρας ανήκαν σε Έλληνες.
Μέχρι το 1961, πάνω από το 50% της παραγωγής σιζάλ ήταν από τα ελληνικά κτήματα. Από το σύνολο των 172 κτήματων, 30 ανήκαν σε Βρετανούς. 58 σε Ινδούς και 71 σε Έλληνες. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ‘50, η μεγαλύτερη φυτεία σιζάλ στον κόσμο, το Κτήμα Τορόντο, ανήκε στην οικογένεια Πλατανιώτη.
Οι μεγαλύτερες Ελληνικές κοινότητες αναπτύχτηκαν στις πόλεις του Dar es Salaam, Tanga, Arusha, Moshi, Morogoro, Iringa, Kilosa και Kimamba. Σε κάθε πόλη κτίστηκαν εκκλησίες και βεβαίως η Ελληνική λέσχη, τόπος συγκέντρωσης όλων των Ελλήνων της περιοχής. Πολλές επίσης εκκλησίες κτίστηκαν μέσα στις φυτείες.
Η Τανγκανίκα έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1961, ενώ το 1964 ενώθηκε με την νήσο Ζανζιβάρη και ονομάστηκε Τανζανία. Όμως, μετά την αποχώρηση των Άγγλων, η πολιτική κατάσταση άρχισε να χειροτερεύει.
Το 1967 τα περισσότερα κτήματα και οι επιχειρήσεις κρατικοποιήθηκαν από τον σοσιαλιστή πρόεδρο Νυερέρε, χωρίς να δοθεί καμμία αποζημίωση. Οι περισσότεροι Έλληνες εγκατέλειψαν την χώρα, πολλοί πήγαν στην Νότια Αφρική, Αυστραλία, Αγγλία και Αμερική, οι περισσότεροι επέστρεψαν στην Ελλάδα ενώ πολλοί λίγοι επέλεξαν να παραμείνουν στην χώρα.
Σήμερα η Ελληνική κοινότητα αποτελείται από 150 περίπου άτομα που ασχολούνται κυρίως με το εμπόριο και τον τουρισμό.
ΙΔΡΥΣΗ ΣΧΟΛΕΙΩΝ
Για τις ανάγκες της εκπαίδευσης των Ελλήνων μαθητών δημιουργήθηκαν, πριν από τον 2o παγκόσμιο πόλεμο, δύο δημοτικά σχολεία στις πόλεις Moshi και Arusha. Το 1953 ιδρύθηκε το EAST AFRICAN HELLENIC COMMUNITIES SCHOOL, τα σχολεία ενώθηκαν και μεταφέρθηκαν στις νέες εξαιρετικές εγκαταστάσεις που περιελάμβαναν εκτός από τις αίθουσες διδασκαλίας, κοιτώνες οικοτροφείου (όλοι οι μαθητές ήταν οικότροφοι), τραπεζαρία, αίθουσα εκδηλώσεων, νοσοκομείο, κατοικίες εκπαιδευτικών και πολλά αθλητικά γήπεδα.
Τα έξοδα της ανέγερσης του σχολείου διέθεσαν οι κοινότητες αλλά το μεγαλύτερο μέρος του κόστους καλύφθηκε από τον Χρήστο Γαλανό, ένα πάμπλουτο Έλληνα και μεγάλο ευεργέτη, από την Tanga. Ο πρώτος διευθυντής του νέου αυτού σχολείου ήταν ο Αλέκος Ορφανός.
Το σχολείο, που αργότερα μετονομάστηκε σε ST CONSTANTINE’S HELLENIC SCHOOL, λειτούργησε επί δύο περίπου δεκαετίες ως Ελληνικό σχολείο ακολουθώντας το πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας. Συγχρόνως, πολλά απο τα μαθήματα γίνονταν και στην Αγγλική γλώσσα για την πληρέστερη εκπαίδευση των μαθητών. Το 1962 έγινε προσπάθεια ίδρυσης γυμνασίου το οποίο λειτούργησε για τρία χρόνια, αλλά η προσπάθεια απέτυχε επειδή οι περισσότεροι Έλληνες άρχισαν να εγκαταλείπουν την χώρα. Έτσι, πολλοί μαθητές συνέχισαν τις σπουδές τους στην Ελλάδα, άλλοι σε Αγγλικά σχολεία και παρά πολλοί στο Ελληνικό Γυμνάσιο της Αντίς Αμπέμπας που ήταν το πλησιέστερο σε απόσταση Ελληνικό εκπαιδευτικό ίδρυμα.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’70 η διδασκαλία γινόταν μόνο στα Αγγλικά και από το 1998 το σχολείο υιοθέτησε το Cambridge International Curriculum, και μετονομάστηκε σε ST. CONSTANTINE’S INTERNATIONAL SCHOOL. Από την ταπεινό ξεκίνημα του το 1953, όταν είχε λιγότερους από 30 μαθητές και 2 καθηγητές, σήμερα το σχολείο έχει εξελιχθεί σε ένα εξαιρετικό διεθνές σχολείο των 700 μαθητών, με 60 καθηγητές και πάνω από 80 άτομα προσωπικού υποστήριξης.
Το σχολείο ανήκει στην ΠΑΝΤΑΓΚΑΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΑΝΖΑΝΙΑΣ, η οποία εξασφαλίζει ότι το σχολείο μπορεί να συνεχίσει να συνεισφέρει στη χώρα που καλωσόρισε τους προγόνους της κοινότητας πριν από 110 χρόνια, προσφέροντας υψηλού επιπέδου εκπαίδευση στην ταχέως αναπτυσσόμενη μεσαία τάξη της Τανζανίας.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
Δύο εξέχοντες Έλληνες ήταν ο Χρήστος Γαλανός και ο Γιώργος Αρναούτογλου. Μεγάλοι ευεργέτες και φιλάνθρωποι τιμήθηκαν από την Βασίλισσα της Αγγλίας, ο μεν πρώτος με τον τίτλο OBE και ο δεύτερος με τον τίτλο του ιππότη (Sir).
Ο Χρήστος Γαλανός μεταξύ πολλών άλλων ίδρυσε γεωργική σχολή για Αφρικανούς στην πόλη Τάνκγα, έκτισε νοσοκομείο για στρατιώτες με ειδικές ανάγκες στην Αγγλία, ίδρυσε επίσης νοσοκομείο στην Δυτική Μακεδονία από όπου προερχόταν, πτέρυγα νοσοκομείου στο Nairobi της Κένυας και βεβαίως υπήρξε ο κύριος χρηματοδότης στην κατασκευή του Ελληνικού σχολείου στην Arusha.
O Γιώργος Αρναούτογλου διετέλεσε ως Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος και πρόεδρος της Πανταγκανικής Ένωσης, που αποτελούσε το κεντρικό συμβούλιο των κοινοτήτων. Με έξοδα του κτίστηκε η Ορθόδοξη εκκλησία στο Dar es Salaam και το Government House, που ήταν η έδρα του Άγγλου κυβερνήτη.
Βεβαίως οι περισσότεροι πλούσιοι Έλληνες ήταν πολύ γενναιόδωροι και συμμετείχαν σε πολλά φιλανθρωπικά έργα.
Κλείνοντας την σύντομη αυτή παρουσίαση, διαπιστώνει κανείς ότι οι Έλληνες της Ταγκανίκας κατόρθωσαν όχι μόνο να επιβιώσουν αλλά να προσαρμοσθούν, να αναπτύξουν σημαντικές δραστηριότητες και να μεγαλουργήσουν διατηρώντας πάντα όλα τα στοιχεία της Ελληνικής τους ταυτότητας.
Βασίλης Δάλλαρης _______________________________________ Ο Βασίλης Δάλλαρης από την Tanga της Τανζανίας, είναι αποφοίτος του Ελληνικού Γυμνασίου της Αντίς Αμπέμπας. Όταν ήρθε στην Ελλάδα δραστηριοποήθηκε στον χώρο των αεροπορικών μεταφορών, εργάστηκε στην British Airways, διορίστηκε ως ο πρώτος Έλληνας Γενικός Διευθυντής για την Ελλάδα και στην συνέχεια ανέλαβε την θέση του Γενικού Διευθυντού Ανατολικής Μεσογείου. Ήταν μαθητής του Ελληνικού Σχολείου της Αντίς Αμπέμπας. |
Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΣΗΜΕΡΑ >
